Þjóðólfur - 25.08.1885, Síða 1

Kemr út á laugardagsmorgna.
Verð árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramöt, ógild nema komi til út-
gefanda fyrir 1. október.
ÞJÓÐOLFR.
XXXVH. árs.
ReykjaAÍk, þriðjudaginn 25. ágúst 1885.
N:o 32.
Til Elínar Briem
Frá Þorláki Guðmundssyni.
\_í 30. tbl. „Þjóðólfsu þ. á. sézt, að
kenslukonu kvennaskólans á Ytri-ey
hafa þótt orð mín hörð, er óg talaði
um kenslufyrirkomulag á kvennaskól-
um vorum. Eg álít nú ekki skylt að
svara í blöðum öllu þvi, er einbverj-
um kann miðr að líka í ræðum þing-
manna, en af virðingu fyrir konu þess-
ari og málefni því, er bór um ræðir, |
skal ég þó svara fáum orðum.
Það er engan veginn af vantrausti I
á kvennaskólum vorum, þó ég áliti þá
enn vera i barndómi. Orð mín miðuðu |
ekki til þess, að álasa forstöðukonum
kvennaskólanna, heldr til þess, að leiða
athygli þings og þjóðar að þessu
mikilsverða máli.
Eg segi nú í sjálfu sér ekki neitt ]
af því, sem kent er í kvennaskólum
vorum, óþarft fyrir þær stúlkur, er
bafa næga peninga og tíma, en ég
held því fast f'ram, að það eigi fyrst
og fremst að koma, sem mest gildi
hefir fyrir verklegan dugnað og bií-
þrifnað.
Þegar karl eða kona ætla að kaupa
sér einhvern þann hlut, sem ætla má
að gildi liafi fyrir alla lífsleiðina, þá
er anðandi, að vera vandr í vali sinu,
svo ekki þurfi að líta með sorg og
söknuði til baka, kaupeyrir sé horfinn,
en glingr eitt só fyrir hann fengið.
Nú er mentun dýr varningr, sem kost-
ar tíma og peninga; hún á að hafa
gildi fyrir alt lifið. — En svo getr
það komið fyrir, sem hér mun eiga
sér stað, að mentunarvörur þær, sem
einn vill kaupa, eru ekki að fá, því
seljandi er enginn til. Þetta eru eðli-
legar afleiðingar þess, að mentastofn-
anir vorar fyrir alþýðu eru fáar og
fóvana, og mundi þessi þörf og vönt-
un á nauðsynlegum mentunarvarningi
enn ljósara koma fram, efin uppvax-
andi kynslóð þekti sinn vitjunartíma
og voða merki vorrar aldar.
Eftir skýrslum að dæma um skól- j
ann á Ytri-ey, má ætla, að hann sé
lengst kominn af kvennaskólum vor-
um, en þó má sjá, að þar er kent ekki
all-fátt af því, er ég tel heyra inni
fínni heimsmentun til. Það sein ég
álít eitt með því nauðsynlegasta að
kenna, er allr almennr matartilbrmingr,
en þessi kenslugrein hlýtr að vera mjög
ófullkomin meðan skólarnir eru ekki
sameinaðir verulegum búskap; jafn-
framt ætti að halda fyrirlestr um þrifn-
að, sparsemi, iðjusemi og tilgerðarlaust
líf og ósérhlífni í að vinna alla al-
menna kvenfólks vinnu, sem fyrir
kann að koma á heimili hverju, og
ekki er kröftum og heilsu ofvaxin,
eins þegar stúlkurnar eru aftr heim
komnar af skólunum.
Það þarf að gjalda varhuga við því
í tíma, að sá fíni litr ekki berist of
mikið inn i lífið, þvi það er „óekta“
litr, sem all-oftast, ef hann ekki þok-
ar fyrir skynseminni, verðr að átu-
meini, sem hlýtr að leiða til vesaldóms
og eymdar fyr eða síðar, og sem oft
getr orðið þungt á niðjunum, og jafn-
aðarlega kemr fram fyrri en í 3. og 4. lið.
Það gleðr mig, að þessi heiðraða
kenslukona er mér samdóma um það,
að kenna þurfi heilbrigðisfræði og
meðferð á ungbörnum, og erum við
því sátt. Við viljum vafalaust bæði
að kvennaskólar vorir nái sem mest-
um blóma; það er sú sannfæring mín,
sem ég treysti mór bezt til að verja,
að mentun kvennþjóðar vorrar með
samsvarandi frelsi sé sá veglegasti og
varanlegasti hyrningarsteinn, sem lagðr
verðr undir byggingu þjóðþrifnaðar !
vors.
Fjá!rveitingar alþingis til
efiingar búnaöi
eptir Heyranda i holti.
I.
I fjarlagafrumv. stjórnarinnar eru
ætlaðar 20000 kr. á ári til eflingar
búnaði. Fjárlaganefndin í neðri deild
fóllst á það og skyldi landshöiðingi út-
hluta fé þessu, „þar af helmingi til sýslu
nefnda og bæjarstjórnar, að hálfu eptir
fólksfjölda, og að hálfu eptir samanlagðri
tölu jarðarhundraða og lausafjárhundr-
aðau. og hnýtti hún þeirri athuga-
semd við í nefndarálitinu, að „nefnd-
inni þykir óþarft að kveða nokkuð
á um, hversu mikið fé veita skal bún-
aðarskólum landsins hverjum fyrir sig,
en treystir þvi, að landshöfðingi muni
taka sjerstaklega til greina þarfir þeirra
við úthlutun fjárins, og einkum bún-
aðarskólans á Hólum með sérstöku
tilliti til þess, að hann mun þurfa að
taka lán til að byggja skólahúsu.
Yið þetta komu ýmsar breytingar
tillögur í neðri deild.
I. frá J. Ólafssyni um að veita eigi
meir en 10000 kr. á ári til eflingar
búnaði, eða helmingi minna, en bæði
stjórnin og nefndin hafði stungið upp
á og hafði það að ástæðum, að hann
vissi ekki til, að fje þetta yrði til
verulegs gagns, heldur upp og niður
að litlum notum, ekki sízt með þeirri
útbýtingaraðferð, sem viðhöfð hefur
verið og ætlazt er til að nú sje við-
höfð, þar sem það getur orðið auka-
bitlingar handa einstökum mönnum,
sem eru inn undir hjá veitingarvald-
inu. Hitt væri miklu réttari aðferð,
að þingið veitti sjálft fjestyrk til efl-
ingar atvinnuveganna, og styrkti þá
einkum kostnaðarsöm stórfyrirtæki;
með slíkum veitingum kvaðst hann
skyldi greiða atkvæði, ef þær kæmu
fram, en ékki með því að veita um-
boðsstjórninni meira fje til umráða i
þessu skyni; miklu af þvi fje væri
fleygt í sjóinn að kalla. Búnað og
alla atvinnuvegi kvaðst hann fúslega
vilja styrkja, en hann vildi að þingið
gerði það með beinum fjárveitingum,
en ek i- i óbeinum gegn um greipar um-
boðsvaldsins.
J. Sig. talaði á móti þessari tillögu
J. Ól. og sagði meðal annars: „Hvernig