Þjóðólfur - 13.09.1859, Blaðsíða 2

- 134 -
hrundiíi me& miklum atkvæ&afjðlda, þá varb ágrein-
íngrinn í þínginu mestr um 3 önnur atri&i, nefnil.
um þaí>, hvort hafa skyldi einn deilir yfir allt land
eins og nú var stúngib uppá í frumvarpi stjórnar-
innar, e&r prjá deilira sinn fyrir hvert amt, eins
og þíngib fylgdi fram 1857, um þaí>, hvort fast-
eignartíund skyldi taka eptir hinni nýju jar&abók,
eíia eptir hinu forna hundrafcatali, og hvort ein-
gaungu skyldi þar vií> standa sem þíngib stakk upp
á 1857, og stjórnin nú a&hylltist í frumvarpinu: ab
almenn endrskobun og lagfæríng jar&abókarinnar
skyldi gjörí) aí> 20 árum libnum frá því hún væri
löggilt, e&a hvort gefa skyldi kost á aí> bera sig
fyr upp undan verulegum og augsýnilegum göllum
á matinu og fá þá galla lei&rétta fyr en þessi 20
ár væri umli&in.
Bænarskrár þær sem nú komu til þíngsins á-
hrærandi jar&amatsmálií), fóru flestallar fram á þaí)
eina, aö breyta ályKtun Alþíngis 1857 um amta-
deilirana, en fylgdu því sama fram sem nú var
gjört í frumvarpi stjórnarinnar, aí) hafa einn og
sama deilir yfir gjörvalt landií). Alþíngib 1857 haíbi
viörkent þaíi í álitsskjali sínu til konúngs um mál-
ií> (Alþ.tíö. 1857 bls. 991) aö e&lilegast heföi verií)
og réttast, aí> hafa einn og sama deilir yfir allt
land ef þar meí> gæti ná&st nokkurnveginn sami jöfn-
uörinn á dýrleika jar&anna í hverju amtinu íyrir
sig, eins og hann var eptir hinum forna dýrleika,
en þínginu 1857 þókti ísjárvert, ab hundra&atalan
lækkabi svo mjög í Vestramtinu og aptr hækkaöi
þeim mun meir í Suöramtinu, fram yfir þaí> sem
áí>r var meí> hinni fornu hundraöatölu, eins og yröi
uppá meÖ einum deili yfir allt land, en úr þessu
vildu bænarskrárnar gjöra minna, þær er nú koinu
til þíngsins, og stjórnin aí> sínu leyti þóktist finna
yfirgnæfandi ástæöur til aí> a&hyliast ekki þá skoöun
þíngsins 1857; og þar sem bæ&i stjórnin og bæn-
skrár úr ymsum héruöum voru henni þannig mót-
fallnar, þá fundust þínginu í suniar, ab ástæíiur
þíngsins 1857, um þetta atriöi, væri ekki svo ríltar né
verulegar, aí> gjörandi væri úr þessu þab kappsmál
er, ef til vildi, mætti verba til þess ab fresta mál-
inu utn of ebr alveg ónýta þab, og þessvegna sant-
þykti þíngib nú nteb miklum atkvæbamun, uppá-
stúngu stjórnarfrumvarpsins, ab einn og sami deil-
ir hins leibrétta matsverbs skyldi rába hundraba-
tölu eba dýrleika jarbanna yfir allt land.
Ilib annab ágreiníngsatribi, um þab, hvort tí-
und skyldi táka eptir hinni nýju jarðabók, þegar
búib væri ab löggilda hana, varb harbsóktara nú á
þíngi, þóab þíngib 1857 fylgdi því eindregib fram
ab svo skyldi vera, og stjórnin legbi þab til í frum-
varpinu er nú kom; eptir ntiklar og kappsamlegar
umræbur bæbi meb og mót, varb samt nibrstaban
sú, meb sárlitlum atkvæbamun, ab frumvarp stjórn-
arinnar var samþykt í þessari grein. þarsein þíng-
ib 1857 stakk uppá því, ab þar, sem fasteignartí-
undin rírnar eptir hinni nýju jarbabók, skyldi prest-
ar þeir sem væri í þeim braubum þegar hún yrbi
löggilt, njóta tíundarinnar eptir hinum forna jarb-
ardýrleika, ámeban þeir væri í sama kallinu, en
þetta var samþykt í stjórnarfrumvarpinu, — þá
lagbi Alþíngi nú til, ab breytt yrbi þessari uppá-
stúngu þannig, ab þar sem svona stæbi á, skyldi
prestunum og eins sýslumönntim bæta upp mismun-
inn, eba rírnun fasteignartíundarinnar, úr ríkissjóbn-
um.
Nálega allir þíngmenn voru enn sem fyr, á
einu máli um þab, ab hin nýja jarbabók mundi
þurfa endrskobunar vib og lagfæríngar, þá fram
libi stundir, Alþíngi 18á7 ákvab 20 ára tíma frá
því jarbabókin yrbi lögleidd, til þess ab bera sig
upp undan þeim göllum er reyndist á hinu nýja
mati, og stjórnin abhyltist nú þessa uppástúngu í
frumvarpinu. En svo var enn á þessu þíngi, eins
og 1857 ab þetta þókti oflángr dráttr á ab lagfæra
þá galla á matinu er væri í því fólgnir og færbar
yrbi sönnur á, ab einhver jörb væri rángt metin,
og því félst þíngib á þab meb atkvæbafjölda, ab
„hverjum þeim er gæti fært ljós rök ab því, ab
jörb sín sé rángt mctin, 5 fyrstu árin, eptir lög-
gildíngu jarbabókarinnar, skyldi heimilt ab bera fram
ástæbur fyrir stjórnina, til þess ab fá matinu breytt".
þetta vibaukaatkvæbi, er þíngib sainþykti, á ab
vísu ab stybjast vib sanngjarna og réttláta hugsnn
ab stefnnnni til, því væri nokkur jörb svo rángt
rnetin, ab aubgefib væri „ab færa ljós rök fyrir
því", er naubsyn og rétt ab þab mat yrbi leibrétt
sem fyrst; en þar sem þessu mun vart nokkurstab-
ar vera svör ab gefa, því eitt er þab ab gjöra megi
sennilegt, ab jörbin sé eigi sem réttast metin í sam-
anburbi vib abra jörb, annab hitt, ab Ijós rök verbi
færb fyrir því ab hún sé rángt metin, og þarsem
ekkivar bent til þess, hvernig þessum „ljósu rökum"
ætti ab vera varib og á hvern hátt þeirra skyldi
afla, né heldr hverjar rábstafanir stjórnin skyldi
gjöra til þess ab breyta matinu, þá verbum vér ab
álíta þetta vibaukaatkvæbi næsta þýbíngarlítib.
Nefndin, sem sett var í málinu, stakk upp á
því, ab hin nýja jarbabók yrbi löggilt frá fardög-
um 1861, en þar vib var uppborib þab breytíng-
aratkvæbi, ab eigi skyldi hún ná lagagildi fyr en