Þjóðólfur

Dagsetning
  • fyrri mánuðurágúst 1886næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    1234567
    891011121314
    15161718192021
    22232425262728
    2930311234
    567891011

Þjóðólfur - 10.08.1886, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 10.08.1886, Blaðsíða 2
134 ofan af flotið og froðuna og allt, sem sezt ofan á pottinn; eta svo súpuna sjer í lagi og eins kjötið. Næringar- efni kjötsins eru í límríkum smáhólf- um eða cellum. Við suðuna leysist upp límið og fer út í súpuna ásamt ýmsum söltum kjötsins. Þess vegna verður súpan kvoðu- eða limkend jafn- vel eptir örlitla suðu og hleypur, þegar hún kólnar. Þetta lim er nú reyndar eigi alveg ónýtt til næring- ar, og því ætluðu menn einusinni að fá mætti úr þvi hollan og ódýran mat handa sjúklingum, fátæklingum og niðursetningum, sem það opinbera áttu að kosta. Menn suðu því límið úr beinum og brjóski og bjuggu til límkökur, likt og súkkulaðiskökur; en hjer vantaði blandanir á efnunum, og líkaminn fj ekk að eins lítið eitt af því, sem hann þurfti, og árangurinn varð að fjöldi þeirra aumingja veiktist og dó. Blöndunin þarf að koma frá jurtaríkinu, frá matjurtagarðinum; þessa hollu og heppilegu blöndun fá menn því einmitt í sveitinni með því að kasta út á súpuna sína mjöli, bankabyggi eða hálfgrjónum, þó þau sjeu reyndar hvergi nærri eins góð, því þau blandast ver. Af límsúp- unni eða soðinu hafa þeir þá fengið holla og nærandi súpu. Þetta er ein- mitt það, sem kraptsúpuna vantar; og þó mætti gjöra kjötsúpuna, eins og hún er höfð upp til sveita, enn nær- ingar meiri, enda og drjúgari og smekkbetri, ef soðið væri í henni jarð- epli, kál, gulrófur, gulrætur og slíkt. Smáhólfaefni kjötsins leysist upp við suðuna og fer í súpuna og verður hæfara til meltingar. Þegar nú kjöt- ið er látið ofan í vatnið kalt, þáleys- ist úr því megnið aföllum þeim nær- andi efnum, sem í þvi eru. Þegar nú flotið og froðan er veidd ofan af og fleygt, þá hefur einmitt verið eyðilagt mest allt það, sem gagn var að í súpunni, því froðan er ekki ó- hreinindi, ef hlemmur hefur verið hafður yfir pottinum til þess að varna sóti og þess háttar öllu, heldur er froðan og hjómið ekkert annað en storknar eggjahvítuagnir og blóðagnir úr kjötinu, sem setjast ofan á og geta eigi blandazt við neitt í tómu vatn- inu, en sem verður eptir í mjölinu og blandast við það, þegar sáð er út á súpuna, þó þar verði líka að fleyta varlega, ef ekkert á að missast. Sjálft kjötið missir þannig mikið og mest allt af næringarefnum sinum, og þau eggjahvítuefni, sem eptir verða, verða við hina löngu suðu nær ómeltandi; kjötið verður því eigi til annars en að fylla magan. Næringarefnin í súp- unni eru líka orðin þar nær gagns- laus og hafi hún verið fleytt, þá eru þau komin í öskuna. Bjettasta og bezta aðferðin er sú, að láta kjötið eigi ofan í vatnið fyrri en það sýður, það munar engu á suðunni og þá storkna strax eggjahvituefnin utan til í spaðbitunum og varna þeim frá að faraí súpuna að mun, en það litla sem fer, blandast saman við mjölið og geymist þar, sje varlega fleytt, og verður í því sambandi góð og nærandi fæða. Kjötið heldur sínum efnum mest öllum og verður krapt- góður og vel meltanlegur matur, sje það eigi soðið um of, því þá er ekki hálft gagn af því. Sama er með fleiri fæðutegundir, að það má varast að sjóða þær ofmikið t. d. egg; harðsoð- in eru þau litt meltandi en linsoðin góð og næringarmikil fæða; bezt er að hvítan sígi saman en rauðan geti runnið til, þegar egginu er hallað; þá er eggið bezt og maginn hefur þá bezt af þvi. (Framh.) A1 þ i n g. Stjórnarskrármálið. Þess var get- ið í 82. tbl., að nefnd var sett í neðri deild í það mál. Nefndin hefur fyrir nokkrum dögum lokið starfi sínu. I nefndarálitinu eru teknar til íhugun- ar að eins þær mótbárur, sem taldar eru í konunglegri auglýsingu 2. nóv. f. á. og þar meðal annars sýnt fram á, að stjórnin hafi rangt fyrir sjer, er hmi' segir, að með stjórnarskránni 5. jan. 1874, sje stjórnarskipunarmál landsins að fullu og öllu til lykta leitt, því að 61. gr. stjórnarskrárinnar veitir alþingi stjórnskipunarlega heimild til að gjöra bæði breytingar og viðauka á sfjórnarskránni, enda sýni stjórnin sjálf með uppleysing alþingis, að hún kannist við þetta. Að lyktum ræður nefndin til að samþykkja óbreytt frumvarpið til stjórnarskipunarlaga um hin sjerstaklegu málefni íslands, sem alþingi 1885 samþykkti; Bene- dikt Sveinsson er framsögumaður. Mál- ið kom aptur til 1. umr. 7. þ. m. Ben. Sveinsson hóf umræðurnar með langri og snjallri ræðu, þar sem hann með- al margs annars rakti lið fyrir lið mótbárur stjórnarinnar og tætti sund- ur hina konungl. auglýsingu 2. nov. f. á. með hinni alþekktu mælsku og orðsnild sinni. Móti frumv. talaði hmdsh. nokkur orð um, að öll þessi viðleitni Islendinga til að fá meira sjálfsforræði væri til einskis. Móti frumv. talaði og Orimur Thomsen langt erindi og snjallt, kom með þær sömu mótbárur, sem hafa komið áður móti því, og kvaðst mundu gefa þvi at- kvœði sitt, ef þeim annmörkum yrði kippt i lag, enda taldi hann líklegt, að stjórnin mundi þá aðhyllast það.— Ben. Sveinssyni varð ekki orðfátt að svara þeim landsh. og Grr. Th. Grerði hann það svo rækilega, að engum öðrum þingmanni þótt þörf á að taka til máls. Þótt mál þetta sje ekki komið lengra en þetta, má fullyrða, að þingið samþykkir alveg óbreytt stjórnarskrárfrumvarpið, eins og það var samþykkt í þinginu í fyrra. Eins og auðsætt er, leiðir það af stjórnarskrárbreytingunni, að ýms ný lög verður að semja. Þetta höfðu þingmenn hugfast þegar í þingbyrjun og skiptu utan þings með sjer að undirbúa frumvörp til þvílíkra laga. Af frumvörpum þessum hafa komið fyrir þingið: Frumvarp til lag-a um kosuiugar (sbr. síð- asta tbl.). Þessi lög eru alveg nauðsynleg, því að 21. gr. stjórnarskrárfrumvarpsins mælir svo fyrir, að kjósa skuli pingmenn til éfri deildar um land allt eptir ákvæðum þcim, sem sett verða í kosningarlögunum. Frumvarpið skipt- ist í 3 kafla. 1. almennar ákvarðanir. 2. kosn- ingar til efri deildar. Til þeirra kosninga skal allt landið vera eitt kjördæmi, og allir (12)

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað: 34. tölublað (10.08.1886)
https://timarit.is/issue/136596

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

34. tölublað (10.08.1886)

Aðgerðir: