Þjóðólfur - 24.02.1888, Blaðsíða 2

42
um og þeim mun meiri, sem Yðar Há-
tign er betri.
Haldið áfram, allranáðugasti berra, að
ganga á þennan hátt fram til heiðurs
og ódauðleika, og að vera sú fyrirmynd,
sem góðir furstar eiga að fylgja og vond-
ir drottnar að dást að“. Þetta er um
Friðrik sjötta.
Þurfa menn meira af þessu viðbjóðs-
lega smjaðri? En þetta likaði Dana-
stjórn. Það var einn danskur höfðingi;
hann sagði við son sinn á banasænginni:
„Ef þú vilt komast áfram í heiminum,
þá skaltu hneigja þig“. Og þetta gjörði
hinn ungi maður og með því komst bann
til hinna æðstu valda og metorða í Dan-
mörk.
Þessi ólukkans hræsni, sem Dana höfð-
ingjar elska svo mjög, hefur átt fjarska
illa við Islendinga. Það er aaðsjeð, þeg-
ar menn lesa fornsögumar, hvað íslend-
ingum var það eðlilegt, að segja það,
sem þeim bjó í brjósti, afdráttarlaust
við hvern sem var. GunnlaugurJOrms-
tunga svaraði Eiríki jarli fullum hálsi,
en þegar Eiríkur var ekki við, þá tók
Gunnlaugur svari hans og það mat Ei-
ríkur jarl síðar við Gunnlaug. Þegar
enginn þorði að segja Magnúsi konungi
góða sannleikann, þá komu menn því
svo fyrir, að Sighvatur skáld skyldi segja
honum sannleikann. Þá orti Sighvat-
ur Bersöglisvísur til Magnúsar. Ef Magn-
ús hefði verið danskur kongur, þá hefði
hann vafalaust látið höggva höfuðið af
Sighvati og setja hann á steglur og hjól,
eða að minnsta kosti sett hann í versta
fangelsi og látið hann vera þar til elli-
ára. En nú var hann þetta ekki; hann
tók þessu hreinlyndi vel, bætti ráð sitt,
og var þetta upphaf til gæfu hans og
ástsældar hjá þegnum sínum, sem köll-
uðu hann „hinn góða“. Og mörg lík
dæmi má finna í fornum sögum.
Islendingar hafa liðið margs konar
kúgun af hendi Danastjómar. Á 17. og
18. öldinni ætlaði hún að eyðileggja ís-
lendinga likamlega með kaupmannakúg-
un og svelta þá, en á 19. öldinni ætlar
hún að eyðileggja íslendinga andlega
með því að kúga úr þeim drenglyndi og
hreinskilni. En því miður heppnast þeim
tilraunir sinar allt of vel. Enda hafa
sumir Islendingar hjálpað þeim eptir
megni. Þar sem Jón Sigurðsson talar
um verslunarkúgunina um aldamótin
1700, segir hann: „Því verður ekki neit-
að, að Danir voru fremstir í flokki um
þessa harðýðgi og marga aðra, en því
j er miður, að menn verða einnig að játa
það, að sumir meðal Islendihga, og það
í heldri röð, fylgdu þeim fúslega, sjer
til ævarandi smánar“ (Ný Fjel., III., bls.
j 14). Þetta var svona um 1700 og hef-
j ur þó stórum versnað á þessari öld, því
að fyr meir fór stjórnin ekki eingöngu
! eptir því, hvort menn voru algjörðir já-
j bræður hennar, og þarf ekki annað, en
! nefna embættismenn eins og Skúla Magn-
! ússon, Jón Eiríksson, ólaf Stephensen
| stiptamtmann, Magnús Stephensen konf-
j erensráð, Stefán og Bjarna Thorarensen
; amtmenn.
En nú á þessari öld hefur danska
I stjórnin innleitt hina verstu óhreinlynd-
iskúgun, sem verða má. Það er skoðað
eins og embættisskylda landshöfðingjans,
■ að vera fullkominn jábróðir stjórnarinn-
ar og verja allt, sem hún gjörir, hvað vit-
laust og skaðsamlegt sem það er. Og
sama er að segja um önnur embætti.
Dugnaður og hæfilegleikar hafa lítið að
þýða lengur, en þess meir smjaður um
dönsku stjórnina og fylgd við hana í
öllu.
Sama er og að segja um menn á þingi.
j Ef einhver konungkjörinn er ekki full-
; kominn jábróðir stjómarinnar, þá skal
honum burtkastað, og annar, sem ekk-
! ert þorir að mótmæla stjórninni, er sett-
j ur í hans stað. Og svo er ekki nóg með
| þetta. í sumar sem leið vildi hún einn-
; ig reyna að útrýma þeim þjóðkjörnu em-
J bættismönnum, sem ekki vilja fylgja henni
í öllu.
Það er það versta, sem stjórninni er
gjört, að segja henni sannleikann. Hin
danska stjórn vildi aldrei hlýða á þann
sannleika, sem Jón Sigurðsson sagðihenni.
Fyrst sendi hún J. E. Larsen háskóla-
j kennara á móti honum, en eptir að Jón
Sigurðsson hafði, eins og gamli Þorleif-
ur Repp komst að orði, tekið Larsen,
j lagt hann á knje sjer, leyst ofan um
hann og hirt hann vandlega, þá reyndi
; danska stjómin þetta ekki framar, held-
ur fór hún að lokka íslendinga og múta
þeim, til þess að níða Jón Sigurðsson
og alla þá, sem börðust fyrir sjálfsstjóm
íslands. Og til þessa varði hún lands-
ins eigin fje. Jón Sigurðsson heimtaði
skýra reikninga um óvissu útgjöldin, sem
stundum numu allt að 12 þús. kr. á ári
eða 24 þús. kr. yfir fjárhagstimabilið, þar
sem slíkt er nú fært niður í 3 þús. kr.
fyrir fjárhagstímabilið. „Þá sýndi það
|

í
sig“, segir hann, „hvort fje þessu væri
varið landinu til snnnra þarfa, eða eins
og stjórnin segir til visindalegra starfa,
sem era landinu og bókmenntum þess
til gagns og sóma, en ekki til að halda
uppi níðritum um þjóð og þing og land
og einkum þá menn, sem voga sjer að mœla
móti því, sem stjórnin vitt vera láta i það
og það sinnið, eða til að útbreiða slík rit
til annara þjóða, í sömu andránni og stjórn-
in þykist vera að koma sjer saman og sœtt-
ast við Islendinga“ (SjáPrjónakoddastjórn-
arinnar, Ný Fjel., XXIX., bls. 151).
Um þessar mundir var Gísli Brynj-
ólfsson, eins og viss persóna hjeríbæn-
um, og þess vegna leiddist hann út í það,
að fara að niða Jón Sigurðsson og þjóð-
rækna íslendinga og skrifaði óteljandi
níðbrjef í dönsk blöð, þar sem Jón Sig-
urðsson aldrei fjekk að svara, og falsaði
á brjefum þessum bæði nöfn og dagsetn-
ingar. Stundum áttu brjefin að vera
skrifuð áNorðurlandi af islenskum mönn-
um o. s. frv., sem var alveg tilhæfulaust.
Danska stjórnin svipti Jón Sigurðsson
embætti, en handa Gísla, þessum botn-
lausa ruglukalli, stofnaði danska stjórn-
in embætti, og gjörði hann að kennara
við háskólann í Kaupmannahöfn, þar sem
hann vitanlega hefur ekki gjört neitt
gagn sem vísindamaður.
Nú er Gisli orðinn hálfærður, og dug-
ir nú ekki lengur til að skamma þjóð-
rækna íslendinga. Hefur danska stjórnin
því verið í mestu vandræðum á þessum sið-
ustu tímum, og er hún nú auðsjáanlega
farinn að leggja út net sín til að fiska
einhvern maka Gísla Brynjólfssonar. Og
það er meðfram fyrir vanmætti hennar,
sem danskir höfðingjar hafa orðið hams-
lausir af reiði út af kvæðinu um B-ask.
Það er einhvern veginn auðvirðilegt og
vesalmannlegt fyrir danska höfðingja, að
ráðast á saklausan mann, eins og dr.
Finn Jónsson, eða á fátækan íslenskan
bóndason, en breiða aptur faðminn á
móti íslenskum svikurum og rógberum.
Það er auðvirðilegt af dönskum vísinda-
mönnum, að vilja hlusta á þann mann,
sem alls ekki mótmælir harðyrðum um
Dani, þegar það á við, heldur fer að
bera sögur úr prívatfjelagi og rægja
sína eigin landa. En Danastjórn vill
vinna tvennt með þessu, að kúga íslenska
stúdenta til að þegja yfir sannleikanum,
og hún vill ala sjer upp smjaðrara og
hræsnara til að níða og sverta drenglund-
aða og frjálslynda íslendinga. Það er