Þjóðólfur - 11.09.1918, Blaðsíða 1

ÞJOÐOLFUR
65. árganguiv
Reykjavík, miðrikudag 11. sept. 1918.
25. tolnblað.
ÞJÓÐÓLí’UR keœur út einu sinni í
viku. Kostar til ársloka kr. 4,00. Gjald-
dagi fyrir lok júlimánaðar. Afgreiðsl-
an er í Hafnarstræti 16 (níðri). Opin
kl. 1—4.
Áfram.
Það er nu á allra síðustu tím-
um eins og heldur sé að lifna
yfir landbúnaðinum íslenzka, eða
gefur manni von um að svo sé.
Er það gleðilegur vottur þess, að
dýrtíðin hefir eigi drepið allan
kjark úr mönnum, þegar ráðist er
1 ný og hér áður óþekt kostnað-
arsöm fyrirtæki til umbóta bún-
aði vorum, á þeim vandræðatím-
um, sem nu eru. Eiga þeir þökk
skilið sem gerast brautryðjendur
á þessum sviðum, hvort heldur
það eru einstakir menn, eða heil
(sveitar-) félög. En það eru spor
stigin í rétta átt, að útvega ný-
tízku vinnuvélar til bústarfa. Von-
andi þurfa eigi mörg ár að líða
ennþá, þangað til þessi hlutur er
svo almennur orðinn, að mönnum
þyki eigi tíðindum sæta, þótt dug-
legur bóndi fari og kaupi sér sams-
konar vinnuvélar og stéttarbræð-
ur hans nota í öllum öðrum
menningarlöndúm.
Þjóðólfur hefir nýlega farið á
'hnotskóg eftir fróðleik um eina
slíka nýtízku vinnuvól, sem nú er
nýkomin hingað til landsins. Er
það að því er vér vitum frekast,
hin fyrsta vinnuvél af þvi tagi
hér á landi. Það er mjaltavélin
hans Boga á Lágafelli. — Mjalta-
vélin Suceess. Heimildarmönn-
um Þjóðólfs segist svo frá:
„Vél þessa fókk hirin alkunni
dugnaðar- og framkvæmdamaður,
Bogi Þórðarson, nú í vor og er
hún ein af hinum mörgu mjalta-
vólum, sem uppfundnar eru og
smíðaðar í Vesturheimi. Við út-
vegun vélarinnar, var það haft
fyrir augurn, að fá þá vél, sem
sterkust væri og einföldust og
verður því áriegur viðhaldskostn-
aður vólar þessarar sára lítill, —
aðeins nokkrar krónur, þar sem
árlegur viðhaldskostnaður flestra
annara mjaltavéla, nemur tugum
króna. Um veið þessarar vélar er
það að segja, að sökum þess hve
einföld hún er, þá er hún flestum
mjaltavélum ódýrari — og marg-
íalt ódýrari en þær allra marg-
brotnustu, sem þó hafa alls enga
yfirburði yfir þessa, en eru miklu
torveldari í allri notkun og þurfa
meiri umhirðu".
Fullkominn útbúnaður til að
mjólka með eina kú í einu, heitir
á ensku „Unit“ og skal það eftir-
látið öðrum að smíða íslenzkt ný-
ýrði í þess stað. Útsöluverð í
Vesturheimi á hverri „Unit“, er
60 dollarar. Getur einn maður
annast hreyfivólina, eða dæluna
og 3—5 „Unit“ í einu, — eftir
því hversu greiðfært er um fjósið.
Það þykir til vinnandi að kaupa
mjaltavél, þar sem eru átta kýr
og þaðan af fleiri og þar sem
kýrnar eru ekki yfir tuttugu ættu
fimm „unit“ að duga, og því íærri,
sem kýr eru færri; t. d. ættu þrjú,
„unit“ að duga til að mjólka
tólf kýr, o. s. frv.
Með mjaltavélinni þarf hreyfi-
vól. Fyrir 3—4 „unit“ þarf lJ/2
hestafla steinolíu eða benzín hreyfi-
vél; einnig má nota rafmagn til
að knýja mjólkurvélina. Á dælan
að slá -i5 slög á mínutu hverri.
Hreyfivólar þessar mætti einnig
nota til að dæla vatni, þar sem
svo hagar til, koýja þvottavélar,
skilvindur, strokka, hverfisteina,
trafakefli o. s. frv. Verð á hreyfi-
vélum þessum, er í Vesturheimi
eitthvað frá 50—100 doll. eftir
gæðum og stærð.
Hvorki þessi mjaltavél, né nein
önnur amerísk mjaltavél, er fljót-
ari að mjólka, en röskur maður,
en tímasparnaðurinn er í því fal-
inn, að einn maður getur séð um
mjöltun á ]>rem til fimtn him i
einu.
„Það er einhver „danskur?" vís-
dómur, sem komist hefir inn í
höfuðið á sumum mönnum hér á
landi, aS mjólkurvélum sé yflrloitt
hætt við að mjólka blóð úr kún-
um, en hversu, sera þetta kann
að vera með vélar, sem smíðaðar
eru í Norðurálfu, þá eru víst fáar
eða engin amerísk mjólkurvél neitt
blóðtökuverkfæri; að minsta kosti
er óhætt að fullyiða það um
mjólkurvélina „Success", að hún
skemmir ekki kýrnar neitt, hvorki
í þessu né öðru og flestar kýr
þarf að strefta eftir að vélin hefir
verið tekin af þeim, — að minsta
kosti fyrst í stað, meðan þær eru
ekki vanar vélinni. Sumar kýr
„selja“ tæplega meira en hálfa nyt
í fyrstu skiftin sem vélin er bor-
in á þær, en brátt taka þær að
„selja" svo vel, að ekki streftast
meir úr þeim en hálfur peli í
mesta lagi. Þannig reyndist það
á Lágafelli, en nú er ekki hægt
að nota vólina þar, sökum „ben-
zín“-leysis, því nú er ekki „ben-
zin“ fáanlegt til annars en bif-
reiðaferða, ef dæma skal eftir um-
ferðinni um Reykjavíkurbæ*.
Síðan þetta var ritað, hefir frézt
að „benzín" hafi komið með e/s
„Lagarfoss" frá Vesturheimi, svo
líklega veiður það þá falt öðrum
en bifreiðaeigendum einum hér
eftir. Annars væri vert að athuga,
hvort eigi væri réttast að selja þá
vöru eftir seðlum, eins og stein-
olíu og suðuspritt.
Bitstj.
Loftskeyti.
Parfs 2. sept. kl. 15.
Viðureignin á vígstöðvum Frakka
er sem hér segir: Umhverfis Ca-
nal du Nord hafa verið ákafar
stórskotahríðar. Frakkar hafa
hrundið af sér tveim gagnáhlaup-
um Þjóðverja í Champagne og
halda stöðvum sinum.
Við Ailette hafa Frakkar sótt á
að nýju með góðum árangri í
skógunum austan við Coucy-le-
Chateau og austan við Pont saint-
Mard. Hafa þar tekið 100 fanga.
Áhlaup óvinanna í Champagne
hjá Auberive hefir engan árangur
borið. — Að öðru leyti ekkert
markvert að frétta frá vígstöðv-
unum.
París 3. sept. kl. 0,5.
í gærdag hafa hersveitir Frakka
er fóru í fyrra kvöld yfir Canal
du Nord hjá Nesle hæðunum,
haldið áfram sókn fyrir austan
skutðinn og náð fótfestu í hlíðun-
um austan við 77. hæð. Hafa þær
tekið þar nokkra fanga. Milli Ail- .
ette og Aisne hafa Frakkar haldið
áfram sókninni á hásléttunum
fyrir austan Crecy-fjall og Juvigny.
— Þrátt fyrir grimmilega vörn
Þjóðverja hafa Frakkar tekið
Leuille og Terny-Sorny. Frakkar
hafa þar á ofan sótt fram norðan
við Crony. Rólegt annarsstaðar á
vígvellinum um daginn.
Berlin 2. sept.
Opinber skýrsla að kvöldi. Bret-
ar hafa gert áhlaup milli Scarpe og
Somme. Fyrir norðan Peronne og
suðvestan Arras, varð þeim nokkuð
ágengt. Varalið vort tók þar á
móti þeim, — var áhlaupum þeirra
hrundið beggja megin við Bapaume.
Milli Oise og Aisne hafa Frakkar
aukið áhlaup sín eftir ógutlegustu
stórskotahríð, síðdegis í gær.
París 3. sept. kl. 15.
Hernaðurinn á frönsku vígstöðv-
unum er sem hór segir: í nótt
voru stórskota-orustur á Somme-
stöðvunum og milli Oise og Aisne.
Áhlaup óvinanna umhverfis Nesle
og í Vogesafjöllum hafa orðið ár-
angurslaus. Annarsstaðar kyrt.
Frá Síberíu. Samkvæmt tilkynn-
ingu frá Semenoff hershöfðingja
31. ágúst, hafa Bandamenn tekið
Oliviania i skyndiáhlaupi. Þar náðu
þeir 4 fallbyssum, föngum og tals-
verðu af skotfærum. Skeyti frá
Tomsk herma þaðan góð tíðindi.
Þing (dúma) Síberíuríkis kom sam-
an 15. ágúst (í Tomsk), voru þar
mættir fulltrúar allra stétta og
stjórnmálaflokka. Á þingi þessu
var samþykt svohljóðandi tillaga:
„Þingið ákveður að kveðja alla
vopnfæra yngri menn til vopna til
að berjast á móti Miðveldunum.
Jafnframt virðir það allar gerðir
Bolchevika að vettugi®.
Berlin 3. sept. að kröldi.
Milli Scarpe og Somme var kyrfc
í dag. Beggja megin við Noyon
var smá-áhlaupum Frakka hrund-
ið. í kvöld hafa magnast nýjar
orustur milli Ailette og Aisne.
Wien 3. sept.
Hvergi stórorustur á vígstöðv-
um Austurríkismanna.
París 4. sept., kl. 0,5.
Frakkar hafa farið yfir Somme
gegnt Egenancourt. Nokkru sunn-
ar hafa hersveitir Frakka náð fót-
festu í Genory þorpi fyrir austan
Canal du Nord og tekið 200 fanga.
Fyrir austan Noyon hafa Frakkar
haft framgang að nýju og tekið
nágrennið við Saleny. í orustun-
um í gær milli Ailette og Aisne
hafa Frakkar tekið 1200 fanga.
Áhlaup Þjóðverja hjá Viclent hafa
orðið árangurslaus.
París 4. sept. kl. 15.
Frakkar hafa náð á sitt vald
skógi hjá Chapitre, norðaustan af
Chevilly og suður á bóginn að
Bussy. Þeir halda áfram sóknmni
og sækja fast eftir Þjóðverjum,
sem hörfa til Crisolles. Fyrir norð-
an Ailette hafa Frakkar fært her-
línu sína áfram vestur af Coucy
le Chateau og Jumencourt að
sunnan, en að austan hafa þeir
sótt fram til Leuily, hafa tekið
Clamecy og Bray og brotist inn í
Bucy le Long. Fangatala Frakka
er yfir 1500. Hersveitir Frakka
hafa farið yfir Vesle á mörgum
stöðum.
Berlin 4. sept. (að kvöldi).
Til þessa er ekki skýrt frá nein-
um stór-orustum. Milii Scarpe og
Somme sóttu óvinirnir á hinar
nýju stöðvar vorar. Milli Aille og
Aisne var hrundið áhlaupumFrakka.
Wien 4. sept.
Norðan til í Tonale-skarði tóku
fjalla-hersveitir vorar af óvinunum
í skyndi-áhlaupi Punto san Matte-
mo, Monte Mantello o. fl. jökul-
tinda. Viðureign þessi hefir öli
orðið á jöklum eða í sjó, í ógöng-
um upp til fjalla. Er slíkt ekki
heiglum hent.
París 5. sept. kl. 0,5.
Hersveitir Frakka háfa undan-
farna daga brotið á bak aftur þrá-
láta mótstöðu Þjóðverja, sem gera
gagnáhlaup við og við til að tefja
íyrir framsókn Frakka norður af
Oise og við Vesle, en halda þar
þó undan. Milli Canal du Nord
og Oise eltu framsóknarherir
Frakka afturfylkingar Þjóðverja,