Þjóðólfur - 09.04.1897, Blaðsíða 2

70
1. Að ritstjórinn^hefur ekki útvegað sér
upplýsingar um kaupfélögin, sem hann
auðsjáanlega vantaði, úr^því þau eru
aðalumtalsefnið, og hann þykist ætla
að leiða í Ijós hulin sannindi um þau.
Þetta var bein skylda hans, til þess
hann gæti dæmt um þau með viti og
sanngirni.
2. Að hann hefur stungið undir stól þeim
kunnugieik á kanpfélagsskapnum, sem
hann fékk, þegar hann var hér í Þing-
eyjarsýslu, viðvíkjandi hugsjónum ýmsra
félagsmanna, fyrirkomulagi félagsins
hér og áhrifum þess á velmegun manna
og hugsunarhátt.
3. Að hann hefur gengið fram hjá öllu,
sem ritað hefur verið um kaupfélags-
skap á íslandi, ekki einu sinni látið
Dagskrá minnast á „Tímarit kaupfélag-
anna“, sem henni var þó sent til um-
sagnar. Þótt það sé ekki mikið, sem
ritað hefur verið um kaupfélögin, þá
eru þar samt rökleiðslur alveg ómót-
mæltar, sem ekki er fyrirgefandi að
ganga fram hjá, þegar ritað er á móti
félögunum í alvöru. Eða ætlar Dag-
skrá sér þá dul, að virða talsmenn
kaupfélagsskaparins að engu?
4. Að dylja í gegnum allt „verzlunarmál-
ið“ sínar eigin skoðanir á mannfélags-
málum, einmitt að því leyti, sem þær
eru samferða hugsjón kaupfélagsskapar
vors. Þessar skoðanir fór hann ekki
dult með hér í Þingeyjarsýslu, enda
þurfti þess ekki, og þær geymast í
„Skútahrauni".
5. Að hann fer sömu slóðina og þeir, sem
auðvirðilegust meðul hafa notað, til
þess að koma kaupfélagsskapnum fyrir
kattarnef. Hann fer um bakdyrnar:
leggur aðaláherzluna á það, sem vekur
tortryggni gegn öllum verzlunarumboðs-
mönnum yfir höfuð, en sérstaklega um-
boðsmönnum kaupfélaganna. Hann ger-
ir forstöðumenn kaupfél. að auðvirði-
legustu undirlægjum þessara umboðs-
manna, leggjandi þeim upp í hendurn-
ar: fyrst og fremst kaupfélögin sjáif,
sem varanlegar („einokaðar“) féþúfur,
og þar næst alþingi (sjá 40. tölubl.).
Þetta hefur komið mér til að leita —
spyrja: Hvert stefnir Dagskrá? Hvað vill
hún raeð öllu þessu? Svarið liggur alls ekki
á lausu. Stundum flýgur mér í hug: ætli
ritstjórinn sé uú að vekja upp almennar
umræður (Diskussion) til þess að „jafnaðar-
mennskan", sem býr í kaupfélagsskapnum,
og hann er undirniðri vinveittur, fái sem
bezt færi á, að koma fram á sjónarsvið
íslenzkra blaða? En ósköp er þá aðferðin
hjákátleg. Og svo flýgur mér annað í hug:
rit8tjórinn er náttúrlega málsfærslumaður
einhverra skjólstæðinga, sem ekki hafa tíma
til að „troða upp“ sjálfir, og skoðar það
skyldu sína, að stinga undir stól öllum
þeim gögnum, sem rýra málstað þeirra, og
jafnvel sinni eigin skoðun. Eg vildi óska,
að fyrri tilgátan væri rétt, væri ekki ein-
tómur barnaskapur, eins og þó blasir við,
eptir öllu atferli Dagskrár. Þar á móti
blasir síðari getgátan svo ergilega beint
við; hún er bara of „léleg“ til þess að vera
sennileg. Og svo er hugsanaruglingur rit-
stjórans, sem bendir mér á enn eitt, sem
komið hefur fyrir um mestu gáfumenn,
eins og hann, og það er, að hann hafi
einlægt verið að leita að „i|jórða rúm-
stiginu“.
Yarðskipið „Heimdallur“ (kapt. C. P.
Holm) kom hingað 3. þ. m. Er ekki fyrir-
sjáanlegt, að hann hafi hér mikið að sýsla,
því að þótt hann tæki einhver botnvörpu-
skip í landhelgi, þá er það þýðingarlaust,
þá er sektaákvæði hinna gildandi laga eru
að eins máttlaus bókstafur, síðan þessir
piltar voru aliramildilegast leystir frá öll-
um sektum af hinni háloflegu Danastjórn
í fyrra. Nú vaða þeir hér um öll fiski-
mið í flóanum, sópa upp netum manna og
tæta þau sundur, en enginn skiptir sér af
neinu, enda þótt þeir séu að skafa botn-
inn hér upp í landhelgi. Svo koma þeir
við og við hingað á Eeykjavíkurhöfn og
draga upp fána fyrir varðskipinu, liggja
hér í ró og næði um hríð, selja það
af afla sínum, er þeir vilja ekki nýta, fá
sér drjúga hressingu og lifa í glaum og
gleði. En landstjórnin situr hjá og horfir
á, því að sjálf hefur hún að fyrra bragði
veitt þeim þessar ívilnanir, og verður nú
að láta sér lynda, að þeir nota frelsið í
fyllsta mæli. Mælt er, að enska og danska
stjórnin séu nú samt að semja eitthvað
áhrærandi friðun Faxaflóa, eða einhvers
hluta hans, sem sjálfsagt fæst ekki nema
með því móti, að hleypa botnvörpunum
upp í landhelgi fyrir öllu suðausturlandinu
frá Papós til Eeykjaness auk annars fleira,
sem eDska stjórnin mun krefjast, og færi
þá betur, að hin síðari villan yrði eigi
argari hinni fyrri. Englendingar hafa nú
náð svo góðu tangarhaldi á oss, að eng-
inn þarf að ímynda sér, að þeir sleppi því
svona í gustukaskyni og þóknunarlaust,
auk þess, sem þeir geta ekki afdráttar-
laust bannað þessa veiði utan landhelgi,
nema með lögum frá parlamentinu, sem
líklega verður langt að bíða.
Frá útlöndum bárust engin veruleg,
ný tíðindi af Krítarófriðnum nú með „Heim-
dal“, önnur en þau, að stórveldin voru í
þann veginn að umkringja Krít með flota
sínum 21. f. m., af því að Vassos fyrirliði
Grikkja vildi ekki hörfa með góðu burtu
af eynni. í Þessalíu stóðu Grikkir þá
vígbúnir til áhlaups inn á Tyrkland, og
var því ætlun manna, að ófriðurinn mundi
hefjast þá og þegar.
Hagur almennings hér við flóann er
nú víða hinn bágbornasti, en þó hvergi
jafniskyggilegur sem í Bessastaðahreppi.
Er mælt, að þar sé fullkomin hungurs-
neyð nú sem stendur, og tekið að „sjá á“
fólki sakir bjargarskorts. Svo sagði gam-
all bóndi af Álptanesi í fyrra dag, að
aldrei hefði jafnmikið sorfið þar að fólki
sem nú. Er það eigi glæsilegt útlit, ef
eigi rætist bráðlega úr með aflabrögð hér
við flóann, því að þótt þilskipin afli dável,
hrekkur það hvergi nærri til að ráða bót
á almennum bjargarskorti hér nærleudis.
Veitt prestakall: Hraungerðiíkrnes-
sýslu 6. þ. m. séra Ólafi Sæmundssyni að-
stoðarpresti þar, samkvæmt kosningu safn-
aðanna.
Huðmundur Friðjónsson frá Sandi
í Aðaldal las upp skáldsögu eptir sjálfan
sig í Iðnaðarmannahúsinu næstl. laugar-
dagskveld, og var gerður góður rómur að,
enda var sagan víða áhrifamikil, og orða-
valið smellið og einkennilegt á höfundar-
ins vísu. ________
Dáin 4. þ. m. áð Stórólfshvoli húsfrú
Ingunn, dóttir Jóns sýslumanns Jórsson-
ar á Melum í Hrútafirði og Ingunnar öunn-
laugsdóttur, prests að Hálsi í Fnjóskadai,
öunnlaugssonar. Húsfrú Ingunn var fædd
12. marz 1817, og ólst upp í foreldrahús-
um, unz hún vorið 1838 giptist stúdent,
síðar umboðsmanni Þingeyrarklausturs,
Eunólfi Magnúsi Ólsen. Bjuggu þau hjón
fyrst að Efranúpi í Miðfirði, en síðan á
Þingeyrum, unz Magnús umboðsmaður dó
árið 1860. Síðan bjó húsfrú Ingunn nokk-
ur ár ekkja á Þingeyrum, flutti þaðan að
Stóruborg árið 1864, og giptist nokkru
síðar aptur Pétri bónda Kristóferssyni, er
þar býr enn. Árið 1881 flutti hún hing-
að til Beykjavíkur til sonar síns, aðjúnkts
(nú rektors) Björns Ólsens, eu síðustu ár
æfi sinnar (frá 1889) var hún hjá dóttur
sinni, Margréti, konu Ólafs læknis öuð-