Þjóðólfur - 19.05.1899, Síða 2

94
Horfurnar eru nú að líkindum þannig, að
sýslubúar eru nú óbeinlínis farnir að taka þátt í
þessu, og er það hneyksli næst, og heldur það
efalaust áfram, svo lengi sem yfirvöldin ekki banna
verzlun þessa eða breyta henni, því opnu skipin
geta ýmsra ástæðnavegna ekki hættulaust haldið
sig fram á 'nafinu í stormi og ókyrrum sjó, sem
hér er mjög títt fyrir framan landið. — Þetta
vita botnverpingar vel, og halda sig því sem allra
næst, svo viðskiptin gangi fyrir sig, og er þá
auðsætt, að af þessu geta hlotizt örgustu laga-
brot, sem landsmenn þannig er talsvert umvald-
ir, og sem dæmi þess að þetta á sér stað, varð
formanni einum, sem var við þessar fisksníkjur,
það til hjálpar að ná landi, að gufutröllið dró
skip og háseta inn að Eyrarbakkasundi; vörpuna
höfðu þeir á þilfari, og tilbúna til plægingar, og
má vera að veiðarfærið hafi verið notað út fyr-
ir landhelgina. Hvað skyldi hafa verið tek-
ið til bragðs, ef verndarskip okkar »Heimdal«
hefði komið vaðandi þar að, sem þetta átti sér
stað? Efalaust flutt alla til Reykjavíkur og sektað
þá þar að maklegleikum, og hefði slíkt engin sœmd-
arf'ór orðið fyrir landann.
A sumardaginn fyrsta lá varðskipið inn á
Þorlákshafnarvik og varpaði þar akkerum; þar
mun skipstjóra þykja hentugur staður að liggja
á í njósnarferðum, enda hremmdi hann einn lög-
brjótinn á leið þaðan vestur með, og gott hvort
ekki voru einhverjir af landsmönnum við
það brot riðnir. Þetta er því sorglegra, liggur
við að segja, að óðar en skipið er farið úr aug-
sýn eða rúmlega það, byrja formenn hér fyrir al-
vöru áðurnefnd vöruskipti. —
Sé nú svo, að Arnesingum og öðrum lands-
mönnum sé það áhugamál, að réttur þeirra og
heiður sé vemdaður, og að varðskipið hlífi veið-
um í landhelgi o. fl., þá ættu allir og ekki sízt
þeir, sem nánastan hlut eiga að máli, að hætta
þessu kaupskaparmakki eða öðru ferðalagi til
skipa þessara, sem ekkert gera annað en hæna
þau enn betur að landinu. og sem leitt geta til
örgustu lagabrota, sem undir ýmsum atvikum
kann að verða beitt, og gengur landráðum næst,
eða muna menn ekki eptir pjódarósómanum t Kefla-
vik Um haustið, sem fiaug eins og eldur í sinu um
landið allt, og líkl. um flest löndNorður-Evrópu og
sem varð okkarfámennuþióð til helzt of mikils vansa.
Eg get ekki látið vera að bæta við þeirri spurn-
ingu, að ef svo væri að whiskyleiðangur sá, sem
áður er á minnst, er gerður undir formennsku
Good-templara, — er það leyfilegt eða sæmilegt
og heiðvirt, af sönnurn templar? — Eg held ekki.
Ef svo er, sem varla þarf að gera ráð fyr-
ir, að Eyrarbekkingar eða aðrir í næstu veiði-
stöðvum, þykist ekki geta án þess verið, að sækja
afla til botnverpinga, þá væri miklu hyggilegra
fyrir þá að leggja saman, og fágufubátinn »Odd«
leigðan til ferða þessara, og er sennilegt, að hann
fengist nú, því lítið hefur hann að gera um þess-
ar mundir. Það væri eitthvert vit og dugnaður
í því; héldi báturinn sig svo alla jafna utan land-
helgi og tæki þar á móti aflanum öllum hættu-
laust. Það yrði vissulega til mikils hagnaðar;
þetta hafa og Seltirningar gert og hafa að sögn
haft talsvert upp úr því. —
Samt má ekki skilja orð mín svo, að hér
sé verið að hvetja menn til að gera þetta, en af
tvennu misjöfnu tek eg það skárra.
Ritað 6. maí 1899.
Símon Jónsson.
Skáldið og skólapiltarnir.
Það er annars nógu skemrntilegur náungi,
þessi greppur að vestan, sem ávallt er að yrkja
um pólitík o. fl. í Isafold. Hann er miklu
skemmtilegri en húsbóndi hans, sem optast er
svo leiðinlega »fúll«, alveg eins og hann hafi ný-
lega setið þegjandi við sgræna borðið« í Kaup-
m.höfn og .»dumpað« þar við lagapróf. Þáber
hinn sig miklu betur, afþvf að hannfinnur kvika
í sér hinn eilífa eld, og sér í anda ljóðadísina
dansa » upp og niður« frammi fyrir sér, með
allar »vonirnar« í fangi sér, vonimar um ódauð-
lega frægð og líf fyrir skáldið eptir þetta líf.
En hann þykist sjá, að hann muni aldrei ná í
þessa trægð, aldrei verða ódauðlegur sem rímari
og þess vegna rembist hann við að yrkja sem
mest í óbundnu máli, ef vera mætti að það tæk-
ist betur, en hitt. Og í þeirri von ælir hann
þessari skáídskaparvellu sinni jafnt og þétt ofan
í ísafold, er tekur furðu »lystugt» á móti ogk'ýj-
ar ekki við. En öðrum sýnist þetta fremur ó-
lystug fæða.
Það er sérstaklega einn flokkur manna, sem
grepp þessum er svo meinilla við, að hann get-
ur ekki á heilum sér tekið fyrir gremju. Og
það eru skólapiltar. Þeir gerðu nfl. skáldinu
þann grikk að skrifa pólitiska grein, er tætti í
sundur allan pólitiska skál dskaparvefinn hans 1
Isafold svo rækilega, að þar varð engin heil brú
í. Og skáldið treysti sér ekki til að andmæla
henni einu orði, því að skáldskapargáfan, »klikk-
aði« gersamlega fyrir hinni rólegu og skýru rök-
semdafærslu skólapilta. Skáldið hafði því eng-
inn önnur ráð en að óska þess, að Mark Twain
væri kominn sér til hjálpar til að kveða þenn-
an ófögnuð niður. En það er engin von til
þess, að Mark Twain sinni þessu ákalli, því að
landar hans vestra munu meta hann meira en
svo, að þeir fari að skjóta saman fé handa hon-
um og koma honum af sér heim til íslands til
að yrkja um skólapilta í »ísafold«. Það eru
ekki nema smærri spámennirnir, sem sendir eru
þá »forsendingu«. Isafoldarskáldið verður því
að spila upp á eigin spftur í viðureigninni við
þennan óvinasæg sinn, skólapiltana, og er þar
ójafnt á komið, því að skáldið er naumast fært
um að standast einum þeirra snúning, hvað þá
fleirum. Eru því forlög skáldsins fyrirsjáanleg.
Það verður hann og blaðið hans, sem gersam-
lega verður kveðið niður, langt niður fyrir allar
hellur, því að lítill styrkur mun honum verða
að því, þótt einhver »spaklega þenkjandi«. Kjós-
aringur(»ostur« lá mér við að segja) sláist í lið
með honum (sbr. Isaf. 10. maí), því að engu
mun stafkarl sá orkað fá í þeim viðskiptum.
— Þótt hjarta skáldsins sé lfklega í hæðunum
nú í seinni tíð að minnsta kosti, þá er höfuðið
annarsstaðar og neðar miklu, enda er það miklu
lélegar úr garði gert, og þolir ekki vel hitaen
í kyndarakránni við Austurvöll, því fremur sem
ólukkans skólapiltarnir eru ávallt að gera hon-
um heitari og heitari vistina hér niðri, og er
þvf engin furða, þótt þetta alltsaman stigi hon-
um heldur ónotalega til höfuðsins, og að hann sé
ekki ávallt með fullri rænu, er hann ritar, verði
dálítið hjárænulegur og skoplegur, þegar hann
er að fálma út í loptið á eptir skólapiltum, og
þykist sjá þá alstaðar og f öllu, sem honum er
óþægilegt, en festir hvergi hönd á neinu. Það
er hreinasta unun að þessum skollaleik skáldsins
og vonandi að hann skemmti fólki enn langa hríð
á sama hátt.
Þistill af Fljótsdalshéraöi 23. apríl.
Kæri Þjóðólfur minn! Mér datt í hug að
rita þér fáar línur að gamni mínu, því nú eru
sólarlausir og gleðisnauðir dagarnir hjá okkur
Héraðsbúum, og lítið verður sér til gamans gert.
Aldrei sést neinn maður, því enginn hættir sér
bæja milli fyrir ófærðinni, hvergi sést á dökkan
díl, nema einstaka standklett, sem gnæfir upp úr
gaddinum eins og draugur; alstaðar er jarðlaust
svo að segja á öllu Héraði, nema ef vera skyldi
eitthvert bragð inn í dölunum. Og nú er kom-
ið sumar, hamingjan hjálpi öllum oss, maðurþarf
að líta í almanakið til þess að geta trúað því.
Heyleysi er hér, því miður orðið mjög almennt,
og þeir eru ekki fáir, sem eru alveg að þrotum
komnir með hey, og útlitið er voðalegt, ef ekki
gerir bráðan bata, sem þó ekki er mikið útlit
fyrir enn. Heyleysið er svo almennt, að ekki
getur verið um neina verulega hjálp að ræða,
nema þá rétt fyrir einstaka mann. Þeir eru fljótt
teljandi, sem eru aflögufærir. Veturinn hefir líka
verið ákaflega gjafafrekur, því almenningur mun
hafa átt óvenjul. mikil hey og þar eptir góð, ept-
ir blessað góða sumarið í fyrra, en það þarf mik-
il hey til að geta þolað svo að segja sífeldar
innistöður fyrir allar sínar skepnur frá jólaföstu-
byrjun og allt fram á þennan dag, eins og víða
hefur átt sér stað, því óvíðast hefur verið hægt
að nota jörðina neitt til muna, þó hún hafi ver-
ið til, sökum storma og illviðra. Nú er frost og
bylur með degi hverjum; allt af bætist við snjó-
inn og þarna ætlar maður lifandi að klárast úr
kulda, því svo er orðið eldiviðarlaust manna á
milli, að til mestu vandræða horfir. Já, og svo-
eru horfellislögin nýju, sem þegar eru alræmd um
allt land. Hvernig heldurðu það fari Þ. minn,
ef við nú fellum úr hor, og það gerum við nátt-
úrl., ef ekki batnar bráðlega, því ekki tímum við
að draga á barkann á skepnunum okkar, fyr en
í stðustu lög. Það fer náttúrlega svoleiðis, að
við lendum allir í tukthúsinu, bændurnir, því
ekki getum við borgað okkur út, þegar skepn-
urnar okkar eru dauðar. Það verður annars
kostnaðarsamt fyrir landstjórnina að sjá okkur
fyrir fari fram og aptur og veitir víst ekki af'
vænu gufuskipi til þess, en ef þú mátt þínnokk-
urs hjá stjóminni Þ. minn, þá ætla eg að biðja
þig að sjá svo um, að ekki verði Ditlev far-
stjóri þessarar eimskipaútgerðar; við höfum nóg
að bera samt, veslings fangarnir, og sömuleiðis
bið eg þig, að tala máli okkar við Sigurð fanga-
vörð, að hann sé vel útbúinn að matvælum, því
við erum vanir kraptfæðu hér á Héraði, og varla
verður farið að dæma okkur upp á vatn og
brauð, þó veturinn hafi verið vondur. Ekki heyr-
ist hér eitt orð um »pólitík«, þa,ð hefur enginn
skap í sér til að íæra slíkt 1 tal á þessum síð-
ustu og verstu tlmum; orðin »ráðgjafi«, »Valtýr«
og »Valtýska« heyrast nú aldrei nefnd og hefur
þó opt verið að þeim kýmt af gárungunum, en
alvömmennirnir krossuðu sig, er slík orð bar á
góma. —-
Mikið er hér af dagblöðunum. Austri er
hér á hverjum bæ, þó opt sé hann þunnur í roði;
það er nú einu sinni komið upp í vana, að halda
hann. Bjarki er og talsvert keyptur og þykir
sumum hann betri, en hafi það upprunal. verið
aðal »program« hans að drepa Austra, þá hefur
það hraparlega misheppnazt, því hægt mun vera
að færa sönnur fyrir því, að kaupendafjöldi
Austra hefur stóram aukizt, síðan Bjarki fæddist.
Annars hefur það heyrzt, að Bjarki muni ekki
vera neitt fastur á fótunum, Þeim mun þykja.
prósenturnaraf »aktsíunum« sínum nokkuð »nega-
tivar« höfðingjunum og mattadórunum á Seyðis-
firði, sem eins og kunnugt er, halda lífinu í Bjarka.
Það er álit margra að hann hafi slegið sjálfan
sig rothögg með þessari afarlöngu grein sinni um
»Héraðið og jarðabætur þar«, sem fyrir skömmu
hefur birzt í blaðinu. Sú grein er skrifuð í
Heljarslóðarorustustil. Virðist það mjög isjárvert
fyrir blaðamenn að hafa leiðara sína um vel-
ferðarmál landsins ritaða í þeim stíl, þar sem
aldrei er hægt að vita, hvort þeim er alvara eða