Þjóðólfur - 30.09.1854, Blaðsíða 3

285
til min um þaö, að honum þætti sér gjört ofmikið út-
svarið, og heiddist úrskurðar niins þar á. Eg var
uppalinn í næstu sveit við lirepp þenna, og hafði mi
verið i honuni heiinilisfastur 2 ár; eg hafði i höndiim
skírslur uin fasteignar- og lausafjártíundir hænda þar i
hreppnum, og um það, hve mikið hver maður álti þar
í jörðum, og vissi hverja aðalaðdrælti hver hóndi
hefði að búi sinu: eg vissi einnig það, sem svo að
Italla livert niannsharn þar í hreppnum vissi, og liægt
er að sanna, að hreppsljóri var enginn vinur hóndans.
Eg hafði fullan kunnugleika á öllum atlotum málsins,
enda þurfti ekki lengi eða grannt að líta á útsvara-
skrána í hrepp þessum til þess að sjá, að annaöhvort
höfðu þessir 3 eiðsvörnu inenn, „sem Vestliröingur"
getur iiii), ekki haft emhættiseiðinn fyrir pundara, þá
er þeir vógu útsvar hóndans, eða þá hitt, að svo helir
veriö farið að diinina á „sálarskjáinn“ hjá þeiin, að
þcir eWti hafa getað séð glöggt, livort stóð i marki á
pundaranum. yrði helzt til lángt að telja upp
allar þær ójöfnur, sem voru á útsvaraskrá þeirra
gjörðarmannanna, og því vil eg að eins veila lesend-
11iiuiii nokkuð sýnishorn athenni; en afþví eg nú ekki
hef hjá mér skírteíni þau er að þessu máli lúta, og
eru í skjalasafni Barðastrandarsýslu, gelur verið, að
cg-nnmi ekki allar tölur öldúngis nákvæmt, og fyrir
því inun jeg í upptalníngunni, þar sem svo stendiir á,
að eg man ekki ötdúngis glöggt, jafnan gjöra minna
úr því, sein gæli orðið til að sýna ósanngirni gjörðar-
manna við hóndann, en meira úr liinu, er verða kynni
áliti þeirra til afbötunar:
Útgjöld til sveilarþarfa voru liaust þetta í hreppn-
iim, nær 80 en 70 vættum; hreppurinn átti á vöxlum
yfir 200 rdd.; 32 eða 33 húendiir voru í hreppnuin, og
og var einuin eða enguin al' þeim laggt af sveit. Auk
þessa voru í hreppnum ekki allfáir húlausir menn, og
nokkrum af þeim var gjört töluvert útsvar, stiiiiuin 3 v.
eða meir, svo að það, sem hreppsbændur þurftu að
greiða í þurfamannatíundir og aukautsvör inun nauinast
liafa verið yfir 60 vættir. Bóndi sá, sem útsvarsmálið
reis út af og gjörðar voru 4 vættir, hjó á 5 hndr.
jörð og var leiguliði; tíundaði héruin hil 6 hndr. í
lausafé; liann á 8 hndr. í kotjörðu og er allt afgjald
af þeim 8 til 10 dala virði á ári. Hann á átlæring
einn, sem hann með miklum kostnaði við og við hleypir
á vetrum út í Breiðafjörð til hákallnveiða, og tekur
hann af honum 3 eða 4 hluti; veturinn I8jf aftaði liann
sæmilega, en eins og nærri má geta var óvíst haustið
1852, hvort hann þann vctur, er þá fór í liönd, mundi
afla nokkuð eða alls ekki. El' allt skal greina, er frá
jörð hans heitnræði, en nú um nokkur ár hefir þar
verið þvinær fiskilaust, nema heilagliski til soðning-
ar. Bóndinn er maður kominn um sextugt, Imfði 7
manns í heimili, og var einn þar af léttur óinagi. Mér
fanst nú að fullnóg væri að gjöra liónda þessuiri 3
vættir i útsvar, en ofmikið að gjöra honum fjórar í
samanhurði við aðra hreppsbændur, hvort heldur lilið
var til útsvara ríkismanna í hreppnum, eða hjargálna-
bændanna; og var þá fyrst að skoða ofnahag rikis-
mannanna í hreppnum; þeir voru nú, sem nærri má
geta allir i nefndinni er gjöra skyldu um útsvörin.
(Framli. síðar).
Fréttir.
J>aí), sem getií) var í seinasta bl., aí> strftií) værj á
enda, reyndist tilhæfulaust. Einstök dagblöið frá Hamborg
og Liverpool hafa borizt híngað, og er hií) ýngsta 29. f. m.;
eptir þessum blöíium var sífeur en ekki hlé á stríbinu um
mánaíamótin; en ekkert hafiii gjörzt verulegt. Kólerasóttin
var komin í lií) hvorutveggju, bæ%i Engilsmanna og Frakka
er veita átti Tyrkjum, og^svo í Rússaher; var hún mjög maun-
j skæí), og hafiji drepnð af þeim 24000, en af hinum 10,000
þegar sftast spurþist, og dró drepsótt þessi mjög dug og
kjark úr hermönnum. AÍ) sunnanverhu smáhopuþu Rússar
undan fyrir Omer jarli, svo aþ hann hafði, þegar síðast
spuroist, meginher sinn hjá Frateschti, en Rússaher hafði
aþaiaþsetur sitt í Jassy-borg, en hún er skammt eittfyrit
sunnan landamerki þeirra. Hersátrunum um Rússahafnir
hélt áfram, og for&uíiust Rússar enn aþ gefa Engilsmönn-
um nokkurt færi á sér. En í öndverþum ágúst, þegar land-
her Frakka, (þær 40,000, sem fyr er getiþ), var kominn inn
í Eystrasalt, þá lagghi nokkur hluti sambandsfiotans, meí
þessum landher innanboríis, að festíngunni Bomarsundi
— er hún á Alandseyjunum, sem liggja fyrir iniðju
minui Ilelslngjabotns og nndir Finnland; — þar voru til
varnar rúmar 2000 rússiskra hermanna, en ekki skipti mörg-
um togum, áíiurkermenn Frakka gátu orþiþ landfastir; gafst
þá setuliþiíi upp eptir litla vörn, og á náíiir fjandmanna sinna,
en þeir tóku þá til fánga sitt þúsundií) hver, Engilsmenn
og Frakkar, og fluttu út á skip sín, en tóku kastalann og
létu þar eptir nóg liþ til varnar. Sá heitir Baraguai
d’IIilier (Barage Dííer), sem var fyrir landlilði Frakka,
æfhur herforíngi og þjóhkunnur; hann fór jafnsnart, sem
festfngin var unnin, til Stokkhólms á fund Oskars Svíjakon-
úngs, töldu meuu víst, afi hann ætti þau erindi af reka
frá I.ofvík keisara vif Oskar, af vinna hann til af gánga
í lft meb Englendíngum og Frökkum í móti Rússum. —
Af var genginn fuudur sá í Vínarborg, sem reyna átti at>
koma sættunf á milji Rússa og þeirra, sem í móti þeim eru.
En ekki komst á sætt, því Nikulási þókti ógángandi af
kostum þeim, sem Engilsmenn og Frakkar gerfu, en þeir
voru þessir: Af Rússar færi mef öllu burt úr Furstadæm-
unum Moldá og Valachíi mef allt sitt herlif; a'b þeir slepti
öllum verndarafskiptum af kristnum mönnum í löndum
Soldáns; af Engilsmönnum og Frökkum og Tyrkjum væri
leyfí) afarkostalaus siglíng og Verziun um öl! Dónármynn-
in (þar sem Dóná rennur út í Svartahaf) og einnig um-
hverfls Krím- nes; og aþ Rússar greiddi Engilsmönnum
Friikkum og Tyrkjum af fullu allan strífskostnaf þeirra. —
þif hafa menn fyrir satt, aí) þegnuin Nikulásar standi hin
versti bifur á strífi þessu, og hafl hinir helztu efalmenn
í ríkisráfi hans og mef þeim keisaraefnif, tekif sig saman
og ritaí) Nikulási ávarp þess efnis, af hann myndi aldvei
rísa rönd vif slíku ofurefli, sem í móti væri, enda væri
þaf rángt af honum af halda áfram strífi því, sem öl!