Þjóðólfur - 11.07.1890, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudög-
um — Yerö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir lö. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Reyk,jaYÍk, föstudaginn 11. júlí 1890.
Nr. 32.
10. tbl. Þjóðólfs þ. á. (1890)
verður keypt á afgreiðslustofu blaðsins. — Hafi
nokkrum útsolumanni verið ofsent þetta tölublað,
er hann vinsnmlega beðinn að senda það sem fyrst
aptur til útgefandans. 348
Uppeldi líkamans
eptir skoðun þriggja frægra manna.
Rousseau, hinn frægi frakkneski rithöf-
undur frá tíinanum á undan stjórnbylting-
unni á Frakklandi, gaf 1761 út bók, sem
hann nefndi „Emil eða um uppeldið“, ein-
hverja hina merkilegustu bók frá 18. öld-
inni. G-oethe kallaði hana „náttúru-gleði-
boðskap uppeldisins“. Það er ekki þurt vís-
indalegt uppeldisrit, heldur mjög skemmti-
leg skáldsaga. Hún var að vísu gerð upp-
tæk vegna þess, að hún væri óguðleg, en
samt sem áður hefur hún haft mikil áhrif
á skólalíf Norðurálfunnar.
Eleiri eða færri af lesendum Pjóðólfs hafa
ef til vill heyrt getið um það, að aðalatriðin
í kenningu Rousseaus var þetta: að allt væri
gott, er það kæmi frá skaparans hendi, en
spilltistimeðferðmannanna. Náttúruástandið
ereptir hans skoðunöllu öðru fremra. Menn,
verið mannlegir; það er hin fyrsta skylda,
sagði hann. Pað er því ekki að undra, þótt
hann leggi mesta áherslu á uppeldi líkamans.
011 spiliing 0g vonska kemur af veikleika,
segir hann. Barnið er vont, að eins af því
að það er veikt og þreklítið. Gjörðu það
hiaust og þá verður það gott. Vilji menn
ata s ynsemi unglingsins þroskast, þá
verða menn að efla þ4 krapt‘; sera hún á
Stöð^ likama hans,
öjorðu hann heilsugóðan 0g hraustan til
þess að liann skuli verða 5.hiaUStan,1
veroa vitur og skyn-
samur. Lattu hann vimm i-.f .
. í- i-.. i inua> lattu hann
staría, lattu liann hlauna Utt.. v
, . ,, , 11 1Altu hann æpa
og letka sjer, lattu hann ólmast, láttu hann
verða að manni með þrótti, ÞáverðurhHnn
skjótt að manni með skynsemi. j þriðju
bökinni af „-Emil“ er talað um handiðnir
Ef jeg, segir hann, í staðinn fyrir að láta
hann hanga yfir bókunum, læt hann hafa
nóg að starfa í handiðnum, þá vinna hend-
urnar til gagns fyrir skynsemi hans; hann
verður heimspekingur, meðan hann heldur
að hann sje rjettur og sljettur verkmað-
ur.
Að lyktum segir hann, eins og til að
safna öllu í eina heild: Ef jeg hingað
til hef gert mig vel skiljanlegan, þá geta
menn sjeð, hvernig jeg óafvitandi með því
að venja lærisvein minn við líkamsæfing-
ar og handvinnu greiði hjá honum veg
fyrir eptirtekt og umhugsun. Hann á að
vinna sem bóndi og hugsa sem heimspek-
ingur, til þess að verða ekki latur eins og
villimaður. Hinn mikli leyndardómur upp-
eldisins er að sjá um, að störf líkamans
og andans verði hver öðrum til hvildar.
Um leið og vjer höfum byrjað að æfa lík-
ama hans, höfum vjer samhliða æft anda
hans og dómgreind. Vjer höfum samein-
að störf likama hans og gáfna. Vjer höf-
um gjört hann að starfsömum og hugsandi
manni.
Goethe hefur sömuleiðis ritað um, hve
þýðingarmikil líkamleg vinna er í uppeld-
inu. Pað verður snemma að vekja hjá
unglingnum „praktiskt“ vit og skilning á
lífinu, eins og það er, verklægni og eptir- j
tekt, segir hann. Hið allt of mikla bók-
lega nám, sem heimtað er af þeim, er eiga
að verða þjónar ríkisins, eyðileggur fyrir
tímann hina ungu menn andlega og lík-
amlega; hugsunarofreynsla, bókarik o. s.
frv., gerir þá nærsýna, föla og fáláta,
þunglynda, svo að þeir missa gjörsamlega
fjör og glaðværð æskunnar. í staðinn fyr-
ir þetta allt verður að koma meiri þrótt-
ur til framkvæmdar og verklegur dugnað-
ur. Um fram allt er handvinna hentug
fyrir æskumanninn.
Líkrar skoðunar er Salzmann, nafnkennd-
ur uppeldisfræðingur frá síðastl. öld. Með-
al þeirra atriða, er hann tilfærir sem tak-
mark uppeldisins, er þetta aðalatriðið:
Vertu heilsuhraustur og lærðu að nota
hendur þínar. Hagræðið við handvinn-
una er þrenns konar, segir hann.
í fyrsta lagi verður starfsfýsu barnanna
fullnægt með því. Pað er hægra að stjórna
10 börnum í handiðnaverkstofu en þrem-
ur, sem ekki vita, livað þau eiga fyrir
sig að taka.
I öðru lagi hafa börnin mjög mikla á-
næ8-ju af þessu. Því að er það ekki sönn,
mnileg ánægja og gleði, þegar menn kom-
ast llær og nær einhverju takmarki og
loks ná því?
í þriðja lagi æfir þetta marga hæfileika
og krapta hjá barninu. Andi barnsins,
sem við kensluaðferð þá, sem annars er
tíðkanleg, leiðist stöðugt eptir annara fyr-
irsögn, fær eins og nýtt lif, fær sjálfur
hugmyndir og finnur ráð til að framkvæma
þær. Augað æfist í að mæla ýmsar stærð-
ir og sjá hlutfallið á milli hinna einstöku
hluta, sem verið er að vinna að, til heild-
arinnar, og handvöðvarnir æfast svo marg-
víslega, að þegar menn opt og einatt síð-
ar meir eru í vanda staddir, geta þeir
hjálpað sjer áfram sjálfir, án þess að þurfa
að leita hjálpar annara. Sá maður, sem
á æskuárum hefur ekki vanist margs kon-
ar handlægni, er ekki nema hálfur maður,
af því að hann verður stöðugt að fá hjálp
frá öðrum.
Skoðanir Herberts Spencers í þessu efni
eru þessu að mörgu leyti líkar, en vjer
skulum eigi fara frekar út í þær, því að
lesendum Pjóðólfs eru þær kunnari, eða
að minnsta kosti ættu að vera þær kunn-
ari af bók hans um uppeldi, sem Pjóð-
vinafjelagið hefur gefið út.
Brjef frá Lundúnum.
Frá frjettaritara Þjóðólfs.
5. júní 1890.
Þessi heljarborg fer dagvaxandi. Eptir
því sem næst verður komist búa nú á
svæði því, er Jögreglulið borgarinnar hef-
ur umsjón yfir (Metropolitan Police Di-
strict) 5 milljónir og 397,000 manns.
Á þessum tíma árs (maí—júlí) er allt
stórmenni Bretaveldis samankomið í borg-
inni, en annars standa hallir þeirra auð-
ar i 9 mánuði. Sumir þeirra búa svo rík-
mannlega, að prinsinn af Wales er kotung-
ur í samanburði við þá. Það má því nærri
geta, að hjer er glatt á hjalla, en í þetta
skipti er ekki rúm fyrir annað en fáeina
palladóma um þing Englendinga.
Þingsalurinn í neðri málstofunni er svo
lítill, að einungis 476 af 670 þingmönn-
um geta setið niðri, en hinir verða að
sitja upp á svölum. Forseti situr í norð-
urendanum á skrautlegum stól og þing-
menn á bekkjum og grænt leður undir
þeim, svart af sliti. Fyrir áheyrendur er
lítið rúm, og kvennfólkið situr í járnbúri