Þjóðólfur - 17.06.1861, Síða 2

- IIO -
boSum og einkanlega meb op. br. 10. febr. 1847,
ab bæbi biskupar landsins og amtmennirnir gjöri
árlegar skobunar- (visitatiu) ferbir um umdæini
\
sín, til þess ab líta eptir allri embættisstjórn
hinna óæbri embættismanna og ab hún sé lögum og
lagaíormi samkvæm, ab amtmenn t. d. gjöri grand-
gæfilega skobun k skjaiasafni og embættisbókum
sýslumanna og riti í þær vottorb sitt, um ab þær
sé svndar, og þær athugasemdir, ef nokkrar væri,
og leibbeiníngar er þeim þækti þörf ab gjöra. Svona
ræktu náiega allir amtmenn vorir cmbætti sín fyrri
og fram eptir eptir þessari öld, og vér vitum eigi
betr, en ab því sé enn haldib í Norbaustramtinu,
en lítib eba alls ekkert mun hafa verib um þess-
leibis embættisskobunarferbir amtmanna hér í Subr-
amtinu og Vestramtinu síban 1848—49. t>ab gefr
ab skilja, hvaba ábyrgb eba tryggíng muni vera fyrir
fastri stefnu og löglegri og regiulegri embættis-
færslu sýslumanna, umbobsmanna og hreppstjóra í
hverri grein, þegar svona er farib ab sleppa öllu
lögskipubu eptirliti, bæbi meb embættisgjörbum og
embættisfærslu og meb því ab embættisbækr sé í
góbri reglu og skjalasöfnin; getr mabr þvf síbr gjört
sér góbar vonar um ab þetta sé í sem beztu lagi
hjá óæbri embættismönnum, þarsem almanna rómr
er um þab, og mun eigi tómr diktr, ab skjaiasöfn
hinna æbstu embætta hér á landi — biskupsdæmis-
in3 og stiptaintsins, eba allr þorri þeirra, liggi ó-
nibrrabab og í kösum eba dýngjum, annab upp á
kirkjulopti en hitt á Ioptum stiptamtshússins ; gefr
ab skilja, hve abgengileg þau eru meb þessu lagi,
enda mun þab vibkvæbib og hafa verib um nokkur
undanfarin ár, víst hjá stiptamtinn, þegar hefir átt
ab finna eldri bréf eba byggja á þeim, ab eigi yrbi
neitt sagt um þab af ebr á, þau bréf væri nú ó-
mögulegt ab finna, af því skjalasafnib væri á ríng-
ulreib og yrbi eigi komist ab því1.
Um héraf leibandi eptirlitsleysi meb ýmsuin
einstökum en almennum og afar áríbandi lagaákvörb-
unum, svo ab þær eru orbnar eins og aldrei hefbi
þær til verib, skulum vér ab eins færa til 3 dæmi.
þab niá nú fara því fljótar yfir algengt og algjört
skeytíngarleysi valdstjórnarinnar um almennar vega-
bætr og vegagjörbir á hinum síbustu 10 árum, sein
vegirnir eru sjállir torsóktari og ógreibari yfirferbar
yfir allt land; þetta mál hefir þó verib almennt
valdstjórnarmál eptir liinum eldri lögum; og væri
J>ab er eigi mánnbr síban þess var farib á leit vib
stiptamtmanninn sem nú er, ab fá npplýsíngar úr 3 stiptamts-
fcrisfum, ritubnm í núvbr.mán. árin 1849, 1850 og 1851, en
fékst ekki, og þessari óreglu skjalasafnsins barib vib.
betr ab eigi lenti enn vib sama, þrátt fyrir nýju
vegabótalögin, úr því ailt eptiriitib og framkvæmd-
in á ab livíla á amtmönnum og sýslumönnum eptir
sem ábr, en eigi teknir til þess sérstakir menn gegn
hæfilegri umbun og þeir svo látnir hafa embættis-
ábyrgb á því ab nokkub verbi gjört ab rábi og
sem gagn og vera er í vib vegina. 83. gr. í auka-
tekjureglug. 10. sept. 1830 skipar, ab amtmenn
skuli skoba aukatekjubók sýslnmanna (og bæjarfóg-
eta) ab minsta hosti einusinni á ári, og rita um
þab vottorb sitt í bókina; þetta er til þess, ab rétti
gjaldþegna verbi tilhlýbilega gætt og eigi hallab af
neinum sýslumanni í aukatekjnnum, en þær teknar
eptir sömu reglum og sama réttum skilníngi lagabobs-
ins alstabar, ab minsta kosti í sama amti. En nú er
þessu eptiriiti alveg hætt sumstabar, og hefir eigi verib
gætt nm mörg ár í senn, ab ininsta kosti hér í Subr-
amtinu; fylgir svo einn sýslumabr þessum skilníngi
reglugjörbarinnar, annar hinum; vér ætlum ab all-
misjafnlega sé tekin auka-skiptalaun eptir 68. gr.;
allmisjafnlega talib hreppstjórum fyrir uppskriptir
og virbíngu í búum, — og til dæmis um samkvæmni
og réttan skilníng í þessu efni, þá vitum vér til,
ab sumir sýslumenn hafa tekib 16 skild. fyrir út-
róbrarpassa vinnumanna, og talib þab vafalaust rétt
tekib eptir 58.gr. — Svona er orbib og verbrsmám-
saman sinn skilníngrinn og sín venjan á ankatekj-
unuin í hverju Iiérabi, fyrir skort á því eptirliti
amtmanna, sem er þó beinlínis lögskipab, fer svo
smámsaman í þessu efni líkt og meb samlagníng-
arskattinn góba, ab sýslumenn, sem svo eru gjörbir,
fara þab sem þeir komast, og þykjast hafa venjuna
iyrir sér, þóab þab sé réttskildum lögum gagnstætt.
í>ab er eigi gamalt lagabob, tilskipunin um fjárfor-
ráb óniyndugra 18. febr. 1847, engi getr borib í
móti ab þab sé almenn liig og al'ar áríbandi; getr
verib ab einstaka ákvarbanir sé þar nokkub marg-
brotnari og smásmuglegri, lieldren þyrfti ab vera.
En hvernig er nú þessara laga gætt af amtmönniun
vorum og æbri stjórn? Yér vitum eigi betr, en ab
hér Subramtinu og jafnvel í 1-2 sýslum í Vestramtinu
sé hver sýslumabr hættr því (hafi þeir nokkuru sinni
gjört þab sumir)1, og ab semja og senda amtinu yfir-*
fjárrába reikníngana, sem þó cr beinlínis skipab í
lögunum. Og meb þessu iagi má þab inikib vera,
ef 20. grein laganna er fullnægt, svo ab amtmenn-
1) Lagabob þetta var her þínglvst oglögleitt um vorib 1847
og fekk þá hver sýslumabr eba lagbi sér til yflrfjárrábabók
lóggilta af amtmanui; en þó var þab víst í einni sýslunui
hér í Subramtiuu, ab engan staf var farib ab rita í yflrrába-
rábabókina um haustib 1849.