Þjóðólfur - 08.09.1883, Blaðsíða 1

XXXV. árg.
M 34
NÓÐÓLFK.
Reykjavík, Laugardaginn 8. sept. 1883.
Herra ritstjóri.
Má ég enn knýja á yðr að leyfa mér rúm
í blaði yðar ?—Greinin frá Nesjahrepp, sem
stóð í því 30. júlí síðastl., kreEr skýringar frá
minni hálfu; enn ég skal fara sem styzt
yfir, að ég get.—Eg kom öllum á óvart í
fyrra haust á Djúpavog. Ég gat með engu
móti staðið þar við lengr enn sólarhringinn.
|>ví varð eigi náð til neinna Skaftfellinga,
og að eins fáeinum hreppsnefndarmönnum
úr Múlasýslu komið saman. Aðr enn ég
kom á Djúpavog (áðr - enn ég fór héðan)
hafði ég áreiðanlegar fregnir uta það, að
þrjár (sveitir Austr-Skaftafelssýslu, Nes,
Mýrar, Suðrsveit, hefðu orðið harðast úti í
inum miklu voðaveðrum, sem dundu yfir
héraðið 26. apríl 1882, og dagana þar á eft-
ir. það voru þessar þrjdr sveitir Austr-
Skaftafelssýslu, enn ekki Austr-Skaftafels-
sýsla öll, eins oghöfundi Nesjahrepps grein-
ar segist frá, er ég tilskildi helminginn af
fóðrbjörginni, er ég flutti, gegn premr syðstu
hreppum Suðr-Múlasýslu. Allr gripaskaði
þessara þriggja sveita Austr-Skaftafelssýslu
varð að mestu megni einmitt í inum nefnda
veðrbálki og þá dagana er hann var nýaf-
staðinn. Ejárfóðrkaup úr kaupstað áttu sér
því ekki stað, að neinum mun er teljandi
væri, móti því sem var í Múlasýslu ; því alt
fram að þessu voðaveðri hafði tíð verið góð
í Skaftafelssýslu, og fé voru menn búnir að
sleppa í haga, er það skall á. Fyrir veðrið
mun þvi óhætt að telja að lítið hafi sem ekk-
ert vérið sókt í kaupstað í fóðurbjargar skyni;
í veðrinu voru slíks engin tiltök; eftir
veðrið munu næsta fáir áburðarhestar hafa
verið ferðafærir í Hornafirði þangað til grös
gréru. Ekki neita eg því, að nokkur fóðr-
kaup eða fóðrlán kunni hafa átt sér stað í
þessum þrem sveitum, en þau munu eink-
um hafa verið innsveitis, undir skildaga
helzt að borga með heyi slðar meir. Ann-
ars er hægt að fá nákvæman reikning yfir
kornbjörg þá, er þessar sveitir lánuðu í
kaupstað til gripaeldis um þetta leyti En
Múlasýslumenn höfðu sett sig i stórskuldir
til að bjarga fé sínu, og þær 2,700 kr., sem
ég flutti, voru ætlaðar eingöngu til býta
meðal þeirra er, ofan á skulcLirnar, misstu
fétf; því þeirra skaði var, auðsjáanlega að
mun, meiri en hinna, er mistu jafntölu
fjár, án þess, að hafa sett sig í fóðrskuld
fyrir það. Auk þessa var og þess að gæta,
að í Múlasýsluhreppunum var heyskapr í
fyrra sumar fram úr lagi litill og illr. I
Skaftafellssýslu var hann miklu betri, og
ýkjalaus fregn ætla ég það hafi verið, að
hann hafi verið í fullu meðallagi í Nesjum.
það sem nú er greint, hafði ég fyrir aug-
um, er ég tilskildi Múlasýslu einni alla pen-
ingana. þann úrskurð verða Nesjamenn
að kenná mér einum. I honum á enginn
Múlasýslumaðr einu sinni bænar- né
fortölu-þátt. þeir sögðu mér ið sanna
um sinn hag, og ið sannasta þeir vissu um
hag Skatfellinga. A samanborgnun hag
hvorra tveggja studdi ég úrskurð minn ; og
fSkaftfellingar hafa ekkert bréf frá mér, er
tilkynni þeim, að ég hafi fyrirskipað helm-
inga—eða önnur—skifti peninganna milli
sýslnanna.
Að ráðstafanir mínar á Djúpavog urðu
þær, sem kunnugt er, studdist enn fremr
við það, er ég þá taldi víst, að merkr auð-
maðr, að nafni Collins, sendi skemtiskip sitt
Gladys, hlaðið með mannbjörg til Djúpa-
vogs. Nokkru áðr en ég fór frá Cambridge
norðr á við var herra Collins búinn að kynna
nefndinni ásetning sinn, að senda mannfóðr
til íslands, og það var ráðið, eftir uppá-
stungu minni, að það skyldi fara til Djúpa-
vogs, með því óttast mætti, að i Skaftafels-
sýslu yrði mjög bágt um mannbjörg að vetr-
inum. Daginn sem ég fór frá Cambridge,
26. sept., fékk ég hraðfrétt frá sendiherra
Dana, að senda Hr. Collins skýrteini um
það, til hverra skipstjóri hans skyldi halda
sér á Djúpavog með skip og varning, því
Hr. Collins beiddist þess. Meðan ég var í
Glasgow að ferma Lylie komu út auglýsing-
ar í blöðunum, að Gladys væri að búa sig
heima í Stavangri, og daginn sem ég fór
úr Glasgow, 5. október, stóð auglýsing
í blöðunum, að eftir 8 daga, eða svo, færi
Gladys til íslands. Nú dettr þessi Gladys-
saga niðr, þangað til 11. desember, að ég
gjörði Mansion House nefndinni grein fyrir
ferð minni og frammistöðu á Islandi. Hr.
Collins kom á fundinn og skýrði frá því að
bréf Guðbrandar, 13. okt., hefði hverft sér
hug; það hefði Ijóslega sýnt, »að það væri
ekki allt sem hreinast í þessu neyðar-
rnálid—sneið stungið að mér—hann hefði
því beint hjálp sinni til verðugri viðtak-
enda.
Nú má sjá að ég hafði enga ástæðu 11.
okt. á Djúpavog að efast, eða draga dulur á
hina fyrirhuguðu ferð Gladys. Meginhluti
þess, er skipið flytti, skyldi ganga til Skaft-
fellinga. það er vorkunn þótt Skaftfelling-
um sárni vonbrigðin í þessu máli. Eh þau
koma ekki til mín.—Hafi peningarnir, er ég
flutti, komið niðr á sannri neyð, sem ég
ætla að víst muni vera, þá er ráðstöfun mín
eigi óréttlát, og þá ættu Skaftfellingar eigi
að líta böl-bræðr sína öfundarauga fyrir
það, því enginn skildingr þessa fjár var
frá Skaftfellingum tekinn. Neyðin ein átti
tilkallið til peninganna. þeir voru fengnir
þeirri tegund neyðar í Múlasýslu, er eigi
átti sér stað í Skaftafellssýslu, að því er
enn hefir upp spurzt.
Cambridge, 23. ágúst, 1883.
Eiríkr Magnússon.
30. dag síðastliðins júni mán. and-
aðist að Hnífsdal við ísafjarðardjúp,
merkismaðrinn Árni Björnsson. Hann
var fæddr á Setbergi í Eyrarsveit 4.
júní 1819. Foreldrar hans voru : Björn
prófastr Pálsson og kona hans þórunn
Björnsdóttir, prófasts þorgrímssonar í
Hítárdal. 9 ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum að þingvöllum í
þingvallasveit, og þar giptist hann 1843
þeiðurskonunni Salvöru Kristjánsdóttir,
hreppst. í Skógarkoti; hún andaðist
árið 1876.
1845 fluttist hann með föður sínum,
sem þá var orðinn uppgjafaprestur að
Heiðarbæ í þingvallasveit, og bjó þar
í 2 ár á móti föður sinum. 1847 reisti
hann nýbýli á Fellsenda í sömu sveit,
og bjó þar 11 ár; þaðan flutti hann að
Brautarholti á Kjalarnesi, og bjó þar
5 ár, og þaðan að Hvammkoti i Sel-
tjarnarneshr. og bjó þar 11 ár, síðan
flutti hann til Reykjavíkur vorið 1874.
þegar kona hans var látin, fór hann
algjörlega til Bjarnar g’ullsmiðs sonar
síns, og hefir siðan verið hjá honum,
fyrst í Rvík, siðan á ísafirði, þangað
til hann nokkrum vikum áður en hann
andaðist var komin til Kristjáns sonar
síns í Hnífsdal, hvar einnig var hans
eina lifandi dóttir Sigriður Elísabet.
þeim hjónum varð og barna auðið,
þar af dóu 3 ung, piltur 19 ára gam-
all, mannvænlegasta ungmenni, drukkn-
aði í fiskiróðri, og 2 af börnunum, ann-
að 15 annað 17 ára, sömuleiðis mann-
vænleg ungmenni, missti hann á mjög
sorglegan hátt, þar sem þau á heím-
leið frá kirkju drukknuðu í læk svo að
segja við túnið.
Arni sál. var sannkallaðr merkis-
maðr í mörgum greinum, líkams og
sálar hæfileikar hans voru miklir, en
hann varði þeim lika vel, aflaði sjer
þeirrar menntunar og upplýsingar, sem
að minnsta kosti á þeim tíma vóru í
bezta lagi, enda bar líka raun vitni um
að sveitungar hans báru gott traust til
hans, þar sem hann í 2 hreppum, þing-
valla- og Seltjarnarnesshreppi, var kos-
inn hreppstjóri, og í Reykjavík gegndi
hann um tíma lögregluþjónsstörfum;
þessi störf eins og önnur fleiri opinber
störf, er honum voru á hendur falin,
annaðist hann með alúð og samvizku-
semi, og ávann sjer því ástsæld og vel-
vild allra, sem rjett kunnu að meta,
hann var og ávallt talinn meðal helztu
bænda í hjeraði sínu. í dagfari og allri
framgöngu var hann manna stiltastr og
háttprúðastr og heimilisfaðir inn bezti.
Trúmaðr var hann mikill, þess vegna
gat hann líka með sannkristilegri still-
ingu og sálarrósemi borið mæðu og
andstreymi lífsins, sem hann vissulega
ekki fór varhluta af; margm munu því
sakna hans, og hans ávalt verða minzt
með velvild og virðingu af öllum, er
við hann kyntust.
þann 3. ágústmán. þ. á. andaðist
merkisbóndinn Gunnlaugr Arnoddsson
í Norðurvík í Mýrdal, 57 ára gamall.
Hann var fæddr 13. jan. 1826 í Stóra-
dal, og var að eins 2 fyrstu ár æfinn-
ar hjá foreldrum sinum, en eftir það
tók ekkjufrú Ragnhildur Guðmunds-
dóttir í Norðurvik hann að sjer og ól
hann upp. þegar hann var 31 árs
andaðist þessi velgjörðamóðir hans;
tókst hann þá bústjórn á hendr í Norð-
urvík, og bjó þar alla æfi síðan. 28
ára kvæntist hann yngisstúlku Elsu
Dorotheu þórðardóttur frá Fagradal;
lifðu þau saman í farsælasta hjónabandi
nær 30 ár; þau áttu 5 börn; 4 þeirra
dóu í æsku, enn eitt er enn á lífi og
hjá móður sinni. Gunnlaugr sálugi var