Þjóðólfur - 04.07.1894, Page 1

Arg. (60 arkir) kostar 4kr.
Krlendis 5 kr. — Borgiot
fyrir 15. júli-
TJppsögn, bundin viB áramót,
ógild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
Þ J 0 Þ 0 L F U R
XLYI- árs* Reykjarík, miðvikadaginn 4. júlí 1894. Nr. 81.
Útlendar fréttir.
. Kaupmannahöfn 12. júni 1894.
Nú verður að segja nokkuð af Afríku
og aðgerðum norðurálfu þjóðanna þar Jí
landi.
Fraklcar eiga norðurströnd Afríku, nema
Marokkó og Egyptaland; þau eru skatt-
lönd Tyrkjasoldáns, en í rauninni ráða
Englar lögum og lofum á Egyptalandi.
Þeir eiga ennfremur Dahomey og mikið
land annað á vesturströndinni, og gerast
se ásælnari suður og austur á við. Er
sagt af kunnugum mönnum, að líkur séu
til, að þeir ætli að ná öllu því landi, sem
liggur fyrir norðan beina línu frá norð-
vesturhorni Egyptalands til Nigerósa, eða
nokkru sunnar. Fyrir norðan þá stefnu
mundi lenda Sahara, og mikill hluti Súd-
ans, hins frjósamasta lands; enn sem kom-
ið er hafa þeir ekki fært sig svo upp á
skaptið, að aðrar þjóðir hafi í skorizt, en
þó sýndu þeir þann yfirgang í vetur, sem
nú hefur komið niður á sjálfum þeim.
Á Kongófundinum í Berlín 1884 var
bvo kveðið á meðal annars, að Frakkar
skyldu eiga forkaupsréttindi að löndum
Kongóríkisins, efaðþví kæmi, að ættmenn
Leopolds konungs dæu út, eða förguðu
þeim. Af þessu hafa þeir jafnan látið sér
um það hugað, og jafnvel gerzt afskipta-
samir um málefni þess, og í ár leit út
fyrir, að þeir ætluðu að gerast nokkuð nær-
göngulir. Leópold konungur vissi vel,
hversu Frakkar eru ásælnir og ágengir
við smáþjóðirnar, fyrir því gerir hann
samning við Engla, og selur þeim á leigu
lítiun hluta landsins, og fékk sér þannig
bakhjall.
Þegar þetta fréttist, urðu Frakkar
æfareiðir og segja að með þessu séu lög brot-
in og margir sáttmálar, en í stað þess, að
hóta hörðu, eins og þeir höfðu gert við
Kongóríkið í vetur. þá vilja þeir nú láta
kalla saman fulltrúastefnu af hinum meiri
þjöðlöndum í Berlín, og gera þar út
um málið. Englar taka því þunglega,
en blöð Þjóðverja láta ekki ólíklega. Og
við það stendur.
Eins og áður er getið, eru Englar ein-
ráðir á Egyptalandi, og síðan 1890 má
heita, að áin Níl renni gegnum Iandeignir
þeirra einna. Það er geysiflæmi. Frakkar
eru hræddir um að þeir ætli með tíman-
um, að færa sig svo langt suður á við,
að saman nái lönd þeirra í Suður- og Norð-
urafríku (,,Kap-Kairo“). Nú eiga Þjóð-
verjar lönd á austurströndinni, og fýsir
að færa þau út; fyrir því er þeim illa við
aðfarir Engla, og Bismarck sparar henni
ekki brýnsluna, stjórninni þýzku, i því
efni.
Hér er fyrir því svo ýtarlega um þetta
ritað, að vel má vera, að nokkur tíðindi
hljótist af því, en varla mun það verða
meira en fundahöld og þref.
Það var sagt síðast, að Hedervary greifi
hefði tekið við ráðaneytisforstöðu á Ung-
verjalandi, og enginn vissi annað þá. Hann
er af sama flokki og Wekerle, vitur mað-
ur og vel virður; hann leitaði fyrir sér,
þegar konungur bauð honum forsætið, en
sagði síðan, að hann vildi ekki taka við
því, nema því að eins, að stefnu Wekerle
og áhugamálum þjóðarinnar væri fram
haldið. Eptir nokkra hríð fól konungur
svo Wekerle að setja saman ráðaneyti á
ný. Þykir Ungverjum vel hafa farið, og
einkum framsóknarliði þeirra. En klerkar
og apturhaldsmenn búast til mótstöðu, og
er vel líklegt, að þar verði hryðjusamt um
stund.
ítalir glíma við fjárþröng. Það er út-
lit fyrir, að hjá þeim verði á 3. hundrað
miljóna tekjuhalli. Crispi hefði lagt á
nýja skatta ef hann hefði getað, og þó
hann hefði fengið það, þá hefði það ekki
verið til neins, með því lagi, sem nú er á
skattaálögum. Þar gjalda borgarar og
bændur í landssjóð, en aðalsmenn, jarð-
eignamenn og ýmsir auðugir ónytjungar
ekki að sama skapi. Landið getur ekki
risið undir meiru.
En þó vill Crispi, hinn gamli læri-
sveinn Bisraarks, ekki spara einn eyri;
hann vill, eða réttara sagt: vildi, því
honum var steypt þessa dagana, fá sama
féð til hers og flota, víggirðinga og her-
voða sem áður, en enginn veit, hvar þetta
lendir.
Síðan honum var steypt, er Húmbjart-
ur konungur í vandræðum. Flokkafor-
ingjarnir á alþingi, Rudini, Zanardelli, I
Giolitti, sem allir hafa verið ráðgjafar,
eru riðnir við bankamálið alræmda; og
það er Crispi reyndar líka, en hann hefur
klórað sig betur út úr því en hinir, og um
leið og hann hrapaði, komu fram — sum-
ir segja af hans völdum — sannanir um
herfilegt atferli þeirra, einkum Giolitta.
Þeir höfðu t. d. vitað um svik landsbank-
ans og annara seðilbanka, en látið það ó-
átalið, og Giolitti hafði fengið úr honum
fé svo hundruðum þúsunda skipti í krónum
og lofað bankastjóranum, að hann skyldi
sjá til að hann yrði sýknaður, að minnsta
kosti við hæstarétt! Síðan, þegar banka-
stjórinn varð uppvís að svikunum, voru
skjöl hans send til stjórnarinnar, og hafa
ekki sést síðan! Margt er þaðan Ijótt að
segja fleira.
Það lítur nú svo út, sem Crispi verði
aptur ráðaneytisforseti.
Nylunda varð í Vínarborg um daginn.
Þar kom hin mesta haglhríð, sem menn
vita af að komið hefur hér í álfu. Höglin
eru sögð á stærð við andaregg, og brotn-
uðu, að því er sagt er, 1 milj. rúður.
Þetta var um dag, en myrkur varð sem
um hánótt, hestar fældust og meiddust
margir ökumenn; hersveit var að æfingum
úti á borgarvöllum, það var stórskotalið,
og þegar hríðin skall á fældust hestarnir,
sem gengu fyrir fallbyssunum, en 40 manns
særðust og dóu. Snjórinn bráðnaði þegar
og varð flóð á götunum, fyllti kjallara en
mannbjörg varð nær alstaðar fyrir ötula
framgöngu brunaliðs og hermanna.
Sú fregn kom í gær, að soldáninn í
Marokkó sé látinn. Segja sumir að hann
hafi verið myrtur. Er agasamt þar í landi.
Frá Chicagosýningunni.
Eptir P. M. Clemens.
vn.
Lýsing sú, sem á undan er farin, grein-
ir einkum frá ytra útliti sýningarinnar,
hinum helztu af sérstökum sýningarhús-
um og innihaldi þeirra; en hinum stærri
byggingum hef eg að eins lýst að utan.
Þó er það einkum innihalds þeirra vegna,
að sýningin á sór stað — mér er óhætt