Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 24.01.1851, Qupperneq 2

tí&, a& tjón bljótist af, þó þau frestist. þangaí) til
þjó&inni hefur gefizt færi á, aí> kynna sjer þau,
og láta í Ijós álit sitt, en varla er þó hæfiligt, ef
svo margir þingmanna ver&a á eitt sáttir, aSmálií)
falli svo húife ni&ur
jjah viljum vjer, a& tekiB sje skýlaust fram í
grundvallarlögunum, ab alþingismenn sjeu í til-
lögum einungis bundnir vi& sannfæringu sína
um, hvab helzt muni horfa til almennings gagns
og landsheilla, en ekki vi& nokkrar reglur af
hálfu kjósenda, því hafi kjósendur þa& álit, a&
þeir megi leggja fulltrúum sínum fyrir, hverju
þeir skuli fara fram á þingi, eius og vjer höfum
or&ið varir, a& einstöku menn vilja, þámundiþa&
ver&a þess ollandi, a& kosniugar mistækjust mjög,
me& því kjósendur þá mundu helzt kjósa þá, sem
þeir trevsta sjer bezt vi& a& rá&a, en þá mundi
sú raun ver&a á, a& þessa menn mundi vanta á
þinginu þá einlægni og þann kjark, sem vjer
álítum a& þingmenn ölduugis ekki megi án vera.
Og hins vegar er a& óttast, a& þeir menn, sem
hvorki vanta&i einlægni nje kjark nje frjálslyndi
nje þekkingu, ekki mundu ver&a fáanlegir, a&
ver&a þingmenu, ef þeir vissu a& sannfæriug sín
yr&i fyrirfram bundin af nokkru því, sem fyrir
utan þá er.
Vi& eitt viljum vjer <a& þiugmenn sjeu bundnir,
en þa& er: vi& grundvallarlögin, og þa& svo, a& í
þeirn sje ákve&i&, a& hver, sem löglega er kominn
til sætis á alþingi, vinni fyrir þinginu ei& a& því,
a& hann vilji halda gruudvallarlögin.
Embættismenn, sem kosnir ver&a á þing,
álíturn vjer, a& ekki eigi a& þurfa a& fá leyfi
sjóruarinnar til þess, a& þeir megi taka vi& kosn-
ingu, en nau&synleg er sú ákvör&un, a& þeir, sem
vegna þi'ngsins ver&a a& yfirgefa embættisín, sjái
þeim fyrir forstö&u á me&an og bæ&i sanni, a&
svo sje gjört, fyrir yfirmönnum sínum, og til-
kynni ö&rum hluta&eigendum, hver embættinu
gegni.
þa& sýnist oss nau&synlegt, a& stjófnarherrarnir
eigi heimilt a& sitja á alþingi, í bá&um deildum,
og rjett til a& bi&ja sjer bljó&s, þegar þeir vilja,
en gæti þó þingreglna. Atkvæ&isrjett geta þeir
ekki átt, nema þeir jafuframt sjeu alþingismenn.
A& deildiu hvor fyrir sig, gildi kosningar
þingmanna sinna og kjósi sjer forset-i, og a&ra
embættismenn iunan þings, — og a& þingi& sje
haldi& í heyranda hljó&i, og a& allt fari þar fram
á íslenzku, er án efa sjálfsagt. A& ö&ru leyti
sýnist oss bezt falli& aS þingdeildirnar, hvor fyrir
sig, rá&i þingsköpum síunm, en alþingiS allt,
hverjum reglum fylgja eigí, þegar þingdeildirnar
koma saman.
Framkvæmdarvaldi& álítum vjer aS eigi a&
vera í höndum konungs, en hann sje fri&heigur
og ábj rgdarlaus; þó vinni hann, — og svo ríkis-
stjóri, ef til kemur, a& hann þurfi a& taka — ei&
a& því, a& halda grundvallarlög íslands, og sendi
ei&in skrifa&an, og innsigla&an alþingi, sem setu
á næst eplir, a& liann tekur vi& stjórn.
Framkvæmdarvald konungs vir&ist oss helzt
vera fólgi& í því, a& hann sjer um, a& lögunum sje
hlý&t, velur stjórnarherrann og útbýtir 'embættum,
en þó ekki án þeirrar takmörkunar, a& ekki megi
til stjóroarheria taka a&ra enn inlenn&a menn, og
ekki önnur embætti veita, ö&rum enn þeim, sem
hafa inlennds manns rjett, og geta lýtalaust ræ&t
og rita& íslenzka tungu — samt í því, a& hann
megi víkja úr embættum bæ&i stjórnarherrum,
og þeim, er hann hefur embætti veitt — en ept-
irlaun þeirra, eins og yfirhöfu& allra embættis-
manna, álítum vjer, a& eigi a& ver&a ákve&in me&
lögum.
Ekki sjáum vi&, a& af ver&i komizt me& færri
enn 3 stjórnar herra hjer á landi, en ab þeir sjeu
fleiri eun 3, mun bæ&i ver&a ofkostna&arsamt, og
a& ö&ru levti vera óþarft.
þa& er sjálfsagt, a& stjórnafherrarnir ver&a
a& ábyrgjast störf sín, og a& þá má ákæra fyrir
embæ.ttisstörf þeirra; þvílík mál sýnist okkur önnur
þingdeild eigi upp að taka, en dómnefnd sú, sem
sí&ar mun áviki&, dæma; — ábyrgB þessa ver&ur
a& ákve&a me& lögum. í öllu tilliti þjkir okkur
tiltækilegra, a& störfum sje skipt miili stjórnar-
herranna, heldur enn a& ijelagsstjóru sje; því me&
þeim hætti mundi afgreizla málefnanna ver&a
bæði hra&ari, með því afgrei&endur ekki þyrftu
a& tefja tímann me& a& leita hver annars álits,
og koma þessum álitum saman — og betri, me&
því þeir ekki þyrftu a& tvískipta, e&a margskipta,
huga sínum, me& a& íhuga margskonar og öld-
ungis ólík efni, heldur gætu lagt allan hugann
á þau störfin, sem þeim eru á hendur falin. Svo
væri þá og hægra fyrir, ef ekki yr&i hjákomizt,
a& átelja atgjör&ir sjórnarinnar; enda væri þa&,
ef tilkæmi, a& skipta þyrfti um stjórnarherra, af