Þjóðólfur - 17.06.1861, Side 6

- 1S4 -
í 19. grein, bls. 23, strndr: „þegar greinirinn er
skeyttur aptan vid faðir, verður eijr. eint. föðursins“.
])vi liefir húfundrinn eigi tckið bróðir með, eða liefir
hann vanizt, að sagt sé bróðurins?
I 21. grein, bls. 2-1, stendr: „1 þeim nöl'num, þar sem
meginhlutinn endar á linstaf (I, m, n, r), og nukkriiiii
öðrum, verður endíngin i cig. fleiit. að eins a (eigi na),
fyrir hljóðfegurðar sakir, og verður eig. þannig eins og
gjör. eintölunnarþað mun þá vera böguinieli að scgja
bólna, af bóla (sbr. bóluasótt), keilna, afkeila, k n I n a,
al' kúla (sbr. kúlnasveinn), milna, af mila (I Flateyjar-
bók og víðar), s á I n a, afsála (i Stjórn, sbr. sálnaregistr),
talna, af tala (i Snorra-Eddu, sbr. talnaband), valna,
af vala (sbr. valnastakkr), og söinuleiðis bjallna, af
bjalla, hellna, af liella, rollna, af rolla, syllna, af
svlla, rimna, af ríma, og fleira þvi um líkt? — Maðr,
sem flnnr hjá sér köllun til að rita Irieðibækr handa öðr-
uin, ætti þó að liafa dáltið meiri virðíngu fyrir þcim, er
hann ritar fyrir, en að blanpa svona á hundavaði yfir
bvað eina. (Framli. siðar).
(Aíisent).
(um a?> leggja nifcr Elallorrnst.tía prestakall).
— f>a% er af úllurn viirkennt, kjór prestauna á Islandi
þurfl umbóta vib, og hefir naubsyn þess þó eiukum skýrzt
fyrir mönnum síían mentunin í Reykjavík varí) svo afardýr-
keypt, aí> fáir hafa hvorki efni né vilja til aí) kosta til henn-
ar vegna sona sinna, þegar ekki er til meira aí> vinna, en aþ
þeir hreppi eptir 10 ára tíma, og eptir í minsta lagi 2000
rd. kostnal) hin sárfátæku prestakúll, er gefa af sér, þegar allt
er til tínt, 80 til 200 rd. inntekt um áríþ. þegar tilrætt
hefir oriií) um, hvernig helzt væri múgulegt aí> rífka inntektir
prestauua, þá heflr flestum komii) saman um, ab sá helzti vegr
til þess væri sá, ab taka af úll þau brauf), sem missast mætti
án þess skyldur prestanna vib súfuubinn yrbi ókljúfandi, og
þeirri stefnu heflr verib fylgt nokkur undaufarandi ár. í því
skyni hafa verib til kvaddar sýslunefndir í úllum prófastsdæm-
um landsins, til ab segja álit sitt um hver brauþ væri óþúrf
og hvoruig únuur gæti rífkazt meb inntektum þeirra, sem af
væri tekin, og senda þetta álit sitt braubamatsnefndinni í
Reykjavík, sein á aí> upp kveba daubadóminn yflr enum ó-
þúrfu braubum. Ein slik sýslunefnd kom saman hi r um árib í
Subr-Múlaprófastsdæmi, og voru í henni, auk prófastsins, 2
prestar og 2 leikmenn; þessi nefnd ályktabi: at> Hallorm-
stabar prestakall væri meb úllu óþarft, og ætti aí>
leggjast nibr, en aptr væri óviunandi fyrir eiun prest ab
þjóna til hlítar Dvergasteins og Fjarbarsókuum, og væri því
þúrf á ab verja Hallormstaba inntektum til þess ab gjúra
Fjartar prestakall at lífvæulegn brauþi. Nú er Haflúrmstata
prestakali iibugt, er því til getaudi, aí> braiibamatsnefndin í
Reykjavík rábi stiptsyflrvúldnnuin til ab fara nieí> þab eptir
áliti sýslunefndarinnar, því allir ðvilhallir menn geta Bét), a%
þaí> brauí) er inet úllu óþarft, og herra biskupinn niiin sjálfr
hafa sannfærzt um þat á visitatíuferb siurii lié.r 1850. Ef
sýsluncfndarálitib væri tekiþ til grcina, ef þíngmúlakirkjusókn
og Skribdalshreppr hefbi ein og sómu takmúrk, en þeir fáu
bæir í Skógunum, sem til hevra Hallormstabarsókn, væri aptr
lagbir til Vallauess, þá yrbi en sárlitla þíngmúiasókn nokkuí)
ríflegri, en þó yfrib hæg, og þeir 2 bæir í Hallormsstabasókn,
sem eru i Skribdalshrepp, hefbi þá mikib hægri kirkjuleib en nú,
er þeir verba ab sækja norbr yflr Hailormstabaháls, lángan og
vondan veg. og Skógabæirnir helíii einnig hæga kirkjuleiS ab
Vallanesi, því milli Hallormstabar, innsta bæar í sókninni, og
Vallaness, ern tæpar 2 mílur, og vegrinn hinn bezti, og valla
lækr á leibinni. Milli Dvergasteins og Fjarbar er laung, örí)-
ug og bættusúm leib; Fjarbarsókn er sjálf næstum þíngmanna-
leií) á lengd, og hin versta yflrferbar. Öllum, sem hafa viljab
þjóna dyggilega þeim sóknum, mun hafa fundizt ókleyft ab
gjúra þab eptir skyldu og 9amvizku. þab er þessvegna miklu
meiri þúrf á ab hafa fastan prest í Mjóaflrbi* en á Hallorm-
stab, þar sem prestr má framar heita múiikr í klanstri en þjón-
andi kristnum lýb tii gagns, og er meb úilii óþarfr. Og þó
ekki yrfci fallizt á a% abskilja Dvergastein og Fjúrb, þá eru
svo múrg braub í bábftm Múlasýslum, sem uppbóta þurfa, aí)
nóg er vií) inntekt Uallormstabar ab gjúra. Stúbvar presta-
kall í Subr-Múlasýsln er sárfátækt; ef þab á ab standa, sem
naubsynlegt mun vera, þá veitti ekki af ab leggja því til t.
a. m. kirkjujarbirnar Mýra og Geirólfstabi, ebr þá, sem eins
haganlegt muudi báium kirkjnnum, ab leggja nefndar jarbir
til þíngmúla, en 2(1 hndr. í Hvalnesi í Stúbvarflrbi, sem þíng-
múlakirkja á, til Stúbvar, sem á 10 hndr. í súniu jörb. þeg-
ar nú svo er ástatt, aþ vart munu vera tii næg prestaefni í
hin libugu braní), og múrg hin ómissanlegu braubin sárfátæk
og ólífvænleg, þá eru flestir sannfærbir um og vonaat þess,
aí) stiptsyflrvúldin muni nú ekki víkja frá þeirri reglu sem
þau hafa ábr fylgt: aí) bæta en fátæku prestakúll meb hagan-
legri nibrskipan braubanna en ábr betir verib, og ab þau láti
nú Hallormstabarbraub uibr falla, jafnvel þó nokkrir prestar
kynni ab sækja um þaí) vegna hægbar og góbrar bújarbar, en
leiti álits á ný til kvnddrar nefndar í Múlasýslum, ebr í Subr-
múlaprófastsdæmi einu, til aþ segja álit sitt uio, hvernig á
haganiegastan hátt og gagnlegastan yrbi varib júrbum og hlynn-
iudum Haliormstabar prestakalis.
Vér ieyfum oss ai leiba sérdeilislegt athygli stiptsy örvaid-
anna og braubaniatsnefndarinnar a?) þessari grein. }>aí) er
a& vísn haft fyrir satt, a& stiptsyfirvúldin sé búin aí) leita á-
lits nefudarinnar nm þetta mál; nú eru hér eigi nema einir
8 menn í hcnni, í stai) 5 seiu upprunalega var tilætlazt; en
þa& er einnig sagt, aþ nefndin hafl eigi haft langar vibtaflr
né marga fnndi til aí> velta málinu fyrir sér, heldr ritaþ og
sent stiptsyflrv. bréf, og þar hafl verií) afstúngiþ aí) leggja
nibr brauþib. En þar som nú sýslunefnd innan héraþs heflr
orþiþ einhuga á því áliti á& HaUormetað mætti leggja ni&r,
úllum a.'b meinalausu, en ýmsum úþrum brauftum til uppbót-
ar og hagsmuna, þá er reyndar lítt skiljanlegt ef þessari
þriggja maniia hrau&amatsnefnd heflr eigi þókt þúrf á aí>
taka þaí) til greina e?!a a& niinsta kosti aí> hrekja ástæþ-
ur sýslunefndarinnar me(> gildnm ástæímm. þvý þar sem
prestaeklan fer óþum í vúxt og ver(r anþsærri svo aþ
segja meí) hverjom degi, og 3 brauí) hafa veriþ laus megin
hluta vetrarins er engi heflr viljaþ eí>a orfcií) til aí) sækja um,
þá virþist auíjsætt, a& eigi dugir aí) hika vib þaíi: aþ leggja
ni&r hvert þaí) brauí), sem losnar og missast mí
bagalítiþ, til þess aí> hæta npp hin lakari braiu)in, er engan
veginn ver&a lúgí) nií)r. on telja má víst aí) engi sæki um, eins-
og þau ern nú, súkum rírþar, meí) þeirri ekln á prestaefnum
sem nú fer dagvaxandi. Allir sjá, aís eigi dngir aíi bindasig
vi& þaþ, hvort brauþiþ er sjálft lífvænlegt og útgengilegt, því
þar meþ er vesælu og óútgengilegu braníninum a?> engu bætt-
1} Eiusog altaf var fram til ársius 1781 eþa leugr. liitst.