Þjóðólfur - 08.10.1886, Blaðsíða 3

179
lanlaurar hækkuðu á ábúðarárum Jðns, oghef-
ur hann víst notið jarðabóta þeirra, er hann
var farinn að vinna, iijá Jiáverandi jarðareiganda
í því, að eigi var breytt landskuldinni. En
eptir allar jarðabæturnar pykir honum þó ó-
sanugjarnt að jiurfa að borga 4 vætta land-
skuld. Því pað getur pó naumast verið alvara
Jóns, að jeg eða sra Stefán borguðum honum
jarðabætur pær, er hann gjörði meðan aðrir
áttu jörðina, pótt slikt megi ráða af grein hans.
Upp frá pví að jeg eignaðist jörðina, vann
hann mjer vitanlega ekkert að jarðabótum, og
pðtt hann segi, að heiðurslaunin miklu hafi „hvatt
sig mikið til að halda áfram jarðabótum“, hafa
Vatnshamrar ekki horið sýnilegan ávöxt peirr-
ar hvatar. Gremja Jóns yfir pví, að fá eigi
meiri verðlaun fyrir jarðabætur sínar, hefði pví
1 átt að koina niður á peim eigendum, er áttu
I jörðina meðan hann vann pær, en alls ekki á
peim. er urðu eigendur hennar, eptir að hann
var hættur að vinna jarðabætur. Eða inundi
Jón hafa unað pví vel, hefði hann verið kaup-
andi að jörðunni, en annar ábúandi, að fá nú
eptir allar jarðabæturnar meira en 2 vættum
lægri landskuld en fyrir 33 árum, pegar jörðin
að hans sjalfs sögn var i niðurnizlu. Dað kann
að vera að hann segi svo, en fáir munu trúa
pví, er pekkja manninn.
Þetta nægir til að sýna mótsagnirnar í grein
Jóns, en pá koma nú ýkjurnar og ósannindin,
og skal jeg nú benda á nokkuð af pví tagi.
Jón segir eg hafi farið að „basla“ við að
kaupa jörðina af Þórði til að hafa makaskipti
á henni og Stafholti við Stafholtskirkju, en svo
kemur pessi framúrskarandi setning: „Kirkjan
er dauð, en prófastur sra Stefán blindur“, er
Jóni sjálfsagt hefur fundiztmikið púður í. Það
I er ekki gott að gizka á, hvað Jón hefur hugs-
að sjer par með orðinu kirkja; sje pað húsið,
var pað sannleiki, er óparft virðist að brýna
fyrir leiguliðum, en hafi hann átt við kirkju-
[stjórnina, eins og beinast liggur við að skilja
pað, ef annars nokkur hugsun eða vit 'á að
vera í setningunni, pá mun ekki ofdjúpt tekið
i árinni að kalla pað ýkjnr, að kirkjustjórnin
sje dauð. — Aðrar illgirnislegar getsakir hans
í um sra Stefán prófast og mig út af makaskipt-
unum virði jeg ekki svars, pví pær eru jafn
ástæðulausar, sem pær eru ódrengilegar að pvi
er prófastinn snertir, sem nú er blindur og pví
óhægt um að bera hönd fyrir höfuð sjer; pað
er litlu drengilegra, en að áreita í rituin sak-
( lausan mann, er liggur 4 banasænginni. En
f pað eru ósannindi, að prófastar sra Stefán vær i
4 iblindur orðinn, pegar makaskiptin fóru fram,
eða undirbúningur peirra eins og Jón gefur í
j skyn. Það eru og ósannindi, að jeg hafi sam-
ið b'yggingarbrjefið með sra Stefáni, pví jeg
| átti ekki hinn minnsta pátt í samningi pess.
Það eru ennfremur ýkjur og ósannindi, að bygg-
ingarbrjefið hafi verið „með ókjörum og ósann-
indum“, eins og Jón kemstaðorði. Ókjörvoru
alls engin í brjefinu, pað var pvert á móti mjög
sanngjarnt og í byggingarbrjefl pví, er Jóni
var framboðið til endilegrar undirskriptar, stóð
að jörðinni fylgdu 3 ær-kúgildi, en hafði fyrst
misritast pannig, að henni fylgdu 1 kýr og 12
ær. Það eru, vægast nefnt, ýkjur, að Jón væri
flæmdur frá jörðinni, pvi pegar hann neitaði
að undirskrifa byggingarbrjefið var honum lög-
lega byggt út, en hann ljet pá stefnuvottana
færa mjer, er hafði umboð prófastsins að byggja
honum út, skriflega yfirlýsingu sina um, að
hann ætlaði sjer, prátt fyrir útbygginguna, að
sitja kyrr á Vatnshömrum við sama leigumála,
pað er að skilja, borga landskuldina með peirri
upphæð og á peim tíma, er honum sýndist. Dað
var aldrei vilji prófastsins, að Jón yrði borinn
út, og fyrir pað byggði hann eigi jörðina lengi,
pótt hún væri föluð til ábúðar, og ekki fyrri
en Jón rjett fyrir fardagana ljet liann vita, að
hann ætlaði i burtu, og mátti liann pá heita
alfluttur á pá jörð, er hann nú býr á.
Drennt er pað annars i ábúðarsögu Jóns á
Vatnshömrunum, er honum hefur gleymzt að
geta. Fyrst pað, að pegar hann kom pangað
var par álitlegur visir af æðarvarpiimjögfögr-
um hólma og vel föllnum til varps i Vatns-
hamravatni, skammt frá túninu; en Jóni tókst
ásamt öðrum vargi að eyðileggja svo varpið að
nú hefur enginn fugl orpið par i mörg ár. Ann-
að var um skilsemi Jóns á jarðarskuldum og
hið priðja uin viðskilnað hans við jörðina. Þetta
prennt mundi pó engu síður hafa getað orðið
öðrum leiguliðum til viðvörunar,. en mótsagn-
irnar, ýkjurnar og ósannindin í grein hans.
Stafholtsey 30. ágúst 1886.
P. J. Blöndal.
Það er óparfi, að eyða mörgum orðum um
pað, hvort sjera St. var blindur orðinn, er bygg-
ingarbrjefið var samið eða, hver hafi samið pað,
og um annað, sem eru aukaatriði pessa máls,
hvað pá heldur pað, sem kemur ekki málinu
við. — Aðalatriði málsins eru jarðabætur Jóns
Ttunólfssonar og hækkun á landskuldinni við
hann. Það er svo að skilja á niðurlaginu hjá
P. J. Blöndal, að Jón hafi eigi bætt Vatns-
hamra, heldur jafnvel nitt jörðina niður. Ef
svo væri, hefði Jón fengið verðlaunin án verð-
skuldunar, og væri pá rjett, að pað kæmi fram
og hverjum pað væri að kenna. Vjer pekkjum
eigi jarðabætur Jóns, en verðum að telja vist,
að hann hafi gert miklar jarðabætur, pví að
vjer pekkjum menn, sem bætt liafa mjög jarð-
ir sinar og sótt um verðlaun úr styrktarsjóði
Kristjáns konungs hins niunda, en ekki fengið.
• — Tilraun hr. P. J. Blöndals til að sanna að
landskuldin hafi eigi verið hækkuð i bygging-
arbrjefinu er vandræðaleg. Dað er ekki rjett,
að taka til samanbtírðar ærverðið, eins og pað
var fyrsta búskaparár Jóns; pað má allt eins
vel taka ærverðið siðasta búskaparár Jóns á
Vatnshömrum, og pá er landskuldarhækkunin
auðsæ. — Eptir röksemdaleiðslu lir. P. J. Blön-
dals væri pað „mjög sanngjarnt11, að maður,
sem ætti 40 kr. skuld hjá öðrum frá árinu
1853, heimtaði af skuldunaut sinum til lúkn-
ingar skuldinni ær með sama verði eins og pær
voru 1853, pað yrðu í Borgarfjarðarsýslu nær
pvi 7 ær; en allir sjá, hversu pað væri sann-
gjarnt. — Loks tekur pað af öll tvímæli, að
Jón hafði haft jörðina með peim leigumála, að
borga landskuldina, e.khi í landaurum, heldur í
peningum að upphæð 20 rdl. (40 kr.). Þeim
leigumála var breytt í byggingarbrjefinu; er
ekki vandi að sjá, að sú breyting var Jóni alls
ekki i hag, heldur landsdrottni hans. — En pá
er spurningin, hvort pað var rjett að hækka
landskuldina; Jón nefnir pað „ókjör“, P. J. Bl.
„mjög sanngjarnt". Um pað getur hver dæmt
sem liann vill; en eigi getum vjer talið pað
mjög sanngjarnt, að hækka landskuld við leigu-
liða, sem unnið hefur jarðabætur á ábúðarjörð
sinni, eða að öðrum kosti að byggja honum út,
án endurgjalds fyrir jarðabæturnar, enda er
slíkt eigi tilætlun gildandi laga um pað efni,
eins og sjá má á lögunum 12. jan. 1884, eink-
um 20. gr. peirra.
Bitstj.
Reykjavik 8. okt. 1886.
Próf í heiinspeki við prestaskólann
tók 1. þ. m. Jón B. Straumfjörð ogfjekk
2. einkunn (vel+).
í prestaskólanum eru nú fieiri nem-
endur en nokkru sinni áður, alls 27 ; í
eldri deildinni 12: Árni Bjarnar-son,
Einar Friðgeirsson, Gísli Einarsson, Guð-
laugur Guðmundsson, Jón Arason, Jón
B. Straumfjörð, Jón Steingrímsson, Magn-
ús Bjarnarson, Ólafur Magnússon, Ólafur
Petersen, Þórður Ólafsson, Þorsteinn
Bergsson ; í yngri deildinni 15: Árni
Jóhannesson, Bjarni Einarsson, Bjarni
Þorsteinsson, Eggert Pálsson, Hallgrím-
ur Thorlacius, Hannes Þorsteinsson, Jó-
hannes L. Jóhannsson, Jón Guðmunds-
sou, Jósep Hjörleifsson, Mattías Eggerts-
son, Kjartan Helgason, ÓlafurFinnsson,
Jtikard Torfason, Sigíús Jónsson, Theó-
dór Jónsson.
í læknaskólanum eru 10; í elztu deild:
Guðm. Scheving, Oddur Jónsson; í nœst
élztu deild: Björn Ólafsson, Halldór Torfa-
son, Kristján Jónsson og TómasHelga-
son; í næst yngstu deild: Björn Blön-
dal, Ólafur Stephenssen, og Sigurður Sig-
urðsson; í yngstu deild: Gísli Pjetursson.
í latínuskólanum voru í vor, er hon-
um var sagt upp, 111; í haust hafa
3 hætzt við; í annan bekk 2 (Friðrik
Friðriksson frá Breiðargerði í Skagaf.
og Yigfús Þórðarson frá Eyjólfsstöðum
í Suðurmúlas.) og í fyrsta hekk 1 (Páll