Þjóðólfur - 26.07.1889, Síða 1

Kemur út á föstudags-
morgna. Yerð árg. (60
arka) 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bund-
in viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XLI. árg. Reylqavík fðstudaginn 26. júlí 1889. Nr. 35.
Nokkrar athugasemdir
um bankann.
Bptir bónda á Austurlandi.
Þegar bankinn var stofnaður, vorum
vjer íslendingar harla ófróðir um eðli
hans og gagn það, er þjóðin gæti haft
af honum. En nú er alþýða manna far-
in að sjá, að bankinn er ómissandi og
eðlileg framfarastofnun, byggð á þeirri
reynslu allra menntaðra þjóða, að sífelld
og eðlileg peningavelta, og reglubundið
lánstraust fleygir þjóðunum fram ánokkr-
um tugum ára meira en flest annað.
Það munu flestir játa, að bankastofn-
unin sje eitt hið þarfasta, sem þingið
hefur komið í verk síðan það fjekk lög-
gjafarvald, og þó margt sje enn ófull-
komið í lögum og stjórn bankans, og
þó þjóðin kunni ef til vill ekki sem best
að nota hann enn, nje bankastjórnin að
laga sig eptir þörfum og högum þjóðar-
innar, þá er vonandi, að slíkt iagist með
tímanum eptir því sem reynslan gerir
þjóð og stjórn hyggnari.
Vjer verðum líka að gæta þess, að ef
vjer ekki getum lært að nota rjettilega
peninga og reglubundið lánstraust, sem
öllum oðrum þjóðum hefur orðið svo
blessunarríkt, þá er ekki til neins fyrir
oss annað, en hætta að kalla oss þjóð,
Og flyta oss í burt hjeðan ogfleygjaoss
inn í þj óðmennin garstraum Vesturheims-
manna, eða annara framfaraþjóða, þar
sem ekki ber rneira á oss en fáeinum
vatnsdropum í veraidarhafinu.
En til þess að bankinn geti komið að
sem bestum notum, verður þjóð og þing
°g stjórn að leggjast á eitt, að stuðla til
þess, að viðskipti bankans við landsmenn
verði sem happasælust bæði fyrir bank-
ann og viðskiptamenn hans.
Þjoðin ma ekki vera tortryggin og
eintrjáningsleg í því að nota bankann.
Hún má ei gleyma því, að bankinn á
að hjálpa henni til, að efla og auka all-
ar þjóðlegar framfarir, því fátt verður
til framfara gjört án peninga. Hún
verður Hka að muna það, að hafa hrein
og prettalaus viðskipti við bankann.
Þingið má ekki gleyma að breyta og
vanda um það, sem því þykir ábótavant j
í lögum og stjórn bankans.
Bankastjórnin má ekki vera tortrygg-
in nje bundin við bókstafinn, meira en
góðu hófi gegnir.
Því verður ekki með ástæðum neitað,
að bankinn hefur unnið töluvert gagn,
þrátt fyrir alla galla, sem eru á stjórn
hans og fyrirkomulagi. En mestur hefur j
þó hagurinn verið af bankanum í Reykja- j
vik og í grennd við hana, því þar ganga j
viðskiptin svo miklu greiðara, og banka-
stjórnin er þar kunnugri og því, eins og (
eðlilegt er, miklu ótortryggnari. Eittaf j
því, sem allra nauðsynlegast er til þess,
að bankinn nái tilgangi sínum, er það, j
að framkvæmd verði sem allra fyrst þau j
ákvæði bankalaganna, að stofnað verði
útibú fyrir bankann á Seyðisfirði, Ahur-
eyri og Isafirði. Það mundi oss Aust-
firðingum ómetanlegur hagur, ef bank-
inn hefði útibú á Seyðisfirði; það mundi
margfalda not þau og hag, er vjer höf-
um af bankanum, og um leið auka stór-
um hag þann, er bankinn hefði af við-
skiptum við oss, því kostnaðurinn við
þetta útibú mundi verða lítilsvirði í sam-
anburði við hag þann, er leiddi af því
fyrir bankann með timanum.
Það er svo ótal margt hagræði, sem !
af því gæti leitt að hafa bankann nær
sjer. Það er hagræði fyrir þá, sem lán
þurfa að taka, og hagræði fyrir þá, sem
lán eða vexti þurfa að borga. Fjarlægð
bankans og þar af leiðandi ókunnugleiki
bankastjórnarinnar, samfara hinum erfiðu
og óvissu samgöngum, hamla opt mörg-
um hjer á Austurlandi að fá lán úr bank-
anum, þegar þeim kemur best, og gjörir
mönnum svo afarerfitt að standa í skil-
um við bankann á ákveðnum tíma, og
þetta gjörir öll peningaviðskipti hjer
stirð og þunglamaleg og óviss. Það
1 getur opt komið fyrir, að maður sje ekki
búinn að fá peninga eða seðla til að borga
bankanum fyrr en einum eða tveimur
j dögum eptir að póstur sá er farinn, sem
j borgunina átti að flytja, verður svo send-
ingin að bíða næsta pósts, og þegar hún
svo loks kemst til skila, er skuldunaut-
! ur ef til vill búinn að baka sjer van-
j traust bankastjórnarinnar. Ekki er þetta
síður tilfinnanlegt fyrir þá, sem lán þurfa
að taka; þó það sjeu ekki nema 40—50
eða 100 kr., sem einhverjum liggur á að
fá í peningum, þá fást peningarnir all-
optast ekki, af þeirri ástæðu, að pening-
ar eða seðlar eru hvergi til, en þessi
sami maður gæti opt fengið 10 fyrir 1,
til að ganga í ábyrgð fyrir sig, af svo
áreiðanlegum mönnum, sem Imnnug banka-
stjórn tæki jafngilda, þótt lánsupphæðin
væri margfölduð með 10. En af því
bankastjórnin er svo ókunnug og bank-
inn svo fjarlægur, þá er oss Austfirðing-
um nær alveg bægt frá að nota sjálf-
skuldarábyrgð við bankann, og yfir höf-
uð að tala -er oss að mestu bægt frá, að
geta fengið lán úr bankanum, nema með
svo mörgum vafningum, og svo óaðgengi-
legum kjörum, vegna fjarlægðar bank-
ans og ókunnugleika bankastjórnarinn-
ar, að flestir eru frá því horfnir að eiga
við bankann, og margir, sem óska hon-
um norður og niður, og álíta hann ganga
landplágu næst. Það liggur í augum
uppi, hve óhagkvæmt það er, að pening-
ar sjeu ekki í veltu, og menn geti feng-
ið lán, þegar þeir hafa næga tryggingu
að bjóða. Jeg skal taka t. d., ef ein-
hver þarf að borga skuld öðrum manni,
sem er að fara af landi burt, þá verður
hann opt, með talsverðri fyrirhöfn og
kostnaði, að selja bjargargripi sina, sem
hann má ekki missa, til þess að geta
staðið í skilum; allt af því, að ekki var
hægt að fá peningana í bráðina. Ef illa
heyjast, getur maður opt fengið með góðu
verði fóður handa gripum sínum, ef pen-
ingar eru í boði, og komist þannig hjá,
að farga bjargargripum sínum, og verið
viss um, að hafa af þeim full not í stað
þess, að setja þá á vogun og draga þá
fram þannig, að þeir verða nær alveg
gagnslausir, eða máske upp á gamla, en
ekki góða, íslensku drepa þá úr hor.
Ef bændur gætu ætið fengið lánaða
peninga, þegar þeir hafa næga trygg-
ingu að bjóða, gætu þeir opt pantað vör-
ur fyrir þriðjungi lægra verð, en almennt
er hjá kaupmönnum, og þá gætu þeir
lika miklu optar verið skuldlausir hjá
kaupmönnum, og komist þannig að miklu
betri verslunarkjörum hjá þeim en ella.