Þjóðólfur - 18.12.1908, Blaðsíða 1

60. árg.
Reykjavík, föstudaginn 18. desember 19 08.
JS 59.
■T Næsta blad kemur út
23. þ. m. (á Porláksmessu).
Tarnir ráöherrans.
Svo látandi símskeyti var blaðskeyta-
sambandinu sent frá Kaupmannahöfn í
gærkveldi:
„Bcrlingske segir flokksmótmælin frá
gömlu thjodræðisstjórninni. Ólafur Björns-
son upplýsti nýja stjórnarkosning 1 haust.
Berlingske rengir, kallar tjodolfsstjóra
„overlöber". Austra vilja hafa setu ráð-
herrans".
* * *
Svo mörg eru þessi orð. Svona lagaðar
eru þá varnir ráðherrans, þá er hann fer
að réttlæta ummæli sín frammi fyrir „dansk-
inum". Það hefur komið sér hálf-ónota-
lega mótmælaskeytið, er getið var um í
síðasta blaði. Úrræðin f fyrstu ekki önn-
ur en þau, að skeytið sé ekkert að marka,
það sé frá gömlu þjóðræðisstjórninni, er
ávallt hafi viljað ráðherra feigan, en þá
er það er upplýst, að ný stjórn (bráða-
birgðarstjórn til þings) hafi verið kosin 1
haust, og f henni ekki forhertari þjóðræðis
menn en t. d. dr. Jón Þorkelsson, Bjarni
Jónsson frá Vogi og ritstjóri þessa blaðs,
þá er farið að rengja það, lýsa það ósann-
indi, að nokkur ný stjórn hafi verið kosin,
eptir þvf sem helzt má ráða af skeytinu.
Og svo á „Austri" að vilja hafa ráðherran
kyrran í sessi. Einmitt það. Ekki minn-
umst vér að hafa séð því þar haldið fram,
en Hannesi Hafstein er ef til vill kunnugt
um það. Auðvitað skiptir það nokkru,
hvað „Austri" vill f því efni, en naumast
mun það ríða baggamun á þingi. Að „Ber-
lingur" titlar ritstjóra Þjóðólfs „Overlöber"
(þ. e. liðhlaupa eða jafnvel verra), verður
auðvitað að skrifast á reikning þess, er
þetta ritar í Berlingi eða spýtt hefur þessu
1 ritstjórnina, sem að lfkindum er ráð-
herrann sjálfur, en að svo stöddu viljum vér
þó fremur eigna einhverjum hlaupaseppa
hans slfk uminæli, því að ráðherranum er
þó ætlandi að vita, að nefndarfrumvarpið
var alls ekkert flokksmál, þá er flokkarnir
1 nefndinni runnu saman, og að Þjóðólfur
varð einmitt fyrstur blaðanna hér til að
láta uppi ákveðna afstöðu gegn frum-
varpinu, áður en menn vissu nokkuð um
undirtektir þjóðarinnar, eða hvernig hún
mundi snúast við málinu. En rithöf. í
Berlingi er auðvitað að fræða Dani a þvf,
að ritstj. þessa blaðs hafi gerzt „Over-
löber", hlaupið flið frumvarpsfénda(I), þa
er meiri hlutinn hafi verið fenginn gegn
frumvarpinu(l), og sé þvíekkimikið á þeim
náunga að byggja. Það er dálítið vafa-
mál, hvort ráðherrann verður fastari 1
sessi fyrir svona lagaðar varnir, fyrir róg-
mæli og öfugmæli um menn og málefni
hér heima, er hann eða hlaupaseppar hans
bera 1 Dani. Það sést slðar.
Utan úr heimi.
ókyrrðin á Indlandi
virðist stöðugt vera að færast í vöxt, og
óánægjan með yfirráð Breta þar í landi
festa dýpri og dýpri rætur. Fjórar at-
rennur hafa verið gerðar með skömmu
millibili til að ráða landstjórann í Bengal,
Audrew Fraser, af dögum, hin sfðasta 7.
nóv., er mistókst sem hinar fýrri. En
ekki var múgurinn velviljaðri landstjóran-
um en það, þá er hann sakaði ekki af
tilræðinu, að hann æpti að honum, og
varð hann að aka heimleiðis í mörgum
krókum til að komast hja þvf, að verða
grýttur af múgnum. Er símað frá Kal-
cutta 3. þ. m., að Fraser haldist þarekki
lengur við og sé að leggja af stað til
Englands, en þrír Hindúar hafi verið
teknir höndum í hafnarstaðnum, þar sem
Fraser ætlaði að leggja í haf, og þykir
enginn vafi á því, að þeir hafi ætlað að
taka hann af lífi. Kvað hann einnig vera
orðinn smeikur um, að hann komist ekki
burt af Indlandi heill á húfi. Nú eru og
Indverjar farnir að læra þá list af stjórn-
leysingjum frá Norðurálfu, að varpa sprengi.
kúlum. Hafa nokkrir Evrópumenn beðið
bana fyrir þessum sprengitólum, er Minto
arl, vísikonungur, segir að ekki hafi áður
pekkzt á Indlandi. — Æsingar eru mjög
miklar í blöðunum, og eru þau gerð upp-
tæk hvert af öðru. Eitt blað, sem tvisvar
hafði verið gert upptækt í Kalcutta, færði
sig til Chandar, sem Frakkar hafa umráð
yfir, og er nú gefið þar út. Lætur rit-
stjórinn líma eintök af blaðinu upp á al-
mannafæri og skýrir »Times« frá inni-
haldi þess þannig, að hin einasta áskript
er blaðið krefjist, sé sú, að hver lesandi þess
komi með al höggvið höfuð afEvrópumanni,
Af þessu má dálítið marka tóninn meðal
innborinna manna þar. — Líkneski Viktorlu
drottningar 1 skemmtigarðinum í Nagpur
var eina nótt stórskemmt, andlitsdrætt-
irnir skafnir burt, veldissprotinn mölvaður
og líkneskjan ötuð sorpi. »Tirnes« segir
4. þ. m., að það komi ekki til nokkurra
mála, að samsæri sé enn myndað meðal
alls þorra almúgans, en neitar því ekki,
að stúdentasveit Hindúa sé til alls búin
og vissara sé að^hafa gát á öllu þar eystra.
Sextíu ára stjórnaraíraœli
Franz Jóseps Austurríkiskeisara var haldið
hátlðlegt í Vfnarborg og annarstaðar í
Austurríki 3. þ. m. og mikið um dýrðir.
Varð svo mikil þröng manna við flugelda-
sýningar 1 Vln um kveldið, að menn tróðust
undir, og marðist þar einn þingmaður til
bana, og gömul kona, en 60 manns meidd-
ust, þar ú meðal 25 alvarlega. Frans
Jósep keisari hefur setið lengur að völd-
um en nokkur annar þjóðhöfðingi hér í
álfu á síðari árum, auk Viktorfu drottn-
ingar.
Nárauslys
stórkostlegt vatð nálægt Pittsburg í Ame-
ríku 28. f. m., og voru 275 manns niðri
1 námunni, þá er í henni kviknaði, en að
eins einum manni vaið bjargað.
Forsetakosningin í Bandaríkjunum.
Bryan keppinautur Tafts tekur ósigri
sínum með stillingu, og hefur óskað Taft
til hamingju með kosninguna. Baráttan
var í þetta skipti ákatari en nokkrusinni
áður, og kostaði offjár. Samkvæmt skýrslu,
sem nýlega er birt um kosningasjóð flokk-
anna, höfðu 12,000 manns skotið saman
f sjóð Taftsflokksins, þar á meðal ýmsir
nafnkenndir menn, og nam sú upphæð
rúmlega 5,940.000 kr., eða nálega 6 milj-
ónum, auk 2,232,000 kr., er stjórnin lét
útbýta meðal ýmsra fulltrúa sinna. Hæstur
á samskotalistanum f kosningasjóðinn var
C. P. Taft fra Cincinnati, bróðir nýja
forsetans. Hann gaf 396,000 kr. Auð-
mennirnir Carnegie og Pietpont Morgan
gáfu 72,000 kr. hvor, og Roosevelt for-
seti skrifaði sig fyrir 3,600 kr.
I kosningasjóð »demokrata« (Bryans-
manna) höfðu 100,000 manna lagt sinn
skerf, en þó var sá sjóður miklu minni
en hinn, því að samskotaupphæðin var
alls rúmlega 2,230,000 kr., og gekk það
allt til þurðar í kosningahrfðinni, og ef-
laust meira til. — Taft tekur við forseta-
embættinu 4. marz næstkomandi, og þá
er Roosevelt hefur skilað því af sér, legg-
ur hann af stað til að skjóta dýr í Afríku,
og þaðan mun ferðinni heitið til heim-
sóknar nokkurra þjóðhöfðingja í Norður-
álfu.
Norðurlieimskautsför.
Noiðmaðurinn Roald Amundsen, sem
frægur er frá Gjöaleiðangrinum, ætlar
innan skamms að leggja af stað í norður-
heimskautsleit á »Fram«, skipi dr. Nan-
sens. Ætlar hann af stað frá Noregi í
ársbyrjun 1910, og vera kominn í júlí eða
ágúst að Barrowhöfða nyrzt á Alaska, en
þaðan ætlar hann að láta skipið reka með
ísnum til útnorðurs þvert yfir heimsskautið,
því að hann þykist hafa sannanir fyrir,
að hafstraumarnir liggi þannig, að þetta
geti tekizt. Hann gerir ráð fyrir að vera
5 ár í þessum leiðangri, en »F'ram« á að
hafa vistir til 7 ára. Amundsen vill engan
vísindamann hafa 1 förinni, að eins röska
og vana sjómenn.
Standard Oil félagið.
Eins og áður hefur verið getið um hér
í blaðinu, var Standard Oil félagið í Chi-
cago (steinolíuíélag Rockefellers) sektað
um 29 miljónir dollara (104,400,000 kr.)
í máli, er Bandarlkjastjórn höfðaði gegn
því fyrir margháttaðan fjárdrátt. En nú
hefur félagið unnið málið fyrir hæstarétti
Bandarfkjanna, er hefur ónýtt fyrri dóm-
inn og fellt hina stórkostlegu fjársekt
niður. Stjórnin hefur sótt um að fá málið
tekið upp að nýju, en rétturinn hefur
synjað henni um það.
Bindindisraálið á Englandi.
í f. m. var til umræðu í enska parla-
mentinu frumvarp um takmörkun áfengis-
sölu á sunnudögum 1 Lundúnum, en
þeir voru ekki alveg á þvf, ensku lávarð-
arnir, og skáru frumvarpið niður 27.fi m.
með yfirgnæfandi meiri hluta (272 atkv.
gegn 96). Skotar hafa veitingahús lokuð
á sunnudögum, en Englendingar halda
þeim opnum allan daginn, og vilja enga |
takmörkun á því hafa. Einn þingmaður
(Robertson lávarður) kvaðst aldrei geta
samþykkt nokkurt lagaákvæði, er meinaði
fátæku fólki að njóta þeirrar skemmtunar,
sem hinir betur efnuðu nytu. Hvað skyldu
fást mörg atkvæði fyrir algerðu aðflutn-
ingsbanni í enska parlamentinu ?
cffíanníjón.
Tín menn drukknað.
Nú eru komnar hingað vissar fregnir
um, að fiskiskútan »Golden Hope«
hefur farizt á leið héðan til Englands,
llklega milli Islands og Færeyja, með 10
manns. Skip þetta var eign Eiíasar Stef-
ánssonar o. fl. hér í bæ, og fór héðan
frá Reykjavík 16. okt. síðastl. með fisk-
farm til Englands, er var vátryggður fyrir
18,000 kr., en skipið sjálft var vátryggt
fyrir 12,000 kr. í þilskipaábyrgðarfélagi
Faxaflóa. Við Straumey á Færeyjum hefur
rekið brot af nafnspjaldi skipsins og part
úr þilfarinu með áföstum bita og tölu-
stöfum á, er menn kannast við, að séu
af þessu skipi. Formaðurinn var Hall-
dór Steinsson frá Oddhól á Rangárvöll-
um, 29 ára gamall, mesti röskleikamaður
og myndarmaður, einhver hinn ötulasti
og heppnasti skútuformaður hér sunnan-
lands. Þeir sem með honum fórust
voru: Gtsli Gíslason stýrimaður á skip-
inu og Arnór Gíslason bróðir hans, frá
Hliði á Akranesi, hafði einnig stýri-
mannspróf og hafði verið skipstjóri, Árni
Kr. Einarsson og Páll Hreiðarsson báðir
úr Rvlk, Bjarni Þórðarson ættaður úr
Kjós, Gísli Gíslason uppeldissonur Árna
Glslasonar pósts 1 Lækjarhvammi, og Guð-
mundur og Vilmundur Oddssynir, bræður
frá Presthúsum á Akranesi. Þessir 3 síð-
astnefndu voru farþegar á skipinu. Allir
voru skipverjar ókvæntir og barnlausir á
bezta aldri, milli tvttugs og þritugs flest-
allir. Er mikið tjón að svo mörgum rösk-
um drengjum, og þungur skattur, er Ægir
tekur á ári hverju af þessu fámenna
landi.
Tvö sklpströnd.
Hinn 14. þ. m. síðdegis fór íslenzka
botnvörpuskipið »Coot« héðan af höfninni
með fiskiskútuna »Kópanes« í eptirdragi,
en hún hafði verið hér til viðgerðar í
í dráttarbrautinni og miklu til þeiirar
aðgerðar kostað. Átti hún að fara
1 vetrarlægi 1 Hafnarfjörð. En svo
óheppilega tókst til, er skipin voru kom-
in suður á Hafnarfjörð utanverðan, að
»Kópanes« slitnaði aptanúr, en strengslitrin
flæktust í skrúfuna á »Coot« og gat því
hvorugt skipið enga björg sér veitt, og
rak hæði á land við Keilisnes seint um
kveldið, en mannbjörg varð. Haldið að
bæði skipin verði að algerðu strandi.
»Coot« var eign hlutafélags í Hafnarfirði
og Reykjavík, og áttu mest í því,
auk skipstjórans Indriða Gottsveinssonar,
þeir Einar kaupmaður Þorgilsson 1 Óseyri,
séra Jens í Görðum, Þórður Guðmunds-
son frá »Glasgow«, Árni Eirlksson verzl-
unarstj. o. fl. Það var vátryggt i Höfn
fyrir 33,000 kr. Hafði verið hér við botn-
vörpuveiðar 5 ár og gengið vel. »Kópa-
nes« er eign miljónafélagsins P. Thor-
steinsons & Co., og var óvátryggt að sögn.