Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 24.01.1851, Síða 4

20
framgang. En því til enn meiri tryggingar, af>
þaí), sem þannig vertur framgengt, sje sem bezt
hugab, mætti lögtaka, a& þab citt fái lagagildi, þó
konungur neiti um samþykki, sem 5 alþing hvert
eptir annaö samþykkja; máske kynniþó, ef alþing
ekki vor&ur haldiö nema annaí)h\ort ár, sem vjer
erum á, a& vera eigi, eiga belur vib ab ákvarba,
ab þaB skyldu vera lög, sem meiri hluti samþykki
á 2 þingum hvoru eptir annaB og eigi færri enn
2/3þingmanna á hinu seinuaþiugi,—þareBdráttur
á afgreizlu þeirra mála, sem leggja ætti íyrir
þrjtí þing, yrBi annars heldur Iangur, — og er
oss næst, heldur ab mæla fram meí> því.
þaí) getur aí) boriB ac) brá&ra ákvar&ana þuríi
viB í einhverjum efnum, og erum vjer á, aB
nauBsynlegt sje, ab konungur haíi vald til aB setja
bráBarbyrg&arlög, -— en viijum þó ab áskiliö sje,
ac) ekki sjeu brá&abyrg&arlög þessi gegn grund-:
vailarlögum vorum, og aB ætíð sjeu þau lögB
fyrir næsta alþiug. Svo viljum vjer og, aB kon-
ungur hafi vald á, ef eitthvaö sjerlegt ber ab
hendi, að kveðja alþingið til aukasamkomu í
byrjun jtílímána&ar það árib, sem alþing annars
eigi ætti að halda, en á öBrum tímurn ætlum vjer,
ac) þingmenn ekki ættu a& vera kallaðir samau,
vegna þeirra óvinnanlegu örBugleika, sem eru á
því, ac) þeir geti hlýönast þvílíkri köllun.
Til aB dæma þau mál, sem höfcJuc) kynnu
aB ver&a gegn stjórnarherra fyrir stjórnarstörf
hans, erum vjer á því, a& dómnefnd eigi a& setja
í hvert sinni, sem þurfa kynni til a& taka; hitt
álítum vjer ofkostna&arsamt, a& selja dómstól í
þessu skyni og óþarft, því vjer getum eigi btíizt
vi&, a& slík vandræ&i muni opt a& bera.
í nefnd þessa vir&ist oss nægja a& sjeu kosnir
6 menn, 3 af fyrstu þingdeild, en 3 af yfir-
dóminum, sem oss þykir rá&legt, a& ntí sje
efkfur og trygg&ur sem bezt, og aukinn 2 mönnum,
því ekki viljum vjer leugur eiga mál vor undir
dómstólumDana, heidur a& þau sjeu títkljá& fyrir
innlendum dómi. Auk þess ntí a& yfirdómurinn
yr&i vir&uglegri, og betui' tryggjandi rjettindi
manna, ef hann væri skipa&ur íleirum mönnum,
enn ntí er, álítum vjer þa& væri í mörgu tilliti
þjó&inni gagnlegt, a& val sje sem mest menta&ra
og hygginna manna á sama sta&, því margt er,
Og sumt miki& í vari& t. a. m. a& rannsaka rcikn-
inga landsins, sem þiugi& þarf a& fela nefudum á
. hendui’, a& me&höndla milli þinga. Svo sýnist oss
vel tilfalli&, at yfirdóminum sje fengi& þa& starf,
sem nau&synlegaþarf einhverjum lögkænum mönnum
á hendur a& fela, þa& a& endursko&a lögin og biia
til lagafrumvörp, sem sí&an ver&i lög& fyrir þingi&
og er þa& bæ&i miki& verk og mjög vandasamt.
Dómsvaldi& viljum vjcr, a& sje sem bezt tryggt,
og, sem framast ver&ur, a&ski!i& frá umrá&um
yfirvalda, en hinsvegar, a& sem bezt sje fyrir því
sje&, a& manulegum rjettindum sje borgiB.
þa& viljum vjer, eptir beztu saimfæringu,
leggjatil, a& hin evangelisk-ltítherska kirkjaver&i
sem bezt verndu& og styrkt af stjórninni, og a&
skinsamlegar skor&ur ver&i reistar gegn öllu því,
sem si&gæ&i spillir og gó&ri reglu.
Fullrjetti á sjálfum sjer og eignum sínum,
ætlum vjer sjálfsagt, a& hver ma&ur eigi a& eiga,
og a& þá sje bezt fyrirsje&, er menn geta verí&
sem óhultastir um rjett sinn, bæ&i á sjálfum sjer
og sínu öllu, og átt sem hægast, a& ná rjetti sinum,
ef brotinn er, i hverjum helzt efnum.
Rjett á a& láta í Ijós hugsanir sínar í ræ&u
og riti álítum vjer, a& allir eigi a& eiga, -— en
sjálfsagt er, a& sjerhver ver&ur a& ábyrgjast þau
or& sín, h\ort heldur rædd e&a ritu&, sem vera
kynnu gegn lögum e&a rjetti — samt til a& sækja
fundi og ganga í fjelög, sem ekki eru gegn lögum.
Me& frelsi í kaupverzlun og allri löglegri
atvinnu viljum vjer Ioksins fastlega mæla fram,
me& því vjer mc& engu móti gelum betur sje&,
enn a& me& frelsi í þessum hlutuín hljóti a& aukast
velmegun og velgengni lands og lý&s.
Hruria 23ja jantíarm. 1051.
</. I{. Hriem. Magnús Jimsson.
Guðinúndur þorsleinsson.
Mar/nús slnrlresson.
Guðmundur Guðmnnðsson.
Sýslunefndar-álit
frá Borgarfjarðarsyslu.
þegar tala á um stjórnarskipun vora íslend-
inga, til hverrar vjer ntí eigum sjálfir a& leggja
rá& og lýsa vilja vorum, ver&ur fyrst a& gefa því
gætur, hveruig vari& sje sambandi því, er vjer
höfum sta&i& f, fyrst vi& Norvegs og sí&an vi&
Dana konunga, svo a& rjettindi vor ver&i þar afljós.