Þjóðólfur - 30.06.1905, Side 3

ÞJ ÓÐÓLFUR.
hraðskeytum leyndurn. Félög þau, erfást
við þráðlaus samhönd, halda því fram, að
þau geti „stillt“ sendi- og móttökutólin
þannig, að komist verði hjá þessum agnú-
um. En það er áreiðanlega víst, að þegar
notað er svo mikið afl, sem nauðsýnlegt
er til þess að ná til Færeyja, er eigi jafn-
framt hægt að komast hjá því að koma
í bága við »stilling“ verkfæranna,. Og
þegar „stillt" er verður yfirhöfuð einungis
gerður greinarmunur á 3 eða 4 bylgju-
lengdum. Að greina í sundur 10 eða 12
eða jafnvel 20 ýmislegar bylgjulengdir, er,
að því er eg frekast veit, ómögulegt. En
hver ætti iíka að »stilia« verkfærin. Til
þess þurfa margbrotin vísindaleg verkfæri,
sem yfirhöfuð einungis verkfræðingar með
sérþekking geta fengizt við.
í septembermánuði 1903 átti eg fyrir
hönd hinnar dönsku ritsímastjórnar að
vera 3 eða 4 daga við rekstur hins þráð-
lausa hraðskeytasambands milli Lófóteyj-
anna: Moskeneseyjar—-Yæreyjar—Röst.
Menn höfðu gengið að því vísu, að þegar
félögin (hið þýzka og franska) hefði tekið
að sér að koma á sambandinu, þá þyrfti
aðeins að koma fyrir áhöldunum og þá
væri allt í lagi. Samt sem áður varð eg
að bíða í hérumbil 5 vikur og var við-
staddur við margar t i 1 r a u n i r; en það
var svo langt frá því að farið yrði að
r e k a f y r i r t æ k i ð, að nú sem stendur
1 júnímánuði 1905) er enn ekki farið til
þess, og þar var fjarlægðin 30 -j- 30 km. yfir
opið haf! Hvernig geta menn þá búizt
við að samband á 200 eða 400 km. færi
yfir' land, sevn er margsinaiis torveldara
en yfir sjó, verði framkvæmt < verki með
reglubundnum rekstri? Þvl það er að
llkindutn eigi ósk íslendýtga, að ey þeirra
verði næstu 4—5 ár leikvöllur fjölda
þýzkra eða enskca verkfræðinga, sem
gera hverja tilraunina á fætur annari með
þráðlaus sambönd.
En þ ó að hin glæsilegustu loforð hinna
þráðlausu félaga yrðu efnd, þá fitst samt
aðeins firð r i t u n a r sambönd milli ýmsra
staða, þar sem fyrirtæki það, sem stjórnin
hefur áætlað að kosíi hérumbil 500,000 kr.
hefur að bjóða t a 1 sambönd frá einum
kaupstað til annars, frá einú húsi til ann-
Úfrs, frá einni stofu til annarar, frá einu
skrifborði til annars. Einungis sú þjóð,
sem eigt hefur vanizt á hið afarmikla
gildi sem t a 1 samband hefur fyrir öll við-
skipti getur hikað við að velja þann kóst-
inn, sem heftir þetta menningarhnoss að
bjóða.
Og einmitt þetta, að hægt er að koma
á öruggu talsímasambandi yfir meira en
helming eyjarinnar og líklega yfir hana
alla, gerir að verkum, að reksturs-
kostnaðurinn að því er snertir
fólkshald á talsímastöðvunum
verður aðeins tíundi hluti af
kostnaðinum við fó 1 k sh a 1 d i ð v i ð
hið þráðlausa samband, því á flest-
um hinum minni stöðvum getur hver og
einn, sem kann að lesa og skrifa gætt
talsímans.
Eg þekki ekki tilboð þau, sem fram eru
komin, um þráðlausa firðritun, en eg verð
að minna á, að í slíkum tilboðum koma
mikilsverð atriði opt ekki greinilega fram:
opt er turnunum eða flutningi á efni til
þeirra eða vinnulaunum eða öðru slíku
haldið fyrir utan; en þó einhverjum trygg-
ingartlma sé lofað, þá mun varla standa
neitt um hvað eptirlitsferðir og aðgerðir
muni kosta þegar tímar líða. Hin óvissu
útgjöld hafa mikla þýðingu, þegar um
þráðlaus sambönd er að ræða (eg get til
að þau megi telja 20—30%) þar sein apt-
ur á móti er hægt að sjá íyrir öll útgjöld
við rekstur sæ- og landslma.
Það sem eg sérstaklega állt að mér beri
að vara við, tru loforð, sem hin þráð-
lausu félög ef til vill hafa komið fram með
um það, að þau vilji koma á sambandinu á
eigin ábyrgð. Eg álít nefnilega að
áhættan geti aldrei orðið eingöngu félag-
anna megin, því áhætta íslendinga er
ekki einungis bein peningaáhætta, þvl
fari svo að tilraunin(!) misheppnist þá
biða Islendingar hið mikla óbeina tjón,
sem leiðir af þvi að vera án sambands-
ins. Eptir þeirri reynslu, sem fengin er
þar, sem einna líkast stendur á, geta menn
mjög átt á hættu, að 4—5 ár Kði, áður
en mögulegt verður að koma á nokkurn-
veginn sambandi við útlönd. Og gott
innanlandssamband verður alls eígi
fengið þráðlaust, að minnsta kosti nú
sem stendur eigi talsamband.
Mér er ánægja að láta yðar Excellence
í té aðrar og frekari upplýsingar.
C. E. Kraruþ.
danskur ritsímaverkfræðingur.
Ráðanautur stjórnarráðs • íslands.
Þingmálafundir
í Snæfellsnessýslu voru haldnir þar af
þingmanninum Lárusi sýslumanni H.
Bjatnason á 4 stöðum: í Neshreppi utan
Ennis 14. þ. m., Neshreppi innan Ennis
s. d., að Hellnum 16. s m. og í Stykk-
ishólmi 19. s. m. A öllum þessum fund-
um voru samþykktar ályktanir í ritslma-
máhnu, nokkurnveginn samhljóða ogmeð
ölium atkvæðum nema á Stykkishólms-
fundinum. Þar var tillagan samþ. tneð
15 atkv. gegn 7 svolátandi :
»Fundurinn lýsir því yfir, að hann sé
hlynntur ritslmalagningu milli landa og
innanlands, en skorar jafnframt á alþingi
að gæta þess, að landinu verði ekki reist-
ur hurðarás um öxl með fjárframlögum í
því efni*.
A satna fundi var og samþykkt tillaga
í undirskriptarmálinS:
»Fundurinn lítursveá, sem undirskript-
armálið sé og hafi reywst formspursmál,
sem ekki sé mikið gerandi úf«. Sams-
konar tillaga samþ. á hinutn fundunum,
nema í Neshr. utan Ennis, þar kom mál-
ið ekki til ttmræðu.
Á Stykkishólmsfundinum var felld
tillaga < ritsímamálinn, er séra Sig. Gunn-
arsson bar fratn, en hún vaf orðrétt sam-
hljóða þeim ályktunum < því máli, er
dreift hefur verið út nm allt land héðan
úr Reykjavik, og valtýsku blöðin eru nú
að prenta upp með gleiðletri, því að
kjósendur hafa vfða í hugsunarleysi ginið
yfir þessari sendingu og látið flekast í
bili til að gleypa fluguna. Virðist það
bera harla mikinn vott um ósjálfstæði
kjósenda í landinu að glepjast á öðru ems.
í Ólafsvík var haldin fundarnefna 15.
þ. m., og hafði séra Helgi Árnason mest
gengizt fyrir þv< að smala nokkrum Val-
týingum þangað. Þingmanninum hafði
til málamyndar verið boðið á fundinn 35
mln. eptir að fundurinn átti að byrja, en
hann gat ekki verið á honum þá um
kveldið, en mæltist til að fundinum yrði
frestað til morguns og var vel tekið und-
ir það, en eptir að hann var genginn
burtu, var fundurinn haldinn, og var þv<
auðsjáanlega ekki ætlast til, að hann yrði
á fundinum, enda voru þar samþykktar
þessar alkunnu valtýsku aðskotatillögur,
sem menn kunna nú sjálfsagt utanbókar.
Þessi Ólafsvíkurfundur virðist vera keim-
Kkastur að undirbúningi öllum fundin-
um á Stórólfshvoli, sem valtýsku mál-
gögnin eru svo hróðug yfir. En á fund-
inum á Hellnum, er sýslumaður hélt dag-
inn eptir Ólafsvíkurfundinn voru sam-
þykktar í einu hljóði tillögur 1 ritsíma-
málinu og undirskriptarmálinu, er fóru <
allt aðra átt en aðskotatillögurnar á val-
týska fundinum, og tveir þeirra, er greitt
höfðu atkvæði með þeim 1 Ólafsvík,
greiddu atkvæði með Hellnafundartillög-
unum(I).
Kjánalegur uppspuni
er það hjá Isafoldarritstj., að ekkert hafi
orðið af amtsráðsfundi í Vesturamtinu,
þv< að fundurinn var haldinn < Stykkis-
hólmi 6.—8. þ. m. og fór hið bezta fram.
Þar komu amtsráðsmennirnir úr öllum
sýslum Vesturamtsins nema Norður-ísa-
fjarðarsýslu og Strandasýslu og höfðu þeir
boðað forföll. Þótt Björn gamli hafi
ekki mikla ást á amtsráðsforsetanum í
Vesturamtinu, Lárusi sýslumanni Bjarna-
son, þá verður hann að gæta þess, að
láta ekki gárungana spila svo með sig,
að hann verði sjálfur til athlægis fyrir
þvætting og lokleysur.
Alveg samskonar uppspuni er það í
sama virðulega málgagni (»ísaf.«), að Sæ-
mundur kaupm. Halldórsson < Stykkis-
hólmi hafi orðið samferða L. H. B,, er
hann fór heim til sín í f. m. og mislinga-
vottorðið gleymdist, sem blaðinu varð svo
skrafdrjúgt um. Er þar löng saga um
afskipti Sæmundar kaupmanns af þessu
þar út á skipinu með óvirðingarorðum
og móðgunum um þennan sæmdarmann,
sem alls ekki var á skipinu, og
fór heim til sln með öðru skip
i:/j sólarhring síðar en sýslumaður. En
þetta skiptir engu hjá »ísafold« úr því að
hún þurfti á sögunni að halda til að
skeyta skapi sínu á sýslumanni og Sæ-
mundi kaupmanni. SKk ráðvendni í blaða-
mennsku, eins og þessi tvö dæmi, er nú
hafa verið nefnd er meðal annars talandi
vottur þess, hverskonar blað »ísafold« er.
Marconi-ioptskeyti.
Það varð mikiil fögnuður hér < her-
búðum Valtýinga < gær, þó er borinn
var urn bæinn fregnmiði frá »Isaf.« og
»Fj.k.« með loptskeytafréttitm frá Eng-
landi, er kvað hafa komið á stöngina
(Marconi-viðtökutólið) hjá Rauðará. Það
hafði enginn rengt, að takast mætti að
ná hér stöku skeytum frá Englandi, en
sönnun fyrir stöðugu, ábyggi-
legu sambandi fram og aptur
milli Islands og útlanda getur
þessi tilraun ekki verið, enda
þótt gengið sé út frá, að allt sé með
felldu með þessi skeyti. Það skiptir f
sjálfu sér ekki miklu, þótt skeyti þessi
sem nú eru fengin flytji alls engar mark-
verðar fréttir, en hitt er dáKtið athuga-
verðara, að flest skeytin, sem hér eru birt
í gær (29. júní) virðast vera send frá
E n g 1 a n d i (Poldhu < Cornwall) 5 — 6
dægrumáður, eða 2 6 . þ . m. En
þetta kemur alveg heim við skýrslu Kra-
rups hér í blaðinu, að á löngutn fjarlægð-
um gengur stundum langur tfmi til að koma
loptskeytunurn alla leið. Það verður að
vfsu ekki glögglega séð á fregnmiðanum,
hvort tfmatakmarkið á við sendingu skeyt-
anna frá Englandi eða móttökutímann
hér, en eigi það við hið síðara, sést alls
ekki, hve skeytin hafa verið lengi á leið-
inni, hvenær þau hafa verið send. Þessa
verður hvorttveggja að geta, ef
vel á að vera. Það er t. d. lftið var-
ið í að geta hremmt hér nokkur, ef til
vill margra daga gömul(!) skeyti frá út-
löndum endrum og sinnum. — Að sinni
virðist óþarft að fara lengra út f þetta
mál, því að til þess verður eflaust tæki-
færi slðar.
Lótlnn
er ArnbjAcn Bjarnason hrepp-
stjóri á Stóraósi í Miðfirði, sonarson séra
Friðriks Þórarinssonar á Breiðabólsstað 1
Vesturhópi, aldraður maður og einn með-
al hinna merkustu og greindustu bænda
í Húnavatnssýslu.
Fjöldi aðkomumanna
er < bænum* um þessar mundir, þvf að
mjög margir komu með »Vestu« 26. þ.
m. Auk tnargra þingmanna, er þá komu,
voru með skipinu Bogi Th. Melsteð cand.
mag. og Jakob Havsteen konsúll frá Odd-
eyri. — Allmargir prestar úr nágrenninu
hafa og verið hér á synodus, er haldin
var 28. þ. m.
Með „CeresV,
er kont frá útlöndum 26. þ. m. voru
119
margir farþegar, þar á meðal Helgi Jóns-
son grasafræðingur frá Khöfn, Einar Jóns-
son myndhöggvari, er verður hér í sum-
ar, Ásgrfmur Jónsson málari (fór af skip-
inu í Vestm.eyjum) og 8 stúdentar. Blnn-
fremtir allmargir útlendir ferðamenn og
4 danskir búfræðingar, er ætla að ferðast
hér um land.
Ásgrímur málari
hefur selt mynd sfna af Hjálp í Þjórs-
árðal fyrir 800 kr. Málverk þetta var á
Charlotten borgarsýningunni. Frummynd-
in var fyrir 2 árum seld þér f Reykjavík.
Útskrifaðir úr lærða skólanum í dag:
I. Andrés Björnsson I. eink. 103 st.
2. Páll Eggert Ólason I. — 102 -
3- Ólafur Lárusson I. — 101 -
4- Þórarinn Kristjánsson I. — IOO -
5- Þorsteinn Briem I. — 98^
6. Guðmundur Thoroddsen
(utanskóla) I. — 98 -
7' Ólafur Jóhannesson I. — 94 -
8. Guðjón Baldvinsson (ut -
anskóla) I. — 93 -
9- Júlíus Havsteen I. — 92 •
10. Sigurður Lýðsson (utan-
skóla) I. — 92 -
11. Brynjólfur Magnússon I. — 90 -
12. Ingvar Sigurðsson I. — 88 -
13' Ólafur Óskar Lárusson I. — 86 -
14. Baldur Sveinsson <, I. — 85 -
!5- Þorgrfmur Kristjánsson
(utanskóla) II. — 75 -
16. Karl Sæmundsen (utan-
skóla) II. — 64 -
17. Pétur Sigurðsson (ut-
anskóla) III. — 45 -
Fyrirlestur
fróðlegan og áheyrilegan hélt Blem
fólksþingsmaður danskur hér f Bárubúð
í fyrra kveld um samvinnu-félagsskap
(Ar.delsforeninger) með Dönum. Lýsti
ræðumaður því ítarlega, hversu félagsskap-
ur þessi hefði orðið Dönum heilladrjúgur,
svo að þeir væru nú einhver hin efnað-
asta þjóð í heimi. Kvað hann það gleðja
sig, að vísir þessa félagsskapar væri hing-
að kominn, og tekinn að þróast (smjör-
búin). Hr. Blem er meðal hinna nafn-
kenndusttt þingmanna Dana og lielzfá
frömuður þessa samvinnufélagsskapar þar
í laádi.
„Friðl»jófur“
kom hingað 27. þ. m. norðan um land
með L. Zöllner stórkaupmann og alþing-
ismennina Guðjón Guðlaugsson og Jón
Jónsson frá Múla.
Rödd ur sveitinni.
»Af blöðunum er að sjá, sem að tölu-
vert lír og fjör sé í ykkur þar í Reykja-
vík. Ymsar tnikilsverðar framfarir og fé-
lagsskapur, en jafnframt Kka töluvert af
því, er miður fer: stindurlyndi og flokka-
drættir, samblástur og skrúfur. En kór-
ónan á öllti þessu er þó framkoma gamla
Björns Isafoldarritstj. gagnvart stjórninni.
Eg held að karlinn sé orðinn elliær. Og
á því furðar mig, ef ekkert segist á öll-
um þeim skömmum, leyfi eg mér að
segja, sem málgagn hans hefur ausið úr
sér í garð ráðherrans o. fl. í stjórninni.
Við aíþýðumenn hugsuðum og vonuðum,
að þá er þjóðin hafði fengið óskir sínar
að mestu uppfylltar, með því að fá al-
innlenda stjórn o. fl., myndu allir verða
sáttir og sammála, — þá myndi í póli-
tíkinni verða blíða logn. En í þess stað
hafa í sumum stöðum dregið upp hinar
svörtustu ófriðarblikur, eins og fyrirboði
stórviðris rneð þrumum og eldingum. En
það er vonandi, að þessir ófriðarseggir
fái engu illu á stað komið. — Allir sann-
ir föðurlandsvinir ættu að óska þess og
styðja að því, að hið nýja stjórnarfyrir-
komulag verði landinu og þjóðinni til
heilla og blessunar í framt(ðinni«.
B.
*
* t Hi
Aths. Greinarstúfur þessi er kafli úr
privatbréfi frá mjög merkum bónda f
Húnavatnssýslu til ritstj. þessa blaðs, og
er því ummæli þessi meir að ntarka,
heldur en sumt það, setn blöðunum er
ritað og beinlínis ætlað til birtingar.
Það er enginn efi á, að fjöldi alþýðu-
manna er öldungis á sömu skoðun, eins
og þessi heiðraði höf., því að allir skyn-
samir og hugsandi menn sjá, að illindt
þessi og æsingar, sem nú eru í frammi
hafðar af valtýsku málgögnunuin, eru
þjóðarböl og þjóðarsmán. Ritstj.