Þjóðólfur - 22.12.1911, Blaðsíða 1

ÞJÚÐÓLFUR.
63. árg
Reykjavík, Iaugardaginn 22. desember 1911.
Jti 50.
Sikisráðsákvxðið.
f þjóðsögunum segir frá því um
inenn, sem illar vættir viltu um,
að hvernig sem þeir reyndu til að
komast til mannabygða, þá kom
það alt fyrir ekki, — þeir sneru
altaf aftur til sama staðarins, gengu
eins og með ósýnilegt tjóðurband
um hálsinn, hringsóluðu altaf kring-
um sama blettinn. Það þurfti tákn
og stórmerki frá æðri og belri
heimi til þess að hafa villuna af
þeim.
íslensk pólitík virðist vera í eitt-
hvað svipuðum álögum. Deilan
milli fslendinga og Dana hefur
lengst af staðið um sjermálin, —
það var frá öndverðu jafnan hin
íslenska stefna, að reyna að losa
þau með öllu undan dönsku valdi,
en Danir þæfðu á móti og sátu
við sinn keip þangað til 1908; þá
gerðust þau stórtíðindi, að þeir
tjáðu sig fúsa til þess að afsala
sjer með öllu öllum forráðum sjer-
málanna og láta þar að auki af
hendi við íslendipga eftir nokkurn
tíma flest þau mál, sem þeir þang-
að til höfðn viljað telja sameigin-
leg. Þetta gerðist um Dani. En
af íslendingum er það að segja, að
mikill meiri hluti þjóðarinnar reis
upp, dæmdi alla hina fyrri póli-
tisku baráttu marklaust flan og
vitleysu og þótti riú, sem ekki væri
lítandi við neinum umbótum á
sambandinu, ef íslendingar fengju
ekki jrfiri'áðin yfir hermálum, —
sem ekki eru til, — og utanríkis-
málum, — sem enginn maður alt
frani að þeim tíma hafði nefnt á
nafn í hinum pólitisku deilum
Dana og íslendinga.— Hjer á landi
hafði, eins og alkunugs er, verið
hin harðasta rimma trá því 1902
um sjermálin. Báðir þingflokkar
höfðu komið sjer saman um það
á þingunum 1902 og 1903 að við-
. urkenna vald ríkisráðs yfir sjer-
málunum og höíðu þannig þver-
lega hrotið í bág við hina fyrri
stefnu íslendinga. Þá reis upp
Landvarnarflokkurinn og mótmælti
þeirri stefnu kröftulega þangað til
1908. Þá hvarf mikill meiri hluti
þess flokks að skoðunum mót-
stöðumanna sinna um, að ríkis-
ráðsákvæðið væri með öllu þýð-
ingarlaust; í því fólst nú engin inn-
limun, ísland var ríki eftir sem
áður. Aftur á móti voru nú
Heimastjórnarmenn farnir að að-
hyllast hina fyrri skoðun Land-
varnarmanna, að ríkisráðsákvæðið
væri annað og meira en þýðingar-
■ laust íormsatriði, — þeir töldu það
*nú einn af höfuðkostum frum-
varpsins, að það leysti sjermálin
úr rikisráði. Allir íslenskir þing-
flokkar hafa hlaupið kringum sjálfa
sig í þessu ‘máli, eins og rakkar,
sem elta sjálfs sín rófu, án þess
nokkurn tíma að geta bitið í
hana. — —
Það hefur jafnan, síðan 1908,
verið viðkvæðið hjá »Sjáífstæðis«-
leiðtogunum, þegar þeir voru intir
eftir því, á hvern hátt þeir ætluðu
sjer að koma sambandsmálinu
áleiðis, að allur væri dagur til
stefnu : þó að hið nafntogaða sam-
bandslagafrumvarp þeirra væri fall-
ið til jarðar eins og hver annar
marklaus hjegómi, þá væru ekki
öll sund lokuð fyrir því, — með
stjórnarskrárbreytingum gætu þeir
smámsaman herjað út úr Dönum
allar þær umbætur á sambandinu,
sem ísland þarfnaðist. Þeim var
að vísu bent á, að það væri í meira
lagi tvísýnt, hvort sú leið væri fær.
íslendingar hefðu þegar reynt hana
til þrautar, og þar að auki hefðu
þeir nú, með því að skipa milli-
landanefndina, játað, að alt sam-
bandsmálið væri samningsmál, og
mundu því Danir ekki bregðast
vel við, ef íslendingar færu nú upp
á eigin eindæmi að reyna að koma
fram breytingum á sambandinu.
En auðvitað skeltu »Sjálfstæðis«-
menn skollaeyrum við þessari
röksemd, eins og öllum öðrum
skynsamlegumathugasemdum mót-
stöðumanna sinna, — og á síðasta
þingi kom svo báðum þingflokk-
um saman um, að nema ákvæðið
um flutning sjermálanna í ríkisráði
burt úr stjórnarskránni. Nú voru
allir sáttir og sammála um, að það
væri hið mesta nauðsynjamál!
En nú virðist svo, sem grunur
þeirra manna, sem efuðust um, að
íslendingar mundu geta komiðþess-
ari eða öðrum umbótum á sam-
bandinu í framkvæmd með inn-
lendri lagasetning, ætla að rætast.
Annarstaðar hjer í blaðinu eru
prentuð ummæli J. C. Christen-
sens, fyrv. ráðanejdisforseta, um
burtfelling rikisráðsákvæðisins úr
stjórnarskránni. Þar talar sá mað-
ur, sem nú um langan aldur hefur
verið þingríkastur í Danmörku, og
má enginn ætla, að hann tali hugs-
unarlaust eða af fljótfærni um
þetta mál. Hann fullyrðir, að kon-
ungur muni aldrei samþykkja
stjórnarskrárfrumvarpið, ef alþingi
sitji fast við sinn keip. Hann teflir
konungi fram gegn Islendingum,
en vitanlega er þó mergurinn máls-
ins sá, að hann og flokkur hans
tjáir sig hjer með ótilleiðanlegan
til þess að leggja samþykki sitt á,
að sjermálin verði leyst úr ríkis-
ráði.
Svo þetta hefur þá áunnist eftir
mikið strit og stríð, — efttr starf
millilandanefndarinnar og margra
þinga, eftir Iangvinnar og skæðar
deilur bæði utanlands og innan,—
að vjer stöndnm ennþá í sömu
sporum! Okkur hefur ekki þok-
að áfram um eitt þverfet, — þvert
á móti, Danir virðast nú ráðnir í
því að halda sem fastast við gaml-
ar, rótgrónar kreddur sínar og
slaka ekki til við íslendinga í
neinu.
Afleiðingarnar af pólitík »Sjálf-
stæðis«manna virðast því nú orðnar
svo skýrar og áþreifanlegar, að ó-
trúlegt er að nokkur villist framar
á því, hver happaráð þeir hafa
lagt þjóðinni. Að því er til sam-
bandsmálsins kemur, hafa þeír ekki
getað efnt eitt einasta loforð sitt.
Ekki ein einasta spá þeirra hefur
rætst. Hver einasta fullyrðing hef-
ur reynst tál og hjegómi. — Skyldi
nú enginn aí foringjum »Sjálf-
stæðis«manna fyrirverða sig fyrir
framkomu síná?
Ef nokkuð má marka ísafold,
er svo að sjá, sem þess muni langt
að bíða. í tveimur siðustu ein-
tökum blaðsins er grein J. C. Christ-
ensens gerð að umtalsefni. í fyrri
greininni er ekki minst á annað
en það eitt, að þeim J. C. Christen-
sen og Kristjáni ráðherra Jónssjmi
virðist ekki bera fyllilega saman
um afstöðu konungs til ríkisráðs-
ákvæðisins. Þetta á auðvitað að
verða efni í miklar sakargiftir á
hendur ráðherra, — en á öðrum
stað hjer í blaðinu gefur ráðherra
upplýsingar um samræður sínar
við konung um þetta mál og er
ekki hin minsta ástæða til að bera
brigður á, að þær upplýsingar sjeu
að öilu leyti rjettar. J. C. Christen-
sen getur ekki verið sannfróðari
um, hvað þeim hafi farið á milli,
ráðherra og konungi, heldur en
ráðherra sjálfúr. Líkast til liggur
svo í öllu saman, að konungi hef-
ur í sumar verið um og ó, hvað
gera skyldi, en er nú orðinn full-
ráðinn í að standa á móti burt-
felling ríkisráðsákvæðisins, enda er
hann ekki einn í leiknum í Dan-
mörku, r^ðherrar hans hinirdönsku
og alt almenningsálit í Danmörku
mun heimta af honum, að hann
sje ekki alt of stimamjúkur við ís-
lendinga í þessu máli. Það sýnist
því ekki nein ástæða til að fara að
hamast að ráðherra vorum út af
þessu atriði. — í hinu síðara tölu-
blaði talar ísafold fyrst með alveg
óvenjulega falskri rödd um að nú
eigi að vera sátt og samlyndi innan
lands, allir eigi að standa sem einn
maður og láta engan bilbug á sjer
finna. Blaðið fellir svo nokk-
ur krókudílstár yfir því, að
viðbúið sje, að oss bresti enn sam-
lyndið og samtökin, — og sýnir
svo sjálft vilja sinn til samvinnu
og sameiningar á þann hátt, að
það brígslarfrumvarpsmönnum um
að þeir muni svíkjast úr leik i þessu
máli. Þau brígsl byggir blaðið á
nokkrum orðum í fremur óheppi-
legri grein eftir Jón ólafsson, sem
birtist í siðasta blaði »Reykjavikur«.
Um hitt þegir blaðið auðvitað:
að það eV þess eigin pólitík, sem
hefur leitt þjóðina út í allar þessar
botulausu ógöngur. Enda er ísa-
fold ekki láandi, þó að hún vilji
sem tæst um það tala. Hitt á
sýnilega að verða fangaráðið, að
magna ófriðinn innanlands, ausa
bríxlum og svívirðingum yfir inn-
lenda mótstöðumenn sína, til
þess að reyna að breiða yfir
það, að pólitík »Sjálfstæðis«manna
hefur ljeð Dönum slikan höggstað
á íslendingum, sem þeir aldrei
áður hafa haft, hvorki fyr nje
síðar.-----
— Enginn veit nú, hvað verða
muni. Útlitið hefur sjaldan verið
tvísýnna en nú, sambandsmálið er
komið í þá flækju, sem bágt mun
verða úr að greiða. Rjett er þó
minnast þess, að þó að J. C. Christ-
ensen eigi mikið undir sjer, þá er
hann hvorki almáttugur nje óum-
breytanlegur, og ef fimlega verður
haldið á málunum af Islendinga
hálfu, þá er auðvitað ekki örvænt
um, að ekki finnist einhver leið út
úr ógöngunum. En til þess að
slíkt geti lánast, þurfa íslendingar
að vera einhuga og samtaka, og
ættu þeir því nú eitt skifti að gjalda
varhuga við þeim mönnum, sem
aldrei láta neitt annað en flokks-
ofstæki stjórna gerðum sínum og
ekki virðast hafa neitt annað tak-
mark með pólitík sinni, en að
svala sjer á innlendum mótstöðu-
mönnum.
Hálslin
og
Hálsbindi,
stórt úrval.
Síurla Síónsson.
Repláp
(Waterproof)
fyrir konur og karla,
nýkomnar.
Stnrla jónsson.
I Nýjar
Kvöldvökur
■ Fást í bókaverslun
Sig. Jónssonar