Þjóðólfur - 10.11.1852, Qupperneq 4

4
fyrst, i Reykjavík, svo fluttur í rambyggilegt
niúrbús aft Bessastöftum, svo aptur til Reykja-
víkur i óiivtt liús, sem höfi'migjar vorir, „er
{lekkja svo vel Islamls sérstaha ásigkomu-
lag“, og skírskota svo opt til þess, ætluöu aft
láta komast upp fyrir í mesta lagi 14,(KK) rbiJI.,
en hefur nú, enn þá ónýtara enn þeir ætluí)-
ust til, kostaft meira enn 60,000 rlxll. Nýtt
jarftamat var stofnaft yfir allt lanrl; sumir
böfftingjarniraf tóku, aft nokkurannar enRentu-
kammerift, sem var, væri fær um aft semja
reglur fyrir j>vi, en þaft samrli svo reglurnar,
aft allt varft ónýtt, nerna aft kostnaftinum til.
Uppástúngur um enrlurbætur á lanrlbúnaftar-
lögunum, rekalögunum og skattalögunum liafa
ilregið meft ser ærinn kostnaft, en ekkert af
fivi kemur fyrir rlaginn, og má vera aft litils
sís i mist aft svo komnn. Ef því öll velfarn-
an lantls oglýfts væri komin undir uppástúng-
um einurn, þá staifti íslendingar á þessari öld
jafnfætis hverri annari jijóft í lieiminum, og
hiælti jafnvel hælast um. En verfta }>á ekki
uppástúngur aft gánga á undan ölluin fram-
kvæmdum, sem nokkuft kveftur aftV jú aft vísu;
en J>ar sem nokkur undirstafta er fyrir og stofn,
seni á veröur bygt, {>á er og verftur [>aft í-
sjárvert, aft snara honum frá ser, og um-
róta, til [>ess aft byggja upp allt annaft af
nýjiirn stofni; j>aft vérftur jafnari hagara af-
farabetra, farsælla, aft umbreyta j>vi sein til
er, stofnaft ogbyggt, og lagfæra [>aft, þegar á
[iví reynast misfellur, enn aft umróta því
gjörsamlega og gjöra aftra stofnan frá rótum.
— f>ví menn reka sig [>á optar brátt á [>aft, og
[>ó um seirian, aft lielzt til of freklega var
farift aft breytingunni, en af [>ví búift er aft
gjör-raska Iiiniim forna stofni, [>á verftur ekki
aptur til bans borfift, til aft byggja á honuni.
^essar aftalreglur ætluin vér eigi nú frem-
ur öllu vel vift, [>ar sem ræfta er um miklar
og almennar stofnanir til vifturbalds alþjóft-
legum stiptunum og stéttum. Svona reynil-
ist um sölu stólsjarftanna, og biftuni vér þess
aldrei bætur, aft hún var ráftin af, — þvert í
nióti ráftum og tillögum Jóns Eiríkssonar, — en
þótt búhagur og velmegun einstakra manna liafi
fyrir þaft eílzt, og enn þótt þaft verfti engan
veginn sagt, aft stjórn Dana liafi til þessa, og
og sízt á hinuni seinni árum, skorið upp á
nöglur sér meft að leggja til skóla vors þaft;
sern vift hefir þurft. En reikningarnir eru
samdir og sýna sig, og eptir þeiin leggur
stjórnin nú til af náft sinni, talsvert árlega;
þó myndi stóls- og skólagózin liafa gefift af
sér allt aft helmíugi meira, enn til skólans
gengur árlega sem stendur, ef þau væri nú
óseld. jíetta eru áþreifanleg sannindi og ó-
ræk, og geta enn orftift næsta tilfinnanleg, og
ætti þau aft minnsta kosti aft aptra frá, að
ráfta nokkru sinni af öldúngis samkynja um-
rótun á góftri og mikilli og áríðandi stofnan.
Á Prestastefnunni efta Sprestamótinu“ í
Reykjavik næstliftift suinar koin fram, — ham-
íngjan má vita frá hverjum; „Ný Tíftindi*
nefna þaft ekki þar sein þau skýra frá þessu
í 16. og 17. blafti, —en þar kom fram, segjum
vér, mikil uppástúnga um aft bæta kjör prest-
anna. Vér vitum ekkert um uppástúnguna
sjálfa og röksemdirnar fyrir benni, annaft en
þaft sem „Tíftindin segja frá, en þaft er ekki
mikið. „j>ar var tilrceilt um, hve brýn nauft-
syn bæri .til þess, aft einbver tilraun væri
gjörft tilþess: — aft endurbceta — fyrst —
barnauppfrœðínyii, og — par nœst —
kj 'ór presta hérálandi. —•—En um barna-
uppfrædim/una béldu menn „aft víölendi og
erfiöleiki prestakallanna væri því allvífta til
fyrirstöftu, aft prestar gæti til blýtar fullnægt
skylduin sinuni í þessu efiii. Ur pessu þókti
mega bæta sér í lagi meft því, aft skipta bet-
ur og baganlegar prestaköllunum, fjölija þeim
og fækka eptir því sem pyrfti“. Um bút á
kjörum prestanna „var stúngið uppá, bvort
ekki mundi tiltækilegast (— því væri þaö til-
tækilegast, þá væri þaft sjálfsagt auftgjört!) að
setja alla presta á föst laun, og láta þá ein-
úngis bafa grasnyt fyrir nokkrar (liklega þaft
sem Danir nefna: noylcfaa) skepnur. Ept-
ir því skyblu öll brauöin — aft fáeiuum und-
anteknum, er vegna sérlegra kringumstæfta
(— hverjar myndi þær kringumstæftur vera?)
þyrfti aft vera nokkuÖ stærri — verfta í fyrst-
unni jöfn, svo sem uppá 300 rbd., en síftan
skyldi bver prestur fá á hverjum 5 árum 50
rlxl. launa viftbót, ef bann stundar rækilega
embætti sitt“ (brauft njubil“- prestanna, þessi
smærri, yrði þá 800 rbd. árlega). — Uppá-
stúngunni er því næst talift til gyldis, aft prest-