Þjóðólfur - 13.07.1917, Page 1

ÞJOÐOLFUR
LXIY. árg.
Eyrarbakka 1S. júli 1917.
Nr. 18
F’jóðólfur
kemur venjulega út hvern föstudag.
Argangurinn kostar innanlands 4 kr.
til næstu ársloka en 5 kr. erlendis.
Aigreiðslu annast póstafgreiðslu-
maður Sigurður Guðmundsson en inn-
heimtu og aígr. á Stokkseyri og Eyrar>
bakka annast verzlm. Jóhannes Kristi
jánsson. Auglýsingar í blaðið verða að
vera komnar til Jóh. Kristjánssonar,
verzlm. á þriojudagskvöld.
<$il íascnóanna !
Drátiur hefir orðið á útkomu
Jiessa blaðs. Ber það til, að prent>
ari blaðsins, hr. Þorfinnur Krist>
jánsson, lagði niður vinnuna fyrir~
varalaust í öndverðum júnímám
uði, og hefir það tékið nokkurn thna
að fá mann í hans stað.
Nú er bcBtt úr þessu, og mun
reynt að bæta síðar upp þau blóð
er úr hafa fallið.
Vinnan og stríðið.
Við og viÖ heyrist upp til sveit.
anna frá hinum ráðandi lýð í kaupi
stöðum og bæjum, að nú sé nauði
synlegt 'að nota sem bezt gæði
lándsins á öllum sviðum, spara
við sig útlendar fæðútegundir, og
nota til matar ýmsar jurtir, er
vaxa hér á landi.
Það er óttinn, sultaróttinn, sem
kemur þessum röddum af stað, og
oft heyrist talað um að vel só
sloppið, hjá þessari þjóð, ef fólk
lifir sæmilega af harðærið; hvað
þá ef niðurstaðan yrði sú, að hag<
ur þjóðarinnar, eftir Indriða mæli-
kvarða, hefði fremur batnað en
hitt, ef öll styrjaldarárin yrðu lögð
til grundvallar.
Það er öllum kunnugt, að flest
það sem bar að gera til öryggis
íyrir land og lýð frá því er stríð-
ið hófst, hefir verið látið ógert.
í staMnn fyrir að !áta íslenzku
skipin flytja til landsins mjöl og
ýmsa nauðsynjavöru, voru þau
látin llytja allskonar óþarfa og með
því gera sitt til að tæma pyngjur
landsmanna. Fyrst þogar allar
bjargij- eru bannaðar, þá er farið
af stað með, svo nokkru nemur,
að húgsa um inatvörukaup í stór-
*tíl fyrir landið. Hvílík flónskal
Hvílíkt andvaraleysi i Vitanlega
heflr hin stórvirta flskiveiðaútgerð
valdið því að nokkru leyti, hve
landið ar illa statt með matvæli,
kol og olíu, því sú hít heíir næst-
um verið óseðjandi og því t.ekið
upp nær alt lestarúm íslenzkra
skipa, og annara, sem til landsins
hafa siglt frá þvi stríðið hófst.
Ber sizt að lasta atorku ótvegs
manna, en betur hefði mátt halda
á lestarúminu en gert hefir verið.
En sleppum þessu. Annað var
það, sem eg vildi vekja máls á
með línum þessum.
Fað er orðinn viðurkendur sann-
leikur um allan heim, að það verða
ekki eingöngu hermennirnir, sem
á stríðsvöllunum berjast, sem að
lokum sigra. Sigurinn verður eins
miklð þakkaður fólkinu, sem vinn-
ur heima í löndunum. Það er
sama, hvort það er bóndinn eða
húsfreyjan, sem stýrir plógnum,
eða daglaunamaðurinn, sem vinn-
ur hin auðvirðilegustu námuverk
heima á fósturjörðu sinni. Vinn-
an! Vinnan! Sú þjóð sem 'mest
og bezt vinnur, sigrar að lokum.
Pannig verður það líka hér hjá
oss. Vinnan gefur sigurinn. Land-
búnaðarmenn hér á landi verða
að vinna betur og meira en átt
hefir sér stað áður. Vel getur
farið þannig, að næsta haust verði
erfitt að seija landbúnaöarafurðir,
kjötið fæst máske ekki flutt til
norðurlanda og enska verðið á því
er hégómi, sem enginn bóndi get-
ur sætt sig við eða á__ nokkurn
hátt framleitt fyrir eins og nú
standa sakir.
Ef verð 1. flokks kjöts keinst
ekki upp að 2 kr. pr. kg. hór í
vörugeymsluhúsi, þá er auðsætt
tap á búskapnum. En bændur
verða að sjá við þeim leka.
Þeir verða að heyja miklu meira
en verið hefir, vinna lengur og
leggja meira á sig og fólk sitt.
Byrja fyr að slá en venja hefir
verið, þó illa sé sprottið, það borgi
ar sig, og tryggja sig fyrir óþurki
eftir föngum, með því að koma
sór upp súrheystóftum í vor.
Verkafólkið heimtar hátt kaup.
Bændur verða aí heimta mikia
vinnu. Erlendis vinna karlmenn
í skotgryfjum og konur í banvæn
um verksmiðjukytrum, og vinna
þar upp á líf og dauða. Hér gefst
mönnum kostur á að vinna að
heilnæmri sveitavinnu, lífshættu-
laust, og það ætti engum að vera
vorkun að inna af hendi með gleði,
þegar hátt kaup og sæmilegt við-
urværi er í aðra hönd.
Loks verða bændur að tryggja
sér peningalán í bönkunum í haust,
ef svo fer að enginn kostur verði
að seija aíurðirnar með sæmilegu
verði.
Bankarnir eru sagðir • fullir af
fé, og þeim ætti ekki síður að
yera óhætt að lána bœndum fyrir
aukinn bústofn, en fiskiveiðaút-
gerðarmönnum fyrir að bíða eftir
háu markaðsverði fyrir sína frami
leiðslu, eða jafnvel fyrir vatasöm
mótorbátakaup, eins og sagt et að
stundum hafi átt sér stað á fyrir-
farandi árum.
Bankarnir gætu sett bændum
það skilyrði, að lána þeim einum
peninga í haust til aukins bústofns,
sem hefðu vottorð forðagæzlm
manna um nægan heyafla og ann-
að fóður handa fénaði sínum, því
ekki er ætlast tii að menn setji
á „guð og gaddinn", þó menn séu
hér með hvattir til að bjarga sér
á þessum síðustu og verstu tím-
um eftir því sem hægt er.
Bóndi.
Leiðrétting
viðvíkjandi Sf. Sl,
Eg hefi nýlega lesið grein
„Dýrtíð og verðiagsnefnd", í
Pjóðólfi nýja, 24/4 sl. Fat er þessi
póstur: „Þá var Sf. Sl. of fljótt
á sér með sölu á kjöti og gærum,
og þá var óhæfilega lágt verð sett
kjöt félagsins, bæði það sem selt
var í Rvíkurbæ og til niðursuðu
þar. Enda hefir einn maður úr
framkvæmdarstjórn Sf. Sl. lýst
því opinberlega yf>r (V. G. í Land-
inu), að Reykvíkingum hafi verið
beinlínis gefið stórfé er kjöttaxtinn
var ákveðinn, hvaðan sem fram*-
kv.n. hefir komið heimild til þeirr-
ar ráðstöfunar".
Þrjú atriði í pósti þessum vil
eg reyna að leiðrétta: 1. Selt of
fljótt; 2. Yfirlýsing mín; 3.
Heimild framkvæmdanefndar.
1. Selt of fljótt.
Um kjötsöluna var ekki fullsamið
fyrenréttfyrir byrjun sláturtímans:
2000 tn. til Noregs á 135 kr. tn. hér
á höfninni við útskipuu, eða 1.
des., ef ekki yrði flutt út fyr. Út-
flutningsleyfi til Noregs fékst á sl.
hausti, en ekki gátu kaupendur
náð kjötinu hóðan fyr en um miðj-
an marzmánuð. Ef þessari sölu
hefði verið liafnað, eru engar iíkur
tií þess, að tekist hefði að selja
kjötið b«t,ur,-eða flytja það út síð-
an. Þessar 2000 tn. lægju þá lík-
tega hér en óseldar úti á bæjar-
mölinni, og fyrir það verður að
greiða hátt lóðargjald á hverjum
mánuði. (Þó mörgum þætti dýr
og óþarflega stór lóð Sf. Sl. í byr-
jun, er hún þegar að verða of líti
il). Kosta verður töluverðu til
þess að bæta saltlegi í tunnurnar
jafnóðum og lækkar i þeim. Og
núna, í þurki og sumarhita, mundi
kjötið spillast ef úti væri, eða
máske eyðileggjast alveg at salt-
leysi. Nóg þykir nú að hafa til
varðveizlu í húsum Sf. nokkur
hundruð tunnur frá Vík, sem ekki
hefir tekist enn að selja fullu verði,
þrátt fyrir itrekaðar tiiraunir.
Sláturjól. Var því ekki „of*fljótt
á sér“, heldur seidi það á síðustu
stundu. Mátti ekki semna vera.
Sama gildir um söluna til niði
ursuðuverksmiðjunnar. Nú auð’
sær hagur að svo stórri sölu í
fullu útsöluverði.
Lengi stóð á s&mningum við
verksmiðjuna, og ætl&ði hún held’
ur að fá kjötið flutt frá öðrum
stöðum, heldur en kaupa það hér
hærra verði. Hefði fel, slept þeirri
sölu, ætti það að líkindum nálægt
890 tn. saltkjöts, fleiri en nú,
óseldar.
Mörg hundruð tn. saltkjöts liggja
enn óseldar víðsvegar hér á landi.
L. Zölner stórkaupm. bauð landsi
stjórninni, 2—3 þús. kjöttn. til
kaups með innkaupsverði (um 130
kr.) þar sem þær liggja. Og talið
er víst, að hann — ekki meiri
slóði — eigi þær enn óseldar.
Hann fær ekki innflutningsleyfi til
Noregs fremur en aðrir. Lands-
stjórnin hér heftir ekki útflutningi
inn, og stjórn Englands gefur út-
flutninginn eftir með ábyrgð stjórn<
ar Noregs. Og á því strandar nú,
að hún vill ekki ábyrgjast að alt
verði notað þar í landi, ef meira
kemur en þegar hefir verið flutt
þangað.
Mikið af norðlenzku kjöti heflr
verið til sötu i Reykja'úk i allan
vetur. Nú er það auglýst daglega
í bæjarblöðunum, frá ýmsum stöðx
um og hjá mörgum mönnum.
Framkv.n. er því ekki Ijóst eftir
lívaða happi hún hefði átt að bíða
með kjötsöluna. — Hitt er henni
Ijósar, að þeir sem fullyrða mest
og hrópa hæzt, vita að ]afnaði
minst hvað þeir segja. .
Svipað má segja um gærusöl-
una. Uppbótin a gærurnac frá
1915, sem vanst við sölu til sama
félags, gaf bændum meiri peninga
en 14 aura á hver 8 kg., er í
hæzca lagi gat fengist hjá öðrum
seint og síðar, fram yfir meðal
söluverðið. Gærusalan er líka háð
sama lögmálí og kjötsalan, um
vaxtakostnað af lánsfé, ahættu við
útflutningsteppu o. fl. Og það var
ekbi títið hagræði fyrir fólagið, að