Þjóðólfur - 08.08.1877, Blaðsíða 2

94
þessum lærdómsgrcinum, sem útheimtist til þess að flytjast
upp í bekkinn.
Ef eldri piltur en til tekið er her að framan vill komast
í skóla, geta yíirstjórnendur skólans leyft það, ef skólastjóri
mælir með þeim.
4. grein. Kennslugreinirnar eru þessar:
1. íslenzka. Hana skal kenna í öllum bekkum skólans, og
skal haga kennslunni svo, að piltum lærist að rita móðurmál
sitt hreint, rétt og lipurt; skulu þeir og smásaman kynnast
bókmenntasögu íslands og hinum helztu ritum þess. í allri
tungumálakennslu skal hafa íslenzkuna til að gjöra piltum
skýrar og skiljanlegar hinar almennu málfræðislegu liugmyndir,
og skal heimfæra þær uppá íslenzkuna. í efri bekkjum skal
hinum skriflegu iðkunum í íslenzku vera þannig hagað, að piltar
læri af þeim að setja fram hugsanir sínar skýrt og greinilega.
2. Danska. Hana á að kenna í öllum bekkjum. Eiga piltar
að verða leiknir í því, að þýða dönsku og rita rctt. þar að
auki skulu þeir kynnast hinum helztu atriðum í bókmennta-
sögu Danmerkur.
3. Enska. Hana skal kenna piltum frá því þeir koma í
skóla og þar til þeir fara úr 4. bekk; eiga þeir þá að hafa
náð þeirri kunnáttu í henni, að þeir skilji og geti nokkurn
veginn þýtt hverja enska bók almenns efnis í óbundinni ræðu.
4. Frakkncska. Hana skal kenna í öllum bekkjum, þannig
að piltarnir verði færir um að þýða hveija frakkneska bók
almenns efnis í óbundinni ræðu.
5. fýzka. Hana skal að eins kenna í efsta bekk.
6. Latína. Hana skal kenna í öllum bekkjum. Piltar eiga
að kynnast hinum beztu af latínskum rithöfundum, og skulu
því lesa hæfilega mikið í þeim, bæði í bundinni og óbundinni
ræðu, þannig að nokkuð sé lesið nákvæmlega eg nokkuð hrað-
lesið; (það er lesa skal, verður til tekið í 13.gr. hér á eptir).
Skulu piltar ná svo mikilli kunnáttu í henni, að þcir geti
skilið og þýtt hvern algengan latínskan rithöfund í óbundinni
ræðu. í fjórum fyrstu bekkjum skólans skulu lærisveinar iðk-
aðir í latínskum stíl, í þeim tilgangi að þeir læri því betur að
skilja málið.
7. Gríska. Kennsla í henni skal byrja í öðrum bekk og
halda áfram gegnum allan skólann. Hve mikið skuli lesa í
henni, verður tekið fram í 13. grein.
Jafnframt hinni mállegu kennslu í Iatínu og grísku skal
kenna piltum stutt yíirlit yíir bókmenntasögu Grikkja og
líómverja, og yfir stjórnarskipun beggja þjóðanna, svo og yflr
goðafræðina, og skal til þess hafa stuttar prentaðar kennslu-
bækur.
segja þér, jeg kom þeim ekki út, kjamsaði og hramsaði, en
ekkert dugði. Lof mér sjá eggið. Jú! jú! kaikúus-egg er
það! Lofaðu þessu eggi að vera, og kendu hinum börnunum
þínum að synda»,
*Nei, jeg verð að sitja á því ofurlitið enn þá», sagði önd-
in »úr því jeg er búinn að liggja svo lengi á hvort heldur er,
þá er bezl jeg þreyi þorran og Góuna út».
»Sem þér þóknast, heillin góð», sagði gamlaöndin, og við
það hafði hún sig á kreik.
Loksins sprakk stóra eggið. Pí! pí! sagði unginn og valt
út; liann var bæði stórskorinn og ijótur. Öndin horfði á hann.
»Hvaða, hvaða herfileg stærð er á ungannm* sagði hún, «eng-
iun hinna litur út svona afskræmislega; það skyldi aldrei vera
að þetta værikalkúns ungi! Jæa, jeg skal fljótt komast fyrir
það, því í vatnið skal hann fara þótt eg megi til að sparka
honum út í».
Daginn eptir var Ijómandi fallegt veður; sólin skein á
allar hinar skrúðgrænu blöðkur. Ungamóðirin fór á kreik
með öll sín afkvæmi og var kominn niður að díkinu; skvamp,
skvamp! hún út í: ráf ráf! sagði hún, og ungarnir hver af
öðrum veltu sjer út í; vatnið gekk yflr höfuðið á þeim, en
þeim skaut óðara upp aptur og flutu þarna allir með snild og
8. Trúarbrögðin. I>au skal kenna í öllurn bekkjum, sanit
skal kennslan 2 síðustu árin helzt fólgin í uppfræðslu án þess
piltum sje sett neitt fyrir, og skal þá lesa útvalda kafla nf
heilagri ritningu á íslenzku; samhliða því skal fræða pilta um
hina merkilegustu viðburði í sögu kristinnar kirkju, og þá taka
sjerstakt tillit til liinna symbólsku bóka þjóðkirkjunnar og til
þess, hvernig þær hafa orðið til.
9. Sagnafræði. Hana skal kenna í öllum bekkjum þannig-
að piltum sje eigi ofboðið með nöfnum og ártölum, sízt í hin'
um ómerkari köflum sögunnar, en að þeir fái Ijósa þekkingu
á merkisviðburðum og á mentunarástandi þjóðanna.
Sögu íslands skal kenna nákvæmar en sögu annara landa-
10. Landafræði. Kennsla í henni byrjar í neðsta bekk,
og skal lokið í 4. bekk.
11. Stærðafræði og reikningslist. Talnafræði skal byrja að
kenna í neðsta bekk og hahla því áfram um fjóra neðstu
bekki skólans þannig að kenna skal:
samlagning, frádragning, margföldun og deiling, að hetja
upp í veldi, rótarútdrátt með útlistun á pósitívum, negatívunn
heilum og brotnum, ratiónölum og irratiónölum, reellu®
og imaginerum stærðum, er geta fyrir komið í þessum reiku-
ingstegundum, aðalsetningarnar, um eiginlegleika talnanna,
tugabrot, próportiónir og prógressíónir, lógarithma og verk'
lega notkun þeirra, og þar með samsettan rentureikning; lík'
ingar fyrsta og annars stígs, hinar fyrr ncfndu bæði mcð
einni og fleirum ókunnum stærðum.
Ivennsla í rúmmálsfræði skal byrja í neðsta bekk ineð
útlistun á hinum fyrstu hugmyndum rúmmálsfræðinnar, se®
sje byggð á skoðun líkamlegra mynda, á þann hátt, að piH'al'
með því einnig fái svo Ijósa hugmynd um skipting líkamu,
flata og lína eptir myndunarhætti þeirra og ásigkomulag1,
sem fengizt getur án rúmmálsfræðislegra sannana, með ranU'
sókn, sem sjc fólgin í því að gjöra tilraunir með líkamlega1'
myndir. Síðan skal kenna svo mikið í flatamálsfræði, sem
hingað til liefur verið vant, þangað til farið er úr 4. bekk.
Kennslan í reikningslist skal vcra samfara kennslunni 1
stærðafræði, þannig að gefin sjeu verkefni, sem gjöri skiljan'
lega notkun stærðafræðinnar í lífinu; í kennslu þessari skai
einnig fólgin flatamæliug og þykkvamæling; flatamælingin skal
byggð á setningum flatamálsfræðinnar, en við þykkamæling'
una skal eigi við hafa stærðafræðislegar sannanir.
12. Eðlisfræði. Hana skal kenna í 3. og 4. og 5. bekk-
Kennslan skal vera svo löguð, að piltar fái hugmynd um
höfuðsjónir, cr sýna má með tilraunum, lögmál fyrir þeim
prýði, fæturnar tifuðu eins og sjálfkrafa, og grái unginn * *jutl’
hann synti líka.
«Nei nei ekki er þaðkalkún*, sagði hún, «sko hve faHeg^G
hann ber fæturnar en hvað hann er reisugur, jeg á garminn 10
öllurn rélti; í raun réttri er hann dáindislaglegur, horíi m»öur
vandlega á hann ; ráf, ráf! komið þið nú með mjer, je8
að sýna ykkur veröldina og láta sjá ykkur f andastíunm,
haldið ykkur nærri mér svo einginn stígi ofan á ykkur, Oo
varið ykkur á köttunum*.
Og því næst komu þau inn í andagarðinn; þar var gr|ðar^
legur hávaði, því þar var tvíbýli og bæði heimilin börðust u
ál-höfuð, sem þó lenti í kettinum á endanurn. a
„Svona gengur nú líflð f veröldinni*, sagði móðir ,,n®aa.j
og sleikti útum um leið, því hana langaði hka i ál-höfu 1
»liafið nú fæturnar fyrir ykkur og reynið að 6preyta ykkur, ^
hneigið ykkur í hálsinum íyrir gömlu öndinni þarna, l'U ^
lang-göfugust allra, sem hjer eru, hún er af spönsku
því er hún gild, og lítið á, hún hefur rauða dulu um ^
það er Ijómandi fallegt, og einhver hin mesta uppltí ’ .n0
nokkur önd getur hiolið, það þýðir ekki neina það, a e ^„0»
vill missa hana, og að bæði dýr og menn skuli þe ^^(
úr. Itáf, ráf! ekki innstígir! vel dubbaður andaruug