Þjóðólfur - 25.08.1899, Qupperneq 2

i66
— Eins og kunnugt er á málið vissan, greiðan
veg gegnum efri deild og í neðri deild þykjast
|>eir ekki þurfa annað en kjósa annan forseta til
J>ess að hafa tögl og hagldir, þegar til atkvæða
kemur.
Valtýsliðar hafa fallið frá því að nota fjár-
lögin til þessa bragðs, en yfirlýsing landshöfð-
ingja um aukafund út af bankamálinu var grip-
in á lopti, fyrst af Isafold, og síðan af flokks-
mönnurn hennar í þinginu, sem mjög kærkomin
bending um, hvernig knýja skyldi fram eina val-
týsku samkonuina enná þessu kjörtímabili.
Það ræður nú að líkindum, að Isafold muni
þetta ekki óljúft, þegar fyrir þá sök eina, að rit-
stjóri hennar býst við allmikilli »fúlgu« fyrir
prentstörf við þingið, eins og vant er, og mun
hann einnig hafa gert ráðstafanir í tíma til þess
að tryggja sig gegn öllum keppinautum, með því
að fá loforð um samninga fyrir fram, án tillits
til þess, þótt tilboð kynnu að koma fram frá öðr-
um um ódýrari prentun alþingistíðindanna.
—En auk þessa veit nú Isafold, vel að þ e s s i
von er hin síðasta um endurreisn þess máls, er
ísaf. hefur tengt forlög sín svo fast við, að hún
stendur og fellur með úrslitum þess. Það er líf-
róður, sem Isafold rær að því að koma á auka-
fundi, áður en Vestmanneyingar verða spurðir,
hvort þeir vilji endursenda Valtý til alþingis.
Þetta er frítt spil, og fallega leikið. En ó-
víst er nú það, að stjórnin reynist eins þæg við-
ureignar, eins og látið er f veðri vaka. Vera má,
að þetta verði ekki svo happasælt bragð, sem
ætlazt er til, og að alþingi verði leyst upp, áð-
tir en kjörtímábilið er úti til þess að hreinsa úr
þinginu þá menn, sem bafa þannig lagt fjarhags-
mál íslands undir Valtýskuna. — Það er senni-
legt, að aukafundur verði haldinn í sumar, en að
unrlangengnum nýjum kosningum, og að kosn-
ingar þessar verði látnar snúast um annað mál
helduren Valtýskuna,nefnilega»fínansmál«landsins.
Og þá hefur Valtýskan fallið á eiginbragði,
svo að hún rís aldrei upp aptur. — K.
Bólusetningarlögin
Og
hr. Þórður héraðslæknir Thoroddsen.
Kynlega kom mér það, að bólusetningar-
ögin ættu f læknastéttinnni jafn öruggan fylgis-
mann eins og þau eiga.
Eg mundi eigi eptir því, að einn af lækn-
um landsins, hr. héraðslæknir Thoroddsen sat
þá á þingi, og, eins og eg sé nú, var formaður
og framsögumaður nefndarinnar í neðri deild
alþingis, sem átti að fjalla um frv. stjórnarinnar
um bólusetningar. Þar sem hann var þá eini
læknir á þingi, má auðvitað telja hann föður
þessara laga, elns og þau eru. Nefndarálitið
var samþykkt alveg eða að mestu leyti óbreytt.
í nefndinni má gera ráð fyrir að atkvæði lækn-
isins hafi verið þyngst á metunum, þar sem um
þesskonar mál var að ræða.
Svo rniklu ástfóstri hefur hr. Thoroddsen
tekið við lög þessi, að það er auðskilið á öllu,
að honum þykir það hréinasta óhæfa af okkur
Guðm. héraðslækni Bjömssyni að hafa minnst á
þau sem miður góð lög.
Fyrst telur hann upp kostina, og eg skal
játa það, að ef vel er leitað, er hægt að finna
nokkra yfirburði fram yfir tilskipanir gömlu
konungsbréfanna. Enda hefur enginn borið á
móti því.
En því aðeins kyrja menn upp lofsöng yfir
nýjum lögum, að þau hafi svo mikla kosti að
gallanna gæti varla, að þeir vaði eigi svo upp,
að menn glóri varla í kostina.
Því síður er ástæða til þess að þakka þing-
inu fyrir þessi lög, þar sem það hefur sett lok-
leysur inn í frv. stjórnarinnar og breytt eigi
ýmsu því í frumvarpinu, sem breyta þurfti.
Þannig sé eg nú, að þingið á aðra máls-
grein í i. gr. Hún stóð ékki í frv. stjómarinn-
ar. Það eruákvæðin um, að öll börn og allir
á aldrinum 20—25 ára skuli bólusetja þetta ár
(1899). Það átti að ákveða lægsta aldur,
vegna þess að komung börn þola illa bólusetn-
ingar. Astæða hefði og verið að taka fram, að
þá, sem fyrir skömmu hefðu verið bólusettir
þyrfti eigi aptur að bólusetja í ár, þvf það er
óþarfi. -— Það er skakkt hjá hr. Th. að aðeins
»nokkrar hræður« í Reykjavík hafi verið endur-
bólusettar í fyrra. Bæði í Skagafi- og Eyjafj.-
sýslum voru margir endurbólusettir. — Hr. Th.
þarf ekki að furða sig á þvf, að reglugerðin
breytir eigi þessum ákvæðum laganna. Eg hygg
að reglugerðir geti eigi breytt lögum. A-
kvæðin, sem eg nefndi eru skýr og gera engar
undantekningar
Ekki telur hr. Th. ástæðu til að fyrirskipa
kálfabóluefni vegna sóttnæmishættu, þótt ólæknis-
fróðum mönnum sé ætlað að bólusetja. Lögin
gera þó ráð fyrir því, að sjúkdómar geti borizt
við bólusetningu, enda var ástæða til þess, því
það vita allir. Auðsjáanlega er honum meinlega
við það, að eg nefni berklaveiki og holdsveiki,
tvo illræmda sjúkdóma hér á landi, og gef í
skyn að þeir kynnu að geta borizt þannig.
Eg nefndi þessa sjúkdóma vegna þess, að
þeir eru svo illir og allir þekkja nöfnin, og af
pví, að ýmsir læknar fram á þennan dag, og
þar á meðal ýmsir duglegir vísindamenn, hafa
haldið því fram, að þeir gætu útbreiðst með
bólusetningu. Þannig hafa menn séð eina teg'
und af húðberklaveiki koma upp í bóluörum, í
öri eptir stungu í eyrnasnepil 0. s. frv. Sannanir
hafa .menn elcki getað fengið. Enda er það erv-
itt, sérstaklega með holdsveiki, þar sem sjúkdóm-
urinn svo árum skiptir er áð búa um sig og þvf
eru skoðanir manna um holdsveikina svo mjög í
lausu lopti að ýmsu leyti. En það hefur held-
ur ekki verið hægt að sanna það mótsetta, að
þessir sjúkdómar gætu eigi breiðst þannig út.
Þetta er því óútkljáð mál enn þá. Víst er
það: Engum lækni, hvar sem væri mundi láta
sér detta það í hug að taka bóluefni úr berkla-
veikum eða holdsveikum manni, vegna þess, að
það er ekki trygging fyrir því, að bólu-
efnið sé saklaust. — Þar sem ólæknisfróð-
i r menn eiga að velja fólk til þess að taka bólu-
efni úr, hlýtur það, að koma fyrir, að bóluefni
sé tekið úr fólki með ýmsa óljósa sjúkdóma, þar
á meðal úr berklaveikum og holdsveikum. Al-
menningur getur ekki þekkt veikina, þegar hún
er í byrjun, eða vitað að nein veikindi séu fyrir
hendi. Eg álit það — að minnsta kosti sam-
vizkusök að leyfa ólæknisffóðum mönnum að
taka. bóluefni úr mönnum.
Hr. Th. skrifar heillangan vísindalegan
kafla til þess að sanna, að berklaveiki geti ekki
borizt með bólusetningu. Er þar svo krökkt af
»gerlum« og »gerlakerfum«, að ekki er hægt að
sjá orðaskil fyr en búið er að sópa heilmiklu ar
þessum óþverra í burtu með báðum höndum.
Að fara að gefa mig í vísindalega deilu við
hr. Th. i alihennu dagblaði álít eg ógerlegt. Það
sem í sérstöku læknariti má segja í 4—6 Knum,
verður að taka eina eða fleiri blaðsíður undir, ef
verið er að ræða um mál, sem almenningur alls
ekkert þekkir til áður, eins og hér stendur á.
Meðal annars furða eg mig á einu: Hr.
Th. segir: »(Sæm.) segir það enda1) sannað um
berklaveikina, að hægt sé að koma henni með
innstungu frá einum til annars.*
Það er eins og maðurinn vildi telja fólki trú
um, að þetta væri ramvitlaust.
Enginn læknir er víst svo ófróður, að hann
eigi viti, að á síðari áratugum hefur berklaVeiki
svo þúsundum sinnum skiptir verið komið frá
einni skepnu á aðra með innstungu (inoculatio).
I þessum kafla stendur og önnur setning
mjög merkileg: »Nú vitamenn, að berklaveikin
ávallt byrjar þannig, að gerillinn kemst með
andardrættinum inn í líkamann, vanalega með
ryki eptir þornaða hráka eða þesskonar.
1) breytt af mér.
Nei, allir læknar telja hitt víst, að berkla-
veiki stundum byrji íhúð, þvagfærum ogþörm-
um. Gerlarnir komi þá 1 gegnum rispur eða
smá sár. Það er talin góð og gild kenning, að
berklaveiki ekki svo mjög sjaldan komist inn f
líkamann um sár á yfirborði hans.
Setningin hefði verið rétt, ef staðið hefðí
optast,1) en ekki ávallt.
Eg nenni ekki að fara frekar út í þennan
kafla. Mér finnst svo margt athugavert við hann,
að eg get eigi skilið annað, en að einhver ósýni-
legur andi »Sætternissen« kalla Danir þá veru —
hafi umturnað öllum kaflanum þegar prófarka-
lestrinum var lokið. í handritinu hafi staðið allt
annað. Þannig sé þessi kafli ein stór — prent-
villa.
Hr. Tþ. telur horgunina næga, 25 aur. fyr-
ir hvem, sem bólan kemur út á. Tölur þær, sem
hann tilfærir þar má óhætt telja ofháar. Auk
þess reiknar hann bólusetjara ferðakostnað, sem
lögin gera ekki ráð fyrir. Sennilegt lítur útfyr-
ir að honum þyki, að bólusetjari fái aðeins borg-
un, ef bólan kemur út. Læknirinn ætti þá held-
ur ekki að fá neina borgun, ef sjúklingurinn
deyr.
Jafneðlilegt þykir honum líklega, að ólækn-
isfróðum bólusetjara sé hegnt fyrir það, að
næmur sjúkdómur berst á annan við bólusetn-
ingar vegna óvarkárni. Hvernig á maður, sem
ekki getur haftneitt vit á, hvað varast þarf að
að bera ábyrgð á þessu?
Að illt sé að framkvæma lögin trúir hr. Th.
ekki. Dæmið, sem eg tók reyndi hann eigi að
hrekjn. Enda segir hann það, að lögin séu »að
minnsta kosti á pappfrnum* stór umbót og von-
ar að þau verði það í reyndinni. Eg ber kvíð-
boga fyrir því, að vonir hr. Th. rætist ekki, nema
ef very kynni »á pappírnum«, ef það væri þá
mögulegt.
I.augarnesi 17. ág. 1899.
Sœm. Bjarnhcdinsson.
Lög samþykkt af alþingi (20 áðurtalin)
21. Uni fidrtnál hjóna (lagabálkur mikill í &
þáttum)
22. Útflutningsgjald af hvalafurdum (50 a. af
hvaliýsistunnu, en af hverjum 100 pd. afhvalkjöts-
mjöli 25. a. af hvalgúano 10 aura og af hvalbeina-
mjöli 10 a.
23. Brcytingd lögum um stofnun landsbanka
18. scft. 1885.
1. gr. Heimiltskal landstjórninni vera að gefa
út seðla fyrir landssjóð fyrir allt að fjórðung milj-
ónar króna (250,000 kr.) f viðbót við seðla-upp-
hæð þá, sem þegar hefur verið gefin út, samkvæmt
lögum urn stofnun landsbanka 18. seþt. 1885, og
eptir þeim reglum, sem þar eru settar um seðla
landssjóðs.
2. gr. Landsbankinn fær að láni úr landssjóði
jafna upphæð fjár, og landssjóður gefur út. af
seðlum eptir 1. gr. — Féþetta greiðist bankanum
smámsaman, eptir því sem þörf hans krefur. Aí
þessari skuld sinni greiðir landsbankinn lands-
sjóði f vöxtu árlega 1%, og leggur 2% af henni
árlega í varasjóð.
3. gr. Tveir skulu vera endurskoðtinarmenn
við landsbankann og kýs hið sameinaða alþingi
annan þeirra til tveggja ára í senn, í fyrstaskipti
fyrir árin 1900 og 1901, en hinn endurskoðunar-
manninn nefnir landshöfðingi til. Skulu menn
þessir rannsaka reikninga landsbankans í hveiju
einstöku atriði, og bera þá saman við bækur
bankans og heimafé.
Endurskoðunarmenn skulu að minnsta kosti
tvisvar á ári hveiju sannreyna, hvort heimafé
bankans og eignir séu íyrir hendi.
Þóknun til endurskoðunarmannanna skal vera
500 kr. til hvors'þeirra á ári og greiðist sú þóknun
af fé bankans.
Landshöfðingi úrskurðar og kvittar hina
endurskoðuðu reikninga bankans.
4. gr. 29. gr. laga 18. sept. 1885 er úr gildi
felld.
24. Stofnun landspítala i Reykjavik.
1. gr. í Reykjavíkskalstofnalandsspítala, sem
1) breytt af mér.