Þjóðólfur - 28.06.1887, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudags-
morgua. Verö árg. (60
arka) 4 kr.(erlendis5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJOÐOLFUR.
Uppsögn (skrifleg) bund*
in viö áramót, frgild nema
komi t.il útgefanda fyr-
ir 1. október.
XXXIX. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 28. júní 1887.
Nr. 27.
Hvað á alþing að gjöra við stjórnar-
skrána ?
Aðsent.
Fjárhagur vor og stjórnarskrármálið. Auglýsing
konungs 2. nóvemb. ’85. Aðrar ástæður til breytinga.
Hvað vinnst við að breyta stjórnarskrárfrumv. síðustu
þinga og hvað týnist. við fcað?
Því er sizt að leyna, að efnahagur
vor og ástand er sem stendur mjög
bágborið, og útlitið allt annað enn
blómlegt; þess dylst og heldur eng-
inn, að stjórnarskrárbarátta vor tekur
frá oss margar krónur, livert sinn
sem i þann leiðangur er farið. Það
er þvi einlægt mesti vandi og
ekki sizt nú að segja, bvort á slikt
skal bætta, og þann vanda verður
þjóðin að fela fulltrúum sínum, sem
nú koma saman, þvi þeim er kunn-
astur vilji manna og máttur í
Öllum bjeruðum landsins, og því fær-
astir um að ráða heppilegustum ráð-
um í því efni. \
Það er þvi ekki ætlun vor að ræða
þá spurningu með þessum línum, enda
svo að heyra bæði á einstökum mönn-
um og dagblöðum vorum, sem það
sjer allsherjar vilji að halda málinu
fram á þessu þingi, og sem er vafa-
laust það eina rjetta, ef þess er nokk-
Ur kostur.
En, þá kemur sú mikla spurning,
bvort enn skuli fram balda óbreyttu
frumvarpi undanfarandi þinga, og í
því efni verður mergurinn málsins
þessi: 1. G-etum vjer dregið í nokkru
úr kröfum frumvarpsins, svo að von
sje til að stjórnin gangi þá að því
frernur en áður, án þess þó að koll-
Varpa meginatriðum þess? 2. Eru
nokkur þau formlíti á frumv., sem
gefi stjórninni gilda ástæðu til að
bafna því? 3. Þurfum vjer að breyta
þvi sjálfra vor vegna? og 4. Hvað
vinnum vjer með lítilsverðum breyt-
ingum og hvað glatast við þær?
1. Um fyrsta atriðið þarf ekki
að fjölyrða. Það eina, sem vjer
vitum með rökum um vilja stjórnar-
innar og gætum því hagað oss
eptir, það stendur i auglýsingu
konungs frá 2, nóv. ’85, þar sem
vjer erum látnir skilja að stjórnar-
skráin 1874 hafi verið gefin oss í
þeim tilgangi, að hún stæði óhögguð
meðan’ lönd eru byggð, og annað það,
að 6. gr. í hinum svo nefndu stöðu-
lögum gangi út frá því, að æðsta
stjórn vor sitji í Kaupmannahöfn.
Það þarf nú ekki nema opin augu
til að sjá, að ef þingið ætti að taka
þetta og arinað eins til greina, þá
væri sá eiun ■ til fyrir oss að stinga
stjórnarskrárfrumvarpinu í eldinn og
nefna það aldrei frarnar. Og þó eptir-
komendum vorum eptir 1000 ár kynni
að þykja það nokkuð kynlegt, þá yrðu
þeir þó að una við það, að allt slíkt
hefði verið útkljáð til fullnustu við
forfeður þeirra árið 1874. Enn hjer
vill líka svo vel til, að jafnfjarstætt
er að tala um nauðsyn, sem um skyldu
fyrir þingið í þessu efni. Það eitt
er skylda þess og hauðsyn, að ráða |
bót á nauðsynjum þjóðarinnar svo
sem kostur er, og sækja mál vor á
hendur hverjum sem vera skal og
hverri stjórn sem er, hvort henni
líkar betur eða ver, og vjer höfum
leyfi til að krefjast bænheyrslu, ef
vjer förum ekki framáneitt, er skerði
drottinvald konungs eða rjett annara
manna, og slíkt hefur enginn á oss
borið, sem þörf sje að ansa.
Annars er þessi ódauðlegleiki stjórn-
arskrár vorrar ekki óskoplegur, hvort
sem litið er til þess, að margar greinir
hennar eru valdboðnar oss án vilja
vors og vitundar, eða hins, hve ódauð-
legt ágæti Danastjórn er lagið að setja
i stjórnarlög fyrir sig og þegna sína.
Stjórnarskrá dana frá ’49 komst ekki
mikið yfir fermingaraldur óbreytt, og
þó bakar hún þeim nú slík ríkisvand-
ræði,að óstjórn er næst. Og oss ættiDana-
stjórn sízt að minna á orðheldni sína.
Að frumv. rýri gildi stöðulaganna
á Islandi með því að vitna ekki til
þeirra, er blátt áfram ekki satt, því
að það gerir hvorugt með því. Vjer
höfum leyfi til að taka. allt, sem vjer
viljum tryggja oss með stjórnarskrá,
tilvitnunarlaust, bæði úr þeim lögum
og öðrum. Vjer lútum þeim auðvit-
að sem valdboði einvalds konungs,
og þá eins því, að ríkisþing Dana
skuli ákveða með oss breytingu á stöðu
hæstarjettar í íslenzkum málum, að
öðru leyti er pss sama, hvort þau eru
samþykkt á ríkisþinginu, á Eæreyjum,
eða á (xrænlandi.
Að frumv. búti Danaveldi i sundur
ætti stjórnin sizt að segja, þar sém
konungur hefur landstjóra í hendi
sjer ekki síður en ráðgjafa Islands nú,
getur veitt honum svo mikil og lítil
völd, sem hann vili, og rekið hann frá,
þegar honum sýnist, og getur því
einlægt sjeð um, að sá einn sje land-
stj. sem allt gerir að hans vilja. Það
er náttúran en ekki frumv. sem sýn-
ist aldrei að hafa ætlazt til, að ísland
hefði neitt við Danastjórn að sælda,
og það eru vandkvæðin, sem af þvi
leiða, sem frumv. vill rejma að ráða
úr, og það má stjórnin þakka oss, aðt
vjer gerum þar, sem nær 5 alda reynsla
hefur sýnt að hana sjálfa skortir til
bæði skin og megn.
Um setu hinnar æðstu íslenzku
stjórnar í Kaupmannahöfn er það eitt
að segja, sem allir sjá, að það er
einungis gengið út frá því 1871,
sem þáverandi ástandi; það er því
engin lög, og þó svo væri, þá getur
alþing og konungur farið með það
eptir vild sinni. Aðrir hafa þar ekki
atkvæði.