Þjóðólfur - 20.09.1866, Qupperneq 2

— 106-
f>egar nokkra stnnd var b(íi¥> aí> karpa nm þetta: bólva lækn-
íngakákinn, hrása niíirskurþinum (6em þer vitiíi, ah þessi
sveit afréhi meh hinnm fjrstu) og hver greip framí fyrir ann-
an, vorn svo farnir aþ draga sig dt úr 2 og 3 í flokknm ser
og pískra hver vih anrian, þá gekk einn aþkomnmanna aþ
mér og spnrþi mig, hvort því yrhi tekiþ, ef hann talahi hér
nokknr orí), og hvort eg treystl mér til aþ heihast ser liljúhs?
f>aí) varhar hvorki yhr né ahra hvort eg þekki aþkomumann
þenna, en af því óllum uærstóddum féll vel í geb ræha hans
og þah svo aþ óllu sletti í þógn og dúnalogn, og engi bærþi
sig heldren ef menn hefbi setiþ nndir beztu ræím í kirkju,
þá ræþ eg af ah senda yhr þessa ræhu aþkoniumanns hér-
umbil orílrétta, ef þér vildiþ setja hana eíia þá eitthvaþ úr
henni í þjóí)úlf. — Eg sendi yílr líka annaþ lítiíi blaþ nm
sama efni, sem merkr kunníngi minn sendi mér fyrir skemstn,
en eg las þar npp á samkomunni, og varþ þaí> eiginlega aí)
nokknrskonar texta bæhi í nmræhuriurn yflr liófuh, og fyrir
því sem aþkomumaþr talaþi.
Eg bit) ybr, eins og vant er, ao sjá svo um, aí) eigin-
handarritin af blóþnm þessum fari ekki í prentsinibjnna.
J. í.
»Fœst orð hafa minsta ábyrgð«.
»Sunnlendíngar, sem fjárkláðinn drottnar hjá,
staldrið við og litizt um! Framundan vðr blasa
við yðr blómlegar sauðfjárhjarðir, sem með heil-
brigði sinni og hvers kyns blóma heita yðr heill
og hagsæld, ef þér kunnið með að fara. Á allar
aðrar hliðar y|Sar ógnar fjárkláðinn með allri sinni
eyðileggíngu, sem þegar er ærin orðin, og með
hinum ótölulega sæg allskonar illþýðis. Yfirhöfð-
um yðar blikar hið hvassbeitta sverð réttvísinnar
cr typtar og slær yðr þegar þér forsómið skyldu
yðar». Yðar velunnari«.
»Lækníngamaðr á kláðasviðinu«.
En ræþa abkomumanns hljóbar þannig:
»|>ér Sunnlendíngar og góðir menn, þér eruð,
heyri eg, allir á einu máli um það að fjárkláðan-
um sé nú miklu ver komið hér hjá yðr heldren
verið hefir um mörg undanfarin ár, því nú vofi
eyðileggjandi útbreiðsla hans yfir allt, jafnt til
sveitanna er hafa gjörsamlega upprætt hann fyrir
6—7 árum síðan, eins og aptr þaðan lil þeirra hér-
aðanna sem aldrei hafa kláðann séð. |>ér eruð
allir á einu máli um það, að hér um suðrsveit-
irnar, þar sem kláðinn hefir setið að völdum á
11. ár og sitr enn, þá sé liann ýmist búinn
að eyða fjármegun og formegun sumra yðar og
gjöra yðr að öreigum, en ýmist hafi hann staðið
yðr og standi enn fyrir eðlilegum þrifum og fram-
förum í afkomu ogformegun. þér hafið soltið fyrir
kláðann og svelt aðra, þér hafið setið sjálfum yðr
og öðrum í ljósi fyrir afkomu og atvinnu, gjört
yðr ófæra til að standa í lögskilum við kóng og
kali, valdið öllum sveitum umhverfis yðr fjær og
nær áhyggju, kvíða og feyki tilkostnaði til að geta
varizt tjóninu af þessum ástfóstrs uppalníngi yðar,
kláðanum, bakað þeim margfaldan kostnað og
þúngar álögur árlega til að verjast honum. Og
hvað hafið þér svo tekið í staðinn eða haft í aðra
hönd? J>ér hafið tekið í staðinn makleg ámæli
og óvirðíngu hvers góðs manns í landinu. Eg
tala þetta til þeirra af yðr Sunnlendíngar, sem
hafa verið að gjöra eins og Ieik að því að ala
kláðann og halda honum við hefð nú á 11. ár,
og gjört það svo alveg að nauðsynjalausu, sjálf-
um yðr til mínkunar, yðr sjálfum og ótal fieirum
til skapraunar og ómetanlegs skaða. Og þessu
athæfi hafið þér haldið, þó að þér hafið séð og
getað þreifað á því, að flestar sveitirnar víðsvegar
í kríngum yðr, fjær og nær, gengu milli bols og
höfuðs á kláðanum þar innsveitis þegar á 2., 3.
og 4. ári og hafa fyrir það komið síðan upp
brauslum, heilurn og blóinlegum fjárstofni, þrált
fyrir harðærin scm síðan hafa gengið yfir þelta
land, — svo að hér rætast á yðr þau ritníngar-
innar orð: sjáandi sjáið þér eigi og heyrandi
heyrið þér eigi». — —
pá gripu Dokkrir fram i úr hópnum og sógbn: “J>ér
eggit) pá til nibrskurbar? en stiptamtmabrinn líbr aldrei
nibrskurt) og vill ekki heyra hann nefndan, sama er ab segja
um klábaiiefndina; stjórnin og yfirvöldin vilja ekkert annab
en lækníngar, gáit) þér vel ab því, abkðmnmabr!“
Abkomnmabr tók aptr til máls brýridi ranstina og svaratii:
«Eg skal ekki bera orð yðar til baka um það
hvað herra stiptamtmaðrinn kann að vilja sjálfr,
persónulega, því eg veit ekkert um það og þarf
eigi að vita, eg er sannfærðr um að hann vill
ekki annað en það sem öllum gegnir bezt. En
hitt veit eg, að stiptamtmaðr og stjórn eru undir
lögin gefin en ekki yfir lögunum, þau eru yfir
stjórn og stiptamtmanni og hans persónulegum
vilja, svo er um kláðalögin nýu og hver önnur
landlög og rétt. J>ér svarið mér sjálfsagt: «nýu
kláðalögin ráðgjöra hvergi niðrskurð auk heldr að
þau leyfi eða skipi hann». þetta er dagsanna.
En lögin og stjórnin verða að «líða svo margt
sem þau leyfa eigi« né skipa, svo ótal margt sem
með engu móti verðr bannað. J>egar um það er
að ræða hvað lögin leyfi eða banni, og þau skera
eigi sjálf úr því eða segja til þess, þá verðið þér
vel að gæta cins góðir menn, en það er að til-
veru og tilgángi lagaboðsins. J>að getr engi maðr
hrakið, að lilvera og tilgángr kláðalaganna nýu
var og er sá eini og engi annar en að aptra út-
breiðslu kláðans með því að uppræta hann gjör-
samlega úr landi hér, en ekki sá, að ala kláðann