Þjóðólfur - 22.06.1878, Blaðsíða 1

Ferð með Díönn.
(Framhald). Frá St.hólmi liéldum vér beint vestur til
Arnarfjarðar. fegar við svifum fyrir Skor og Látrabjarg, var
veður gott og bjart. Einkennilegri fuglabjörg munu óvíða
finnast, og stara útlendir ferðamenn stöðugt til lands, milli
þess sem þeir mála eða krota í ferðabækurnar; en sjómenn
hafa augun fest á segulnálinni, sem iðar hér áttavilt, sökum
járnsins í björgunum. Segulnál minnar sálar iðaði líka, því
eg var að hugsa um líf og lát Eggerts Ólafssonar, sem týnd-
ist hér fyrir 110 árum síðan, og skildiegekki þann voða-við-
burð, er landi og lýð sýndist verða jafnt að sorg sem óhappi.
En — Urðar orði kveðr engi maðr.
líggcrt Ólafssoo'.
frútið var lopt og þúngur sjór,
þokudrúngað vor;
það var hann Eggcrt Ólafsson,
hann ýtti frá kaldri Skor.
Gamall þulur hjá græði sat,
geigur var svip hans í,
hann mælti við Eggert Ólafsson:
«mér ógna þau vindaský*.
«Eg sigli ei skýin, eg sigli sjá»,
svaraði kappinn og hló.
«Eg trúi á Guð, en á grýlur ei,
og gleð mig við reiðan sjó».
Gamall fulur frá græði hvarf,
hann gegndi með þúngri lund:
«þú siglir ei þennan sjó í dag,
þú siglir á Guðs þíns fund».
pað var hann Eggert Ólafsson,
hann ýtti frá kaldri Skor,
vindur á segl og sjálfur við stjórn
settist með fornmanns þor.
Knúðu rastir knerrir tveir,
komið var rok um svið;
síðasti fugl úr fjarri Skor
fiögraði á vinstri hlið.
Á búlkanum situr brúður úng,
bleik var hin göfga kinn:
«Ó Guð! sú báran er brött og há,
hún brotnar í himininn inn!»
«Hækkið þið seglið!» hetjan kvað,
en Helja skjótari varð:
boðinn skall yfir bárumar ■—
í búlkann var komið skarð.
J>að var hann Eggert Ólafsson,
frá unnarjónum hann stökk,
og niður í bráðan Breiðafjörð
í brúðar örmum sökk.
1) það er sögn manna, að áður en Eggert léti frá landi, hafi maður
•'okkur gamall latt kann að sigla þann dag, og bent konum á skýin, og
þá Eggert svarað: „Eg ætla ekki að sigla á skýjunum1'. Einnig er
kaft eptir skipverjum pesa slcips, er fylgdi Eggerti og afkomst, að
jlað kafi þeir séð til ferða kans síðast, að kolbára féll yfir skutinn og
'A konu hans út af búlkanuui. llafi þeir þá séð E. stökkva fyrir borð
j(:tQ kafi hann ætlað að bjarga henni með sundi; en í þeirri svipan
l'úrf þeira skipið og alltsaman.
J>að var hann Eggert Ólafsson,
— ísalands vættur kvað —
aldregi græt eg annan meir
en afreksmennið það.
Ef þrútið er loptið, þúngur sjór
og þokudrúngað vor,
þú heyrir enn þá harmaljóð,
sem hljóma frá kaldri Skor.
Látrabjarg er mest allra fuglabjarga á íslandi; það er
tilsýndar eins og risaleg þil með lágum og óreglulegum gaflL-
bustum; það er víða hvítgrátt eptir svartfuglasæg þann, er á
þar óðul og afsprengi. Eins og í Svörtuloptum undir Snæ-
fellsnesi, er basaltinn hér járnblandinn mjög; er hér því háski
búinn, ef siglt er í dimrnu, sökum óreglu segulnálarinnar.
jpegar kemur að Bjargtöngum, er komið að landsins vestur-
enda; ganga þá fram gnýpur margar eða hyrnur, er aðskilja
hina eiginlegu Vestfirði, og fara þær heldur hækkandi sem
norðar dregur; það er allt basaltfjöll, frá 1500 til 2000 feta
há (á að gizka), mjó, brött og mjög graslítil. Dýrafjörður er
fagrastur og búsældarlegastur allra hinna minni fjarða á vest-
urlandi, en aliir eru þeir fagrir hver á sinn hátt, og undir
eins nokkuð forneskjulegir, en hvergi nærri jafn trölla- og
kaldranalegir sem Jökulfirðir og Strandir. Við sigldum inn
Arnarfjörð; hann er 2—3 mílna breiður, fjallahár og kulda-
legur. Að sunnanverðu við hann iiggja þverdalir allmargir
með bröttum hlíðum í milli; eru það hinir eiginlegu Arnar-
fjarðardalir. Er lítt að undra, þótt forneskja og galdratrú
festist við þessar bygðir (álíka og Strandir) á öldutn heimsku
Og hrygglyndis, pví aö rornesKjan er ner eius og atmaiuö i
eðlissvip náttúrunnar, bygðin afskekt mjög, en fólk hart og
vant við vos og skugga. Nú býr hér eins mentað og álit-
legt fólk og annarstaðar, enda hefir 'margt táp- og atgjörvis-
fólk komið úr þessum bygðarlögum. Rafnseyri, norðanvert
við fjörðinn, er kend við hinn nafnfræga, góða höfðingja, Rafn
Sveinbjarnarson, er porvaldur Vatnsfirðingur drap, og á þess-
ari öld ólst þar upp Jón Sigurðsson, forseti vor, og þeir ætt-
menn. í Selárdal hafa og opt búið ríkir menn og mikilshátt-
ar; þar bjó á 17. öld Páll prófastur Bjarnarson hinn lærði, sá
er hræddastur og grimmastur var við arnfirzka galdra; hann
var sonarson Magnúsar hins prúða í Ögri, Jónssonar norðan
frá Svalbarði. Get eg þessa fyrir þá sök, að eptir hina gömlu
Vatnsfjarðarætt, varð enginn ættbálkur jafnríkur og göfugur á
vestfjörðum sem Svalbarðsætt, og er einkennilegt um þessar
hörðu sveitir, að þær hafa jafnan að sér dregið hinar kynsæl-
ustu ættir landsins, og kynbreytinga-aðdrættir orðið þannig
mestir þar, sem afskektast var. Eitt, sem því hefur valdið,
eru hin gömlu vestfirzku höfuðból, sem dregið hafa að sér
ríkismennina, svo sem Skarð, Reykhólar, Vatnsfjörður, Hagi,
o. s. frv. Á vestfjörðum ætlum vér og að einna mest finnist
enn af upprunalegu tápi, sem vafalaust er orðið allt annað
og minna en forðum var, í fiestum héruðum. En alls ekki
eru Vestfirðingar að jöfnuði betur menntaðir en aðrir íslend-
ingar, sem og er eðlilegt, þar sem héraðið er bæði svo hart
og afskekt, engar mentunarstofnanir, og prestar einatt mis-
jafnir sauðir í mörgu fé, og enn í dag er þar meiri hörgull á
prestum en flestum öðrum gæðum; er það afar-íllt, því livergi
hér á landi eru prestar sem vpplýstir framfaramenn nauð-
synlegri en þar. Víðast vestra þar sem maður kemur við, er
sem menn óðara verði þess varir, að mentunin samsvari ekki
annari manndáð; hér gengur geysi-mikið á með dugnað og
30. ár.
Reykjavik, 22. júni. 1878.
19. blað.
77-