Þjóðólfur - 28.01.1898, Blaðsíða 3

19
ina fyrir 15 árum síðan. Hann umbar þessa löngu
nótt með kristilegu þolgæði, enda gerðu þau Magn-
ús sonur hans og bústýra hans, Þuríður Olafsdóttir,
honum ellina svo blíða og léttbæra, sem kostur er á.
Jarðarförin fór fram að Breiðabólstað 1 Fljóts-
hlíð 11. desember. Hélt séra Skúli í Odda hús-
kveðjuna, en séra Eggert á Breiðabólstað líkræð-
una. Átti það vel við, að kveðja þennan sviphreina
og síunga öldung með orðum Steingrlms:
»Fögur sál er ávallt ung
undir silfuihærum« (G.)
Úr íslands sögu.
Um Magnús Stephensen konferenzráð
og búnaðarhœtti hans.
(Eptir æfisögu Þórarins Sveinssonar).
Magnús Stephensen var skipaður vara-
lögmaður 1788, og kvæntist s. á. Guðrúnu
dóttur Vígfúsar sýslumanns Schewings. Var
hann um veturinn eptir á Innrahólmi hjá föð-
ur sínum, en reisti bú á hálfri Leirá vorið
1789, og gaf faðir hans honum jörðina, en
hafði bú á henni hálfri. Voru þar léleg húsa-
kynni, því að Björn lögmaður Markússon, er
þarhafði verið.hafðiekki haftneinalítið stofuhús
framíbænumogþaðofnlaust. Sá hét Brynjólfur,
er bjó á móti M. St. á Leirá fyrsta árið, sem
ráðsmaður fyrir búi stiptamtmanns, og samdi
þeim lítt, því að Brynjólfur var stórlyndur,
en M. St. sagði honum fyrir í flestu eða öllu.
Það ár hafði M. 2 vinnumenn, 1 smala, ráðs-
konu að norðan, er Ragnheiður hét og eina
þjónustustúlku Sigríði Sveinsdóttur, er síðar
giptist Arnóri prófasti Jónssyni f Vatnsfirði.
Veturinn 1789—9° kenndi hann mágum sín-
um, Stefáni og Jónasi, sonum Vigfúsar Schew-
ings; átti Stefán að læra reikning, því að
stiptamtmaður ætlaði að veita honuin Stapa-
umboð, var hann tornæmur, enjónas nokkru
betri. — Ekki hafði M. mikið álit á sér,
sem búmaður fyrsta kastið, en umsýslumað-
ur var hann rnikill, og þóttist hafa gott vit
á búskap. Árið 1791 tók hann við ábúð á
allri Leirá, hafði þá margt vinnufólk, en all-
lélegt, gaf faðir hans honum allt búið, er
Brynjólfur ha0i veitt forstöðu og var það all-
mikið. — Eggert Guðmundsson, er síðar varð
prestur og prófastur að Reykholti var um
þetta leyti í þjónustu M., gekk hann til allra
verka með vinnumönnum, nema þeirra, er
óhreinlegust voru; var hann hamhleypa til
vinnu. Var M. sjálfur þá opt í verki með
honum. Var hann svo klæddur, að hann
var í tvíhnepptri peysu, silfurhnepptri með
rauðum bryddingum, grænum klæðis-brjósta-
dúk og bláum prjónabuxum, sem náðu ofan
fyrir kné, með lituðum sokkaböndum ogblá-
um sokkum, en rauða oturskinnshúfu á höfð-
inu. Hannhafði fléttaðháriðog vafiðmeð svörtu
silkibandi, er náði í mittisstað. Hann varávallt
ágangi og hljóp optast við fót og leit í allar áttir.
Hann var þýður í viðmóti við aðkomumenn og
spurði mjög frétta, bauð þeim að þéra sig
og leiðrétti þá, ef þeim fórst það mjög klaufa-
lega, skipaði þeim einnig að taka ofan, með-
an þeir töluðu við hann, en færu þeir nokk-
uð að malda í móinn með það eða sæi hann
á þeim ólundarsvip, varð hann herralegri og
sagði, að hárið væri til þess að skýla höfð-
inu og síðast mundi þá kala á því. Við
bændur var hann hinn ástúðlegasti, einkum
ef þeir voru dugnaðarmenn ogefnaðir, ræddi
hann opt við þá um ýmsa búnaðarháttu,
húsabyggingar, kynbætur á fénaði o. fl. Þoldi
hann allvel, þótt honum væri andmælt, en
'hélt þó sínu máli fram. (Frh.).
Til athugunar fyrir sveitabændur,
Af því að margir sveitamenn hafa beðið mig
um að gefa sér upplýsingar ura, hvernig bezt er
að meðhöndla kjöt til reykingar og kæfu o. fl.
til þess að það geti orðið góð verzlunarvara, og á
hvaða tíma er bezt að koma með það til Rvíkur.
Utaf þessu skal eg leitast við að gefa þær leið-
beiningar, er eg álít heppilegar.
Þegar kjöt er reykt, ætti að velja til þess vænstu
kroppana, taka úr þeim huppana, og búa til úr
þeim rullupylsur, taka síðan lærin frá samföst, og
saga fremri hlutann eptir mænunni; verður þá
kroppurinn í 3 pörtum, sem síðan þarf að láta vel
salt yfir, en fo'rðast að gjöra holu eða srungu í kjöt-
ið til pess að troða par salti í. Bezt væri að sauma
utanum það svo ekki falli á það sót, og ekki má
reiða það bert í heyi, eins og svo margir gera.
Reykt kjöt selst alltaf, ef það er vel meðhöndlað.
Ivæfa er bezt úr kjöti af dilkum og veturgömlu
fé; þegar hana á að geyma um lengri tíma er bezt
að láta hana í belgi en áríðandi er að fergja hana
vel, svo hún ekki verði laus; ekki má láta saman
við hana neitt af innyflum kindarinnar, svo sem
langa og fl., -eins og hefir átt séi stað stundum.
Kæfa, sem er vel til búin, selzt með líku verði
og reykt kjöt, en talsvert meira gengur út af henni.
Smjör má til að vera vel hreint, og það verð-
ur að salta það strax hæfilega mikið með fínu salti,
helzt mjörsalti, og hnoða vel úr því’ áirnar; bezt
er að láta það í vel þétta dunka, annars í kassa
með lérepti innan í, þvl sjáist gráði í því, selzt
það ekkt, en gott smjör selzt altaf.
Nautgripi, sem ætlaðir eru til slátrunar, verða
menn að ala vel 1—2 mánuði, áður en þeim er
slátrað. Markaður fyrir naut er frájólum til júlí-
mánaðarloka.
Sauðfé, sem ætlað er til slátrunar ætti allt að
vera vel bakfeitt, sauðir helzt ekki léttari en 40—
50 pd. kjötið af þeim, veturgamalt: 28—35 pund,
og dilkar 20—25 pund; mylkar ær ættu helztekki
að vera með.
Bændur ættu að hafa það hugfast, að
það er betra að framleiða þriðjungi færra, og
hafa það í því standi, að kjötið sé ekki óætt hálft
árið, eihs og nú á sér stað með sauðfé.
Nærsveitamenn gætu selt hér fé til slátrunar
‘árið um í kring, eins og ttðkast í öðrum löndum,
ef þeir létu það ekki leggja af, og ættu þeir bú-
fræðingar, sem hafa kynnt sér meðferð á fénaði
að geta gefið leiðbeiningar í þessu efni.
Reykjavík í janúar 1898.
jfón Þórðarson.
kaupmaður.
Reykjavík 28. jan.
Veðurátta hefur verið hin versta nú alllanga
hríð: snjókoma mikil og kafaldsbyljir með köfl-
20
17
gatu ekki horft á hann án viðbjoðs. Meg furðaði sig á því, að
Dick skyldi geta átt slíkan mann sem þennan að vini, og er
faðir hennar kallaði á hana, að hún skyldi koma út á stéttina
til þeirra, lét hún sem hún hefði ekki heyrt til hans, hljóp upp
í herbergi sitt og lokaði sig þar inni.
„Hvað gengur nú að stúlkunnif" sagði Davíð gamli dálít-
ið ónotalegur, „annaðhvort heyrir hún ekki eða hún er svo
feimin, að hún vill ekki korna út, af því að hér er ókunnur
maður. En setjist þið niður drengir mínir, eg skal þá sjálfur
fara og sækja ölkrúsina".
Davíð fór inn í húsið og sótti öl og nokkur glös og þeg-
ar Kulp hafði boðið þeim vindla, settust þeir þrír á bekkina
fyrir utan stöðvarhúsið og skemmtu sér sem bezt þeir gátu.
„Seint í gærdag var heimilisfólk Alfetons lávarðar hér“,
t(Jk D.tvíð til máls, „það haföi þrjá farangursvagna fulla af far-
angfi og þar að auki 8 hesta og fjölda af hundum — það gaf
s<"r ^glega peningaupphæð. Já, og eg hefi jafnvel aldrei,
allun þann tíma, sem eg hefi verið hér, liaft jafnmikið að gera
og einmitt þennan morgun, því að Bayalis, nautaprangarinn,
sendi boö til mi'n fyrjr viku síðan, að eg skyldi í dag hafa
tilbúna handa honum 20 vagna og kom hingað einnig í morg-
un kl. 5 ólman nautahóp, en við komum þeim öllum vel
fyrir í vögnunum og y g kom gufuvagninn og sótti þá; hann
hafði að eins þessa 20 vagna aptan í og það má geta nærri, að
hann var ekki lengi að koniast í burtu. Síðan kom Bayalis
inn til mín, fékk dálítinn brauðbita og borgaði farmgjaldið. Eg
skal segja yður, drengir mínir, að eg þarf að senda bankanum
á morgun meira en hálft annað hundrað pund (2700 kr.); eg
þ°ri að veðja, að það hefur ekki borið við, síðan Birkwood
varð brautarstöð« og gamli maðurinn kýmdi um leið og hann
mörg ár verið ekkjumaður og Margrét dóttir hans, eða Meg,
eins og hún var venjulega kölluð, stóð fyrir búinu.
Til Birkwood kom mjög lítið af farangri eða mönnum og
það hafði verið gert að viðkomustað mörgum árum eptir að
búið var að fullgera brautina og að eins fyrir fortölur þriggja
heimila, er máttu sín mikils og vildu fá brautarstöð nálægt bú-
görðum sínum. Þannig lifðu þau Davíð og dóttir hans mjög ein-
manalegu lífi, einkum þar eð þorpið Birkwood liggur áttung
mílu frá brautarstöðvarbyggingunni.
í frístundum sínum frá heimilisstörfum var Meg nokkurs-
konar skrifari hjá föður sínum, sem var mjög þægilegt fyrir
hann, af því að honum var ekki sjálfum sérlega lagið að fást
við skriptir og hafði þar að auki nægilega vinnu úti við, svo
sem að gæta að brautarmerkjunum, rækta blóm í litla garðinum
sínum o. s. frv. Dagsverki hans var lokið kl. 8 á kveldin,
af því að eptir þann tíma kom engin járnbrautarlest, sem stað-
næmdist hjá Birkwood, fyr en kl. 7 um morguninn og þegar
hann hafði gætt að því, að næturmerkin væri í góðu lagi, þótti
gamla hermanninum mjög gaman að fara niður í þorpið,
re’rkja úr pípu og drekka glas af öli í veitingahúsinu og var
hann þar vegna hernaðarreynslu sinnar og hinna tveggja heið-
urspeninga álitinn nokkurs konar véfrétt og það sem hannsagði
var talið ómótmælanlegt.
Þessar kveldferðir á veitingahúsið ollu Meg áhyggju, því
að það kom ekki ósjaldan fyrir, að Davíð lét leiðast af hinum
fjörugu félögum sínum og hinu einróma lofi, sem gert var að
hernaðarsögutn hans, til þess að neyta meira af hinu sterka öli
veitingamannsins, sem var bruggað heima hjá honum, heldur
en hann gat þolað og þegar hann kom heim vissi hann lítið af
sjálfum sér. Fyrir hóglátar, alvarlegar fortölur Meg, kom hann
2