Þjóðólfur - 07.11.1885, Qupperneq 3

171
Þú fyrirgefr, að ég kalla ykkr svo.
Eg get ekki annað, því að ég þykist
sannfærðr um, að þið sjáið ekki betr
en þið talið.
Rússnesk stjórn! Hver er in versta
uppspretta allrar kúgunar og óstjórnar
í Rússlandi? Er það ekki það, aðvíð-
lendi og samgönguleysi ríkisins gjörir
embættismönnum auðvelt að stýra og
stjórna eftir vild án vitundar stjórnar-
innar? Hvað er talin aðaluppspretta
allrar kúgunar í löndum Tyrkja á
Balkanskaga? Hvað annað en það, að
hver embættismaðr er einvaldr, sakir
samgönguleysis og afskiftaleysis stjórn-
arinnar ?
Framkvæmdarstjórnin suðr í Dan-
mörku nær ekki til þjóna sinna hér. Ekki
hefir alþýða neitt að óttast, þótt yfirstjórn
mála vorra færist inn í landið. Hverjir
þurfa að óttast þrumuna, óttast Mjölni
Þórs? Hverjir aðrir, en erribœttismennirn-
ir? Þeir eru því „frjálsari“, sem yfirboð-
arar þeirra eru lengra frá þeim. Hefði
íáðgjafinn verið í Reykjavík, þá hefði
Fcnsmarks-hneykslið varla komið fyrir,
því síðr orðið svo stórkostlegt, sem nú.
Má vera skifting búa í Borgarfjarðar-
sýslu gengi nokkru rösklegar, en nú
er orð á gjört, ef ráðgjafinn væri í
Reykjavík. Það er embættismönnunum
einum, sem þarf geigr af að standa
návist ráðgjafans, einkum makráðum
embættismönnum eða vanhirðusömum,
að ég ekki nefni ina alveg óhæfilegu.
En er frelsi þjóðarinnar fólgið í því,
að embœttismennirnir sé sem óháðastir
öllu eftirliti ins æðsta valds?
Því mun fjarri fara. Því fjarlæg-
ara, sem ið œðsta vald er, því ríkara
verðr vald embættismannanna, semháðir
eiga að vera umsjá þess og eftirliti.
Því fjarlægara sem ið æðsta umboðs-
vald er, því fremr verða inir lægri
embættismenn að smá-einvaldsherrum.
Því fremr leyfa þeir sér að traðka lög-
um og rétti, að vanrækja störf sín og
halla réttu máli. Því ábyrgðarlausari
eru þeir, sem ið æðsta vald, er þeir
bera ábyrgðina gagnvart, er fjær þeim.
Það er ið æðsta umboðsvald, sem
ber ábyrgð gagnvart þjóðinni og þingi
hennar, en því fjær sem það er þjóð-
inni, því meir liverfr ábyrgðin.
Að flytja yfirstjórn íslands mála inn
í landið, það er: að draga það vald,
sem ábyrgðina ber gagnvart þjóðinni,
nær henni, svo hún nái betr til þess.
Ið lengsta vopn, sem þjóðin á gagn-
vart ráðgjafa sínum, er ákœruvaldið.
En það er þungt vopn í vöfum og sjald-
haft, og tvísýnt hve vel alþingi nær
með því til ráðgjafa í Kaupmannahöfn.
En það eru mörg vopn, sem eru styttri,
en bíta fult svo vel, það sem þau ná. Eitt
ið sterkasta þeirra í liverju landi er öflugt
og samhuga álit þjóðarinnar, eins og
það margvíslega myndast og fram kemr:
í fundaræðum, í blöðum, á þingum. Þetta
vopn nær aldrei út úr landinu sjálfu.
En það getr orðið ómótstæðilegt innan
landsins takmark.a [Niðrl. síðar].
Hreppsnefndin í Rosmhvala-
neshreppi
hefir ekki viljað láta sér að varnaði verða pau
viti annara nefnda, sem blöðin hafa gert hljóð-
hær. Hreppsnefnd pessi hefir tekið 4000 kr.
lán til afstýra hallæri. — Sem sýnishorn af
pvi, hversu hún hafi varið fénu, má geta þess,
að Árni Gislason á Löndum, hjúalaus maðr með
6 hörn, 8 á 15—18 ára aldri, 3 á 6—12 ára aldri,
hað um lán mót veði af pessu hallærisfé, en
fékk ekki einn eyri; eftir pvi, sem Árni segir
sjálfr, hafa hreppsnefndarmenn, sumir að minsta
kosti, par hjá gjört sitt ýtrasta til að gjöra
hann, sem jafnan hefir bjargazt sjálfr til pessa
prátt fyrir mikla ómegð, ósjálfbjarga, með pvi
að lokka menn og hóta peim, sem ráðnir hafa
verið í skiprúm hjá honum, til að bregða pví,
og pannig gjöra honum ómögulegt að hálda
úti fari sinu. — Helgi Eyjúlfsson á Móhúsum á
4 hörn, elzta 11, yngsta 4 ára, er einvirki, á
enga útgerð, hefir að eins sinn eina hlut, til að
framfæra sig og sína á. Hann hað nefndina
(Hákon í Stafnesi) um 20 kr. lán af hallœris-
f'enu, til að kaupa sér björg, og bauð að veð-
setja annað hross sitt fyrir. Þvert nei; hann
fékk ekki einn eyri1. — Aftr Andrés Þorsteins-
son á Smiðshúsum, ómagalaus maðr, sem rær i
sama skiprúmi sem Helgi Eyjúlfsson, fékk 20
kr. — En svo kemrsjálfr ósóminn: einn hrepps-
nefndarmaðrinn, Gisli Jónsson á Kolbeinsstöðum,
efnaðr jarðeigandi, fær 100 kr. í peningum, sem
hann kvað hafa varið til að aulta bústofn sinn,
með pvi að kaupa fé til lífs. Auk pess er sagt,
að oddvitinn sjálfr, Sveinn Magnússon á Gerð-
um, hafi fengið um 300 kr., Magnús Þórarins-
son á Miðhúsum, talinn efnamaðr og merkis-
maðr, 400 kr., og Snjólfr Eyjúlfsson á Bust-
liúsum 70 kr., sem hann hafi varið til að full-
gera innan nýtt, vænt timhr-ibúðarhús handa
sér.
1) Af gjöfunum sælu hér um árið fékk hann
13 ki\, sem honum var býtt í 4 skömtum, og
er einar 3 krónurnar komu til hans, sver hann
sig um að hann hafi ekki átt neina matbjörg á
sinu heimili.
Þessir menn eru i hreppsnefndinni: Hákon
Eyjúlfsson, Stafnesi; Hákon Tómasson, Nýlendu;
Páll Pálsson, Biaskerjum; Gísli Jónsson, Kol-
beinsstöðum; Sveinn Magnússon, Gerðum; Sig.
Andrésson, Litla Hólmi, P. Thomsen, Keflavik.
Þeir Helgi Eyjúlfsson og Árni Gislason leit-
uðu úrræða til ritstjóra „Þjóðólfs11 út af pessu
misferli nefndarinnar. Vér bentum peim til að
bera sig upp við sýslumann og kæra nefndina,
en réðum peim jafnframt til að tjá fyrst lands-
höfðingja málavöxtu. Landsh. hafði tekið peim
mjög liðlega og blöskrað atferli nefndarinnar,
en vísað peim, sem til stóð, til sýslumanns.
Það væri æskilegt, að sýslumaðr tæki hér
svo i taumana, að nefndarmönnum mætti verða
tilfinnanlegt og minnisstætt, en öðrum aðvör-
un i.
Það var aldrei tilgangr alpingis, að fé pað,
sem pað veitti til að lána út til að afstýra hall-
ceri, yrði varið pannig, að sönnum purfendum
væri synjað hjálpar, en peningunum rutt út í
efnamenn. Með pvi móti er bjargarstoð fátœhra
gjörð að sönnum blóðpeningum. En pað er
ekki nóg, að pær hreppsnefndir, sem svona fara
að ráði sinu, verði fyrir peim vansa, sem gjörðir
peirra haka peim, er pær verða lieyrum kunnar
ásamt nöfnum nefndarmanna. Dómr allra rétt-
sýnna manna mun brennimerkja hvern pann,
sem til pess vinnr. En réttvisin ætti einnig
að hafa einhvern veg til að hegna peim, sem
fara samvizkulauslega með opinbert umboð,
sem peim er trúað fyrir. Það er margt kallað
glæpr, sem minna áfellis er vert.
Reykjavik, 6. nóvember.
Flugufregn reyndist, sem hetr fór, fréttin
um, að Bened. gullsm. Asgrímsson hefði átt að
verða úti. Hann er alheill norðr i Þingeyjar-
sýslu.
Landsbankinn. Féhirðir við bankann á að
setja 4000 kr. veð i kgl. skuldabréfum, eða „priðj-
ungi hærra“ (5333 kr. 33 au. ? eða 6000 kr. ?)
veð í jörðum eða húsum.
Veð framkvæmdarstjöra landsbankans. í
25. gr. bankalaganna er á kveðið, að fram-
lcvœmdarstjöri og féhirðir skuli setja hæfil. veð
eftir pvi, sem landsh. ákveðr. Eftir hlutarins
eðli er engu siðr pörf á, að framkvæmdarstjóri
setji veð, en gjaldkeri. Nú er framkv.stj. em-
bættið veitt, en um veð af hans hendi heyrist
ekki eitt orð talað.
Camoens ókominn á Borðeyri pann 27. f. m.
priðju fjársóknarferð pangað.
Matarlaust alveg í verzlunum vestra (nema
lítið á Borðeyri) og eins á Eyrarbakka.
Búnaðarskóli. Ldsh. hefir sampykkt tillögu
amtm. s. og v., að húnaðar-„kennslustofnunin
í Ólafsdal verði endrskirð, og heiti eftirleiðis
„búnaðarskóli11 fyrir vestramtið.__________
”auglýsingar
í samfsldu máli m. smáletri kosta 2 a. (þakkaráv. 3a.)
hvert orð 15 stafa frekast; m. öðru letri eða setning
1 kr. fyrir þumlung dálks-lengdar. Borgun út i hönd.
JNTiðrsett verð mót borgun út í hönd á karla
og kvenna skófatnaði frá í dag til 29. p. m.
Rafn Sigurðssou. [368r.