Þjóðólfur - 11.10.1869, Blaðsíða 3

— 195 —
hálfu, en Páli Melsteð vömin fyrir dómfelda; og
var þar nú í sökinni, í dag, dœmt rett að vera:
oHinn ákærði Jónas Jónasson á að sæta 4x5
"daga fangelsi við vatnogbrauð. Hvað málskostn-
"að snertir í héraði á undirréttarins dómr óraskaðr
“að standa. Ákærði borgi þann af málsins áfrýun leið-
"andi kostnað,og þarámeðal til sóknara og svaramanns
"Við landsyfirréttinn, málaflutningsmanns J. Guð-
"mundssonar og P. Melsteðs, 20 rd. til hvors um sig,
“Og enn fremr í skaðabætrtil verzlunar þeirra Hender-
“sons & Andersons 170 rd.
«Hið ídæmda að greiðainnan 8 vikna frá dóms-
"ins löglegri birtingu, og honum að öðru leyti að
"fullnægja undir aðför að lögum».
STJÓRNARSRIPUNARMÁLIÐ Á ALþlNGI 1869.
11.
— — — „Jjetta skilja allir sem skilja þjót)-
frelsis- hugmyndina“ (constitu-
tiorielt Begrelr).
(Benedikt Sveinsson,
Alþ.tít). 1867, I. 988),
*Til hvers erum ver að rœða þetta mál?» á
þessum orðum byrjaði forsetinn herra Jón Sig-
Nrðsson frá Kaupmannahöfn hina löngu og áheyri-
legu ræðu sína í lok undirbúningsumræðunnar um
stjórnarstöðu-frumvarpið 3. f. mán.; hann svarar
spurningunni sjálfr, eins rétt eins og við var að
búast: »Pað er til þess, — segir hann, — að
8 e m j a um nýa stjórnarskipun handa þessu
landi», — — nsemja með frjálsu atkvæði
um þá stjórnarskipun, sem er bygð á jafnrétti
við samþegna vora í Danmörku». þessu næst sýnir
hinn ágæti ræðumaðr með mörgum og ljósum rök-
um, í hverju þetta stjórnarbótar-jafnrétti vort
Se fólgið, hvarí og hvernig það sé grundvallað frá
°ndverðu, hvernig það sé aptr og aptr viðrkent
af einvaldskonungunum í Danmörku, síðast með
siofnun og endrreisn Alþingis, — samt í og með
sjálfri stjórnarbótinni í meginríkinu 1848; hvernig
^®ði þjóðþing og þjóðfulltrúar íslendinga, sem og
^'n íslenzka þjóð hafi jafnan haldið fram og bar-
fyrir þessu stjórnarlega jafnrétti voru um þessi
ár, sem síðan eru liðin, bæði á þjóðfundinum
0g síðar, — hversu þetta frumvarp um hina
s,.jórnarlegu stöðu íslands í rikinu, berlega stefni
því, að halla og raska þessu jafnrétti voru eðr
°8 afmá það með öllu, — og að þingnefndin hafi
k°mizt að rettri niðrstöðu, þar sem hún hafi ráð-
ið r •
lra því, að þetta frumvarp til laga Ríldsþings-
*ns > Danmörku, um hina stjórnarlegu st'öðu ís-
ands i ríkinu, verði tekið til umræðu og með-
erðar á þinginu, og hafl jafnframt stungið uppá:
«að þingið mótmœli því (í álitsskjali sínu til kon-
ungs), að frumvarp þetta nái lagagildi».
Og hvað var það þá helzt eðr einkanlega í
stjórnarstöðu-frumvarpi þessu, er gjörði það svo
andstætt oss íslendingum og viðsjált fyrir oss, í
hverju og með hverju var þar jafnrétti voru hallað?
{>að er ekki kyn þó menn spyri að þessu, ekki
sízt nú, eptir það að minnihlutinn í málinu (þeir
6 konungkjörnu allir, og þingmaðr ltangæinga)
hafa í ágreiningsáliti sínu til konungs lokið svo
látandi lofsorði á frumvarp þetta:
„Minnihlatinn álítr ákvaríanir frnmvarpsins, er einskortía
hina stjiirnarlegu stiiíin Islands í ríkiun, yflr höfuS eblilegar
og í gótiri samliljóifcari vi'b stjórnarfyrirkomulag ríkisins,
eins og minnihlutinn eigi heldr fœr betr séb, en ab sú
staba, er landinu þannig er setlat) aí) fá í ríkisheildinni, í
engu skert)i hin serstaklegu laudsrettindi þess. Breytingar-
uppástnngnr minnihlntans mitia aí) mestu leyti einungis til,
ab skýra og ákveíia nákvæmar snm atrir)i í frumvarpinu,
og skal nú minnihlutinn leyfa ser allraþegnsamlegast aí)
skýra frá uppástungnrn þess“.
f>að er því síðr kyn, þó menn spyri að þessu
nú, eptir það Alþingi vort, og það þegar á fjórða
degi eptir að þingið réði frá að gjöra stjórn-
arstöðu frumvarpið að lögum (með 15 atkv. gegn
11), samþykti með 19 atkvæðum, sem grund-
vallarlaga ákvarðanir, framan við stjórnarskrár
frumvarpið hið nýa, er nú gengr frá þinginu svo sem
hreint og beint ufrumvarp (ekki frumvarp «til
vara») til stjómarslcrár lslands»x, allar þær aðal-
ákvarðanir úr stjórnarstöðufrumvarpinu sem eink-
anlega gjörðu það óaðgengilegt eðr óhafandi, all-
ar þær ákvarðanir er útiloka oss — vér fáurn eigi
betr séð — frá því stjórnarfrelsis eðr sjálfsfor-
ræðis jafnrétti, sem vér höfum óhikað eignað oss
og tileinkað eptir fyrirhugun og fyrirheitum Frið-
riks konungs 7. og barizt fyrir nú í 20 ár, og
sem að vísu stjórnin í Danmörku hefir í öll þessi
ár ýmist haldið fyrir oss eðr reynt til á ýmsan
veg að fá oss til að fara ofan af eðr slaka til
um og sleppa úr höndum oss með frjálsu sam-
þykkis-atkvæði Alþingis; — hefði stjórnini tekizt
þetta 1851, 1853, 1855, 1857,1865, — vér skyld-
um hafa séð, stjórnin í Danmörku hefði þá ekki
vefengt eðr neitað, að vér íslendingar hefðim fullt
samþykkisatkvæði í stjórnar- og sjálfsforræðis-máli
voru.
En úr því nú að þessu velferðarmáli voru er
1) Fyrirsógn þings-frumvarpsins er orþrétt þossi í Alþ.tíþ.
1869, II. 385—400; en þess er fyr viþ getií), at) friimvarpií)
sjálft og þessar viþauka-nppástungur vorn aþ eins samþyktar
sem vara-uppástnngur (sjá niþrlagsatr. álitsskjalsins mn stjórn-
arskrárfrumvarpiþ, bls. 384.