Þjóðólfur - 30.11.1885, Blaðsíða 1

Kemr At á laugardagsmorgna.
Yerð árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. jdlí.
Uppsögn (skrifleg) bundin yiö
áramót, ógild nema komi til út-
gefanda fyrir 1. október.
ÞJOÐÓLFR.
XXXVII. árg
Reykjavík, mánudaginn 30. nóvember 1885.
X:o 46.
Um handritaskrá Bókm.fjel.
Herra ritstjóri!
Jeg leyfi mjer að leita á hið alkunna frjáls-
lyndi yðar sem blaðamanns með greinarkorn
þetta, sem hjer fer eptir, enda þótt öðrn hlaði
stæði nær að taka það. En hæði er Jiað, að
mjer jiikir óreynt, hvað frjálslyndur þess blaðs
ritstjóri muni vera, og svo er hitt ekki síður,
að þá mundi svo langur tími líða, áður en grein-
in kæmi á prent
Svar til herra Jóns Þorkelssonar.
„Ball þjer nú, Bófi“.
Herra Jón Dorkelsson, stúdent, hefur ritað
dóm um „Handritaskýrslu“ mína og fengið
prentaðan í Fróða 160. blaði. Ekki svo mjög
sjálfs m'ms vegna, heldur Bókmentaíjelagsins,
leyfi jeg mjer að svara þessum dómi í stuttu
máli fyrst um sinn á þessa leið. Þá er ritdóm-
ar birtast, er ævinnlega fróðlegt að sjá, hvort
þeir séu af sannleiksást einni sprottnir eða, ef
til vill, af einhverju lakara. Hr. j) Þ. hefur
nú verið svo ógætinn, að gefa oss lykilinn að
þvi, af hvaða hvötum hann hefur ritað. Hann
segir í niðurlagi dómsins svo: „Það er ekki
allt unnið með því að gína yfir öllu“, — það
er: hr. J. Þ. bregður mjer um, aðjeg vilji gína
yfir öllu (annars er engin hugsun í þessu,
smbr. og undanfarin orð hans), og að jeg af
þeirri áfergi hafi fengið að semja þessa skýrslu.
Jeg skal skýra hér hreint og beint frá því, að
hve miklu leyti jeg hef „ginið yfir bókaútgáfum
og Þ á sjerstaklega þessari bók. Forseti deildar-
innar hjer, sem þá var, hafði optar en eiuu
ginni minnzt á það við mig, að skýrslan þyrfti
að komast út, en hann væri sjálfur svo farinn
að heil sukrapti, að einhver annar yrði að semja
áframhaldið. Seinna, þegar hr. J. Þ. var kom-
innn til sögunnar hjer, bar skýrsluna á góma,
er við forseti fundumst. Ekki man jeg nú,
hvernig það kom til, að við fórum að tala um
hana. En það man jeg, að forseti hafði þau
orð um, að hann vissi ekki, hvorum okkar, mjer
eða Jóni, hann heldur ætti að fela samninguna
á hendur, því að við stæðum hjer um bil jafn-
fætis livor öðrum; og 1, af þvi að mjer ljek alls
enginn hugur á samningu þessa rits, (það er
sannleikur), og 2, af því að jeg vissi til að J.
Þ. var þá farinn að viðra sig talsvert upp við
forseta — af hvaða ástæðum, skal jeg láta ó-
sagt —, þá sagði jeg sem svo: „jæja, láttu Jón
fá ’ana, jeg kæri mig ekkert um ’ana“. Þar
með hjelt je_g, að málið væri búið. Svo líður
og bíður. Á næsta fundi, sem haldinn var, lýsti
forseti yfir þvi, að mjer væri falið að semja
skýrsluna, og kom mjer það eins mikið á óvart,
eins og hverjum öðrum út ífrá. Hjer af sjest,
að hve miklu leyti jeg hef „ginið yfir“ skýrsl-
unni. Auk þess hef jeg gefið út2 hefti af ísl.
Fornsögum með ára millibili; ef Jóni þóknast
að kalla það að „gína yfir“, þá er mjer sama,
en jeg þekki mann, sem þegar hefir gefið út
fyrir fjelagið eina bók, sem er á við allt, sem
jeg hef gefið út fyrir það, og hefur sá maður
nú, áður en þeirri útgáfu er lokið, boðið fjelag-
inu önnur tvö rit, ekki svo litil, til útgáfu.
Það er: ef jeg „gín“, þá „gín“ sá maður tvö-
falt á við mig, og hr. J. Þ. fer nærri um, hver
maðurinn muni vera. Það er auðsjeð, að J. Þ.
hefur þykkzt undir niðri, af þvi að jeg skyldi
rita Hdrsk., og hugsað mjer þegj.andi þörfina.
Hvötin til dómsins hjá J. Þ. er þannig degin-
um ljósari; af öllum blænum á greininni og
orðalaginu er auðsjeð, að hún er: hefndargirni
og illfýsi. En — þótt nú svo sje, þá gæti
dómurinn auðvitað verið rjettlátur. En þvifer
fjarri, afleiðingin er hjer sem endrar nær orsök-
inni lík, Dómurinn er hreint og beint axar-
skapt, og það af því, að J. Þ. hefur ekki skilið
eða ekki látizt skilja, hvað handritaskýrsla, er.
Hann heldur að handritaskýrsla sje eða eigi
að vera höfwndaskré,. Hann talar hvergi eitt
aukatekið orð um handritataliö, en er alltaf
að masa fram og aptur um höfunda, eins og
það væri aðalatriðið í /iandritaskýrslu. Jeg
gerði mjer það að reglu, að skýrslan skyldi sýna,
hvað væri í hverju handriti eða í hverju bindi
eða böggli, hvað smátt sem það var, og var jeg
opt og einatt hálfhræddur um, að mönnum
myndi þikja jeg ofsmásmugull í því; en jeg
er viss um, að hver sannsýnn maður játar, að
það sje aðalkostur haudritaskýrslu, og eigi að
vera. Höfundatal er aptur á móti alveg auka-
atriði, sem miklu rninni þýðingu hefur. Min
regla var nú sú, að skrifa höf. nöfnin við, þar
sem þau stððu, full eða skammstöfuð, eins og í
hndr. stóð (eins og titlarnir er allajafna orð-
rjettir). Annars hef jeg ekki sett höf. nöfn.
Hvað skammstöfunum viðvíkur, þá skal þess
getið, að jeg sje, jeg hef á fáeinnm stöðum fyllt
þær í svigum, en víðast ekki; þetta er ósam-
kvæmni, en ef hr. J. Þ. og aðrir jafngóðgjarn-
ir menn vilja leiða þar út af, að jeg á einum
stað hafi vitað, að t. a. m. H. P. var Hallgrím-
ur Pjetarsson, en á öðrum ekki, þá mega þeir
hafa þá ánægjuna fyrir mjer. Hr. J. Þ. liefur
ekki sjeð, að jeg fylgdi vissri reglu, og tekur
hann því mörg einstök dæmi fyrir og eyðir til
þess heilum dálkum, krydduöum með ýmsum
ofstækis-þokkaorðum; liann gat og átti að taka
regluna, og lýsa í nokkrum línum og sanna
að hún væri röng, en það hefur hann ekki
gert. Mjer þótti einmitt áreiðanlegast, að láta
það halda sjer, sem í hdr. stóð, hvort sem það
var rjett eða rangt, og svo getur liver gert úr
það, sem á að vera. Hvort jeg hafi lesið rangt
sumstaðar t. a. m. P. S. fyrir P. J., það get jeg
ekki nú um dæmt, því að svo stendur á fyrir
mjer, að jeg hefi ekki tóm til þess þessa dag-
ana, en jeg mætti ef til vill seinna i blaði
þessu skýra það stuttlega. (Annars er t. a. m.
P. S. — ef S. stendur — alveg rjett, og merkir
Páll Skáldi, = Páll Jónsson).
Út af því, að J. Þ. ber mjer á brýn fáfræði
o. s. frv. og að jeg kunni ekki að lesa, (hann
tyggur upp hvað eptir annað sömu orðin) —
J. Þ. er ekki sýnt um að koma liðlega fyrir
sig orði, hvorki í ræðu nje riti, hann er mál-
haltur maður — út af þessu og öðrum fúkyrð-
um og brigzlum, sem hver siðsamur maður og
kurteis varast í ritdómum, skal jeg að eins geta
þess, að þau fá ekki á mig og þeim svarajeg
ekki öðru, en því, að þau eru svo barnaleg, að
það er furða, að maður, sem er eldri en jeg, og
jeg er eptir orðum hr. J. Þ. „nærri því þrítug-
ur“, skuli láta sjer verða slíkt á. — Þess skal
getið, að J. Þ. vítir mig miklu harðara en
Sigurð Jönasson fyrir alveg hið sama o: skamm-
stafanir, sem ekki finnast svo ýkjasjaldan í
köflum Sigurðar; hjá mjer er það „fáfræði" o.
s. trv.; hjá Sigurði .., ? J. Þ. vítir mig, fyrir
að nafn Sigurðar og mitt standi á titilblaðinu
en ekki annara, sem hafa unnið að (Reykjavík-
ur) skýrslunni. Á fyrri skýrslunni stendur nafn
Sigurðar eins, og þó er þar eins viðbætir (Yík-
urhdr.) eptir annan mann. Hjá mjer er þetta
„undarlegt“ (eða eitthvað verra?), hjá Sig-
urði .... ? Þetta annað hefti er því, eins og
jeg sagði, í einu sem öðru sniðið eptir því fyrra,
þrátt fyrir umyrði J. Þ. Að það komi fyrir
villur, vil jeg ekki neita, að maður hafi fallið
úr registrinu, kann vel að vera. Að J. Þ.
leggur allt slíkt út á verra veg, undrar mig
ekki. Það er allt hvað eptir öðru, eins það,
að hann skammar mig fyrir að hafa getið til
þess, sem rjett var, er rangt var skrifað í hdr.
— eins og það væri sjálfsagt, að jeg hefði
rannsakað öll möguleg bókasöfn, bara til þess
að geta sagt, livað í nokkrum hdr.umstendur!,
og eins hitt, að hann vítir mig firir að þekkja
ekki hönd manns, sem jeg sje í fyrsta skipti.
— Jeg skal ekki orðlengja þetta, en taka að
eins upp aptur:
að J. Þ. vítir bókina fyrir litið, nema það,
sem í rauninni er hókinni alveg óviðkomandi
sem handritaskýrslw, eða að minnsta kosti er
awfcaatriði, en — meginatriðið talar hann ekk-
ert um.
Dóm sinn, að bókin sje ljeleg, og minn hluti
langljelegastur, hefur hann þannig alls ekki
sannað með neinum gildum rökum.
Dómur hr. J. Þ. er sleggjudómur, ritaður i
fússi af óhreinum hvötum og illfýsi.
í Khöfn í nóvember 1885.
Finnur Jónsson,