Þjóðólfur - 03.05.1889, Blaðsíða 1

Kemur út 6, í'östudags-
morgna Verö á-rg. (60
arka) 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júli.
ÞJOÐOLFUR.
Oppsögn skrifleg, bund-
in við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XLI. árg.
Royk,jayík fiistudaginn 3. maí 1889.
Xr. 20.
Depot o" Eneforhandler for Island
söges for vore Fabrikater:
Soda & Seltersvand
Medicinslce Mineralvande
Specialiteter i Mousserende Frugt og Vin-
limonader, Svensk Sodav. og Afholden-
liedsdriklce.
Skriftlig Henvendelse besvares og nær-
mere meddeles.
S0DRING & Co.
Kgl. privil. Mineralvandsfabrik og Brondanstalt.
Kjnbenhavn 0. 148
Jeg fylgi meö.
Þess vegna les jeg æfcíð „Þjóðólf“ með
afchygli. Sjálfur er jeg ekki neinn þjóð-
málagarpur, sem hafi gjört mjer glögga
hugmynd um, hvert mál áður en blöðin
taka það til umræðu; þess vegna þarf jeg
að hugleiða hverja grein um leið og jeg
les hana, og ræða fram og aptur um hana
við granna mína. Þannig verða minar
skoðanir í pólitiskum efnum ef til vill
ekki þær bestu, en hins vegar efalaust
bergmál þjóðviljans í minni sveit.
I. Iíúseta kaupmanna er það mál,
sem einna mest vakti athygli mitt og
granna minna. Við erum hrifnir, það er
eins og glímuskjálpti á okkur, þegar við
hugsum til þessa ináls og þess striðs, sem
það muni verða að heyja i sumar. Það
er undur, að því skuli eigi hafa verið
hreyft alvarlega undanfarin þing*, en því
seinna, sem málið kemur fram og kröfur
tímans eru orðnar sterkari, því meiri vissa
ætti að vera fyrir, að fá þessu framgengt.
Vjer bændur treysfcum svo vel fulltrú-
um vorum á þingi, að enginn einasti
þeirra gangi úr leik. „En stjórnin neit-
ar slíkum lögum undir eins“, er hver-
vetna viðkvæðið ; menn eru orðnir, eins
og vonlegfc er, svo tortryggnir gegn þeim,
er æðst hata völdin. En þó vona jeg,
að hjer sje um astæðulausa tortryggni
að ræða, þvi stjornin segir, þegar hún
neitar um stjórnarskrárbreytingu, að hún
vilji þrátt fyrir slika synjun, láfca oss fá
það, sem vjer eigi megum án vera til
Þessu viðvikjandi vísum vjer til aðsendrar grein-
ar síðar í blaðinu. Ritstj.
sannra þjóðþrifa. Og skammsýn, já jafn-
vel eineygð stjórn ætti þó að sjá, að bú-
seta kaupmanna er lífsskilyrði sannra
þjóðþrifa. Verslnnin eins og hún er og
sveitastj'ornin eins og hún er, þetta eru
þau átumein þjóðarinnar, sem dýpstum
og skaðlegustum rótum skjóta um sig í
þjóðlíkamanum af öllum hans meinum og
kaunum. Hvað viðvíkur frumvarpinu í
6. blaði „Þjóðólfs" þ. á., þá er jeg og
grannar mínir því eigi samdóma um, að
sanngirni heimti, að þeir kaupmenn sjeu
undan þegnir, sem nú hafa verslun hjer,
en sitja þó erlendis. Hverjar greinar
liggja til þessa dræmings ? Er innlendi
gjaldandinn spurður að, þó lagður sje á
hann nýr tollur eða nýtt gjald, þegar
nauðsyn og velferð þjóðarinnar heimtar?
Nei, hann er ekki spurður, eins og rjett
er. Nú heimtar nauðsyn og velferð þjóð-
arinnar. að öll faktoraverslun hjer á landi
hætti strax. Burt með hana! Hún er
þjóðaróþrif, sem þyrfti helst að læknast
með niðurskurði eins og fjárkláðinn. 3.
gr. frv. strykist út.
II. Minnst hef jeg og grannar mínir
á afnám vistarskyldunnar, en vjer vitum
ekki hvað segja skal. Það er með öðr-
um orðum: Þjóðviljinn í minni sveit er
ekki fæddur í þessu máli. Svo mikið
sjáum vjer þó allir, að hjúahaldið er í
mesta ólagi, bæði skoðað frá sjónarmiði
húsbænda og hjúa. Órækust sönnun þess,
er það, að flestir imsbændur kvarta yfir
hjúahaldinu og segja, að það sje það leið-
inlegasta við búskapinn, og það sem
gjöri hann nær óþolaudi, það sje hjúa-
haldið. Enda er optasfc, að þeir blómg-
ast best í efnalegu tilliti. sem hafa fæst
vinnufólkið, án þess þó, að örbirgð knýi
þá til þess. Hins vegar kvarta hjúin
undan kostum sínum og karlmennirnir
reyna að skjóta sjer með ýmsum ráðum
! ef þeir mögulega geta, undan vistar-
skyldunni. Kvennfólkið þegir og stynur.
j Hjer sjer hver maður, að eitthvað mik-
ið ólag er á. En er það ekki hins veg-
ar viðurhluta mikið stig, að leysa vist-
arbandið allt í einu? Er ekki hægt að
stiga drjúgt stig í áttina fyrst?
Þótt vistarband sje leyst, eru litlar lík-
ur til, að hagur kvenna geti breytst að
nokkrum mun; því þótt það jafnvel
fengi meira kaup að sumrinu, en kaupa-
konur nú fá vanalega, sem engar líkur
eru þó til, heldur hið gagnstæða — þá
yrðu þær sjer svo þungur ómagi að vetr-
inum, vegna þess þær geta ekkert unn-
ið, sem gefi neitfc af sjer, að allur þorri
kvenna mundi fyrst um sinn hafa hel-
beran skaða af lausamennsku. Karlmenn-
irnir mundu timunum saman verðaí upp-
gerðarferðalögum, sem að eins almenn
greiðasala kynni að draga úr. Þeir
mundu að visu optast vinna sjer meira
inn yfir árið en i ársvist, en hitt erefa-
samt, hve drjúgt þeim yrði fje sitt með-
an engir sveitasparisjóðir eru til. Það
er varlega farandi í þetta mál. Yarlega,
varlega, varlega!
III. Á tollunum klifar þjóðviljinn.
Hækkaðan toll á tóbaki og vínföngum
vilja allir hjer, úr því sem ráða er, en
aðflutningsbann þykir ólánlega sköpuð
fluga, sem allir fussa við. Ofrembingur,
ofstæki! Það er kaffitollurinn, sem þjóð-
viljinn einkum klofnar á, en vegna þess,
að allir búast við, að nú hljóti þingið
þó að taka til hans, þá er það ósk og
j þrá vor sveitamannanna, að hann verði,
| ef hann á að koma, svo hár, að kaffi
! verði framvegis alls ekki keypt, að minnsta
kosti til sveita; 50—75 aurar á pundið,
: er hinn minnsti tollur, sem vjer gjör-
um oss ánægða með, ef hann annars verð-
j ur nokkur. Aðflutt smjör væri synd og
j skömm að láta ótollað, þegar komnir væru
j háir tollar á svo margt annað. Gleym-
ið ekki tollinum á óekta smjöri.
Sveitarvilji.
*
* *
A thugasemdir.
I. Búseta fastakaupmanna. Hyggi-
J legast mun vera að halda því máli í
j sama horfinu, sem alþing hefur áður
gjört, og lofa þeim að vera undanþegna
biisetunni, sem eiga fasta verslanir hjer
á landi, er lögin komast i gildi, en eru
búsettir á öðrum stað, en verslunin. Þeir
eru flestir orðnir svo rótgrónir í Khöfii,
að þeir mundu kunna illa við að þurfa
að setjast hjer að, svo að það kynni að