Þjóðólfur - 10.04.1872, Blaðsíða 5

— 85
Jnn; öðru því, að gjöra fátæklingum örðugra fyrir
að ná í «sopann», og þannig aptra því að þeir
eyði fé sínu til þessa óþarfa og spilli með því vel-
megun sinni; en í hinu, að auka tekjur landsins;
f hverju skyni skulum vér engum getum um leiða
að þessu sinni. En hitt mun reynast satt, áðr en
mörg ár líða, að tekjuauki landsins verðr minni
en stjórnin ætlast til, sem er 45 — 50,000 rd.;
því að ef kaupmenn eiga að gjörast birlarar
(Destillateurer), liggr það svo sem í augum uppi, að
hinir dönsku og útlendu kaupmenn munu reyna
að gjöra sér vínfangaverzlunina svo arðsama sem
auðið er, eigi síðr hér eptir en hingað til. Á
hinn bóginn er og auðséð, að þegar tollgjaldið er
jafnt af óblönduðum «spiritus» og brennivíni, þá
verðr verzlunin á þessari vöru, þeim helmingi
eða jafnvel þrefalt arðmeiri, að kaupa ekkert
brennivín heldr tóman «spiritus•>, og blanda hann
síðan með vatni eptir eigin geðþekni, og selja
síðan landsmönnum blöndu þeirra, sem getr orðið
hreint ólyfjan fyrir mannlegan líkama, þótt ekkert
eiginlegt óhóf sé við haft; því bæði er óvíst hversu
hreinn sá spiritus verðr, sem þeir kaupa, og því
óvissara, liversu vandir þeir verða að blönduninni
og tilbúninginum, en í þvi verða þeir fullvandir
og áreiðanlegir, að þeir taka 8 sk. meira en áðr
af blöndu þessari, svo sem væri hún bezla korn-
brennivín. Af þessum aðförum kaupmanna leiðir
þá, að þótt kaupmenn engin undanbrögð haíi með
tollgjaldið, sem þó eigi kann örgrant að verða, að
gjaldið af brennivíni og öðrum áfengum drykkjum
verðr naumast meir en þriðjungr þess sem stjórn-
in ætlar að verða muni; en kaupmennirnir sjúga
merginn úr vehnegun landsins, græða sjállir ó-
grynni fjár og lilaupa svo burt með, en spilla
bæði sál og líkama landsmanna og láta þá svo
eiga sig, og er vonandi að lslendingar sjái þetta,
manni sig, og láti eigi útlenda kaupmenn hafa
sig þannig að féþúfu. Hér væri nokkuð fyrir «þjóð-
vinafélagið•>, sem «{>jóðólfr» hefir skýrt frá að
landsmenn væri að stofna, að reyna sig á; hér
gæti það vafalaust gjört löndum sínum ómetanlegt
gagn með því að sporna, sem mestværi auðið rnóti
brennivínskaupum framvegis, með því mundi það
styðja eigi alllítið að velmegunareflingu lands-
manna, með þvi mundi það og styðja eigi alllítið
að framförum Iandsins, og meðþví mundi það eigi
alllítið greiða fyrir þjóðfrelsi þvi, sem vér þörfn-
umst, en sem Danastjórn ranglega synjar oss um.
Hér væri og efni fyrir hin innlendu verzlunarfélög,
sem eru að myndast víðsvegar um landið, að sýna
áhuga sinn, að efla verzlun landsins, að efla hag-
sældir bæði sjálfra sín og landsmanna yfir höfuð.
Yér ætlum ei að þessu sinni að fjölyrða meira
um þetta mál, en skorum fastlega
1. á alla landsmenn yfir höfuð, að fara hér að
dæmi Vestrheimsmanna 1772 með tedrykkjur
og draga sem mest að auðið er við sig öll
kaup á brennivíni og öðrum áfengum drykkj-
um, hverju nafni sem nefnast.
2. á alla bæði æðri og lægri hluttakendrþjóðvina-
félagsins, hvort heldr eru forsprakkar eðr eigi, að
leggja allt sitt fram að sporna við kaupum
þessum og jafnvel að félagsmenn í hverri sókn
gangi í bönd og eiða um það efni.
3. á hin íslenzkn verzlunarfélög, að berjast gegn
því að landsbúar veri fé sinu til slíkra kaupa.
Dvergr.
(Aðsent).
j>ótt vér séim eigi eins nærri komnir útlendu
fréttunum, eins og þér, þá höfum vér þó heyrt
þær fréttir frá Kaupmannahöfn, sem oss þykja eigi
alls koslar ómerkilegar, og sem oss virðist að blöðin
ætti um að geta, en sem þér þó getið að engu
í síðasta þjóðólfi yðar. Oss virðist það nefniiega
Ijóst, að landsbúum sé það alls eigi óviðkomandi,
hver laun embæltismenn þeirra hafa, yfir höfuð að
tala, og eins ef einhverjum einum er gjört hærra
undir höfði en öðrum, því að bæði er það, að
laun þau, er hverju embætti fylgja, eru fast ákveð-
in, í hverju helzt landi sem er, enda þeim eigi
breytt nema sérstakar og yfirgnæfandi ástæður sé
til; svo sem framúrskarandi dugnaðr samfara langri
embættistíð. Nú þykjumst vér hafa sannspurt, að
prestaskólakennari sira Ilelgi Ilálfdánarson hafi
fengið 400 rd. launabót með síðasta póstskipi, og
væri vel gjört af yðr, herra ritstjóri, að fræða mig
og aðra lesendr blaðs yðar um þær hinar knýj-
andi ástæður, sem stjórnin hefir haft til þess að
auka laun þessa manns svona mikið, svona sér-
slaklega, og fremr öllum öðrum embættisbræðrum
hans í likri stöðu, og það án þess að leggja slíkt
mál fyrir Alþingi til ráðaneytis. Eins og yðr er
kunnugt, er sira Helgi fremr ungr embættismaðr,
vígðr 1856, var síðan fáein ár prestr í Kjalarnes-
þingum og síðan 8 ár í Görðum á Álptanesi.
Nú var hann gjörðr eptir beiðni sinni kennari við
prestaskólann 1867(?), eigi með hinum lögboðnu
launum (500 rd. ( fyrstunni) heldr með 300 rd.
meiri launum (eða 800 rd.). Nú er hann þá bú-
inn að vera þar 5 ár við prestaskólann, og svo