Norðri - 30.11.1854, Síða 2

86
skilji forlagsrjettinura og eptirprentunarbann-
inu þær uppábobnu sálmabækur og barna-
lærdámsbækur, sera og abrar prentabar bæk-
ur, þegar forlagsrjettareigandinn er daubur,
og erfíngjar hans hafa ekki sjerstakt einka-
leyfi,'er útiloki abra eba bagi þeim frá prent-
un bókarinnar, eba þegar eigendur dragi ab
leggja búkina upp af nýu í heilt, hálft ebur
fjórbapart árs, eptir því sem bókin er stúr
eba lítil, eptir afe hib næsta upplag á undan
sje útselt, því þá sje hverjum sem vill frjálst
ab uppleggja búkina af nýu; og telur verj-
andi þab víst, ab lærdúmskverib sje svo naub-
synleg búk og undir eins ekki stærri enn
þab, ab meb undandrætti á prentun þess um
ijúrbúng árs, eptir ab hib seinasta upplag var
útselt væri forlagsrjettur fyrir því misstur,
og jafnframt tekur hann þab fram, ab lær-
dúmskverib hafi verib útselt vib prentsmibj-
una í Reykjavík í ágústmánubi f. á., en ekki
byrjab á prentun þess af nýu fyr enn í marz
eba apríl þ. á. og hafi þannig verib libib yfir
hálft ár frá því þab var útselt, og af þessu
dregur hann þá ályktun:
»1, ab þú sunnlenzka prentsmibjan hafi einhvern-
tíma haft forlagsrjett til lærdúmsbúkarinnar,
þá hlyti hann nú ab vera misstur henni, og
- hefur verjandi enn fremur til sönnunar skort-
inum á kverinu í Norbur- og Austurumdæm-
inu fram lagt vitnisburbi margra presta, og
tjáb ab þessi andlegi skortur hafi knúb nefnd-
ina til ab láta prenta kverib í prentsmibju
Norbur - og Austurumdæmisins, og líka hafi
almenníngur tekib múti því fegins hendi
e, ab hvab hinni fyrirhlíttu hefb vibvíki, þá eigi
hún ekki hjer vib, því laganna ákvarbanir
um hefb geti alls ekki náb til forlagsrjett-
inda m. fl.
Ahrærandi þessar ástæbur mútpartanna má
fyrst geta þess, ab rjetturinn fær ekki sjeb, ab
— þú stjúrnin hafi fundib ástæbu til, í hinu kon-
únglega leyfisbrjefi fyrir stofnun prentsmibju á
Akureyri ab gefa eigendum hennar til kynna ab
þeir megi ekki vænta þess ab hljúta neitt af
einkarjettindum hinnar fyrri Húlaprentsmibju —
þab þar meb hafi verib tilgángur hennar, ab
banna þeim ab brjúta á múti einkarjettindum
stiptsprentsmibjunnar, enda þurfti þess ekki vib,
þar eb slíkt flaut af sjálfu sjer; og hljúta úrslit
máis þessa hvort heldur sem er, ab vera komin
undir því, hvort stiptsprentsmibjan álítzt ab hafa
einkarjett til prentunar ,og útgáfu barnalærdúms-
búkarinnar eba ekki. I þessu tilliti er fyrst ab
taka til greina konúnglegann úrskurb 25. septem-
ber 1795, og er þab ab vfsu svo, ab þar er ekki
meb berum orbum tekib neitt fram um einkarjett
Landsuppfræbíngarfjeiagsins síbar meir til lær-
dúmsbúkarinnar, og því gat þab verib í ebli sínu,
þú konúngsúrskurbur 26. apríi 1815 veitti Vaisen-
húsinu rjett til ab láta prenta eitt upplag af tjebri
búk meb þeirri ákvörbun, ab ný útgáfa mætti ekki
prentast þángab til þab væri útseit, en þar af
virbist ekki beinlínis ab fljúta, ab hvcr sem vildi
mætti ab því upplagi útseidu láta prenta búkina,
og ab minnsta kosti sýnist þab eblilegt, ab Lands-
uppfræbíngarfjelagib hefbi haldib rjettinum, meb-
an þab sá um ab núg væri til af þessari naub-
syniegu búk, en eptir orbum úrskurbarins, sem
þar ab auki hefur ekki verib auglýstur á vana-
legann og lögbobinn hátt, virbist samt sem ábur
þessi rjettur ekki ab hafa verib þannig tryggbur,
ab eptir prentun nefndrar bökar eptir ab hin sein-
asta útgáfu var seld vib prentsmibjuna og skort- I
ur orbinn á henni, eins og in casu má álítast
sannab, eigi ab sæta straffi, og þab því síbur
sem fjelag þab er í fyrstu var falin á hendur
prentun búkarinnar er fyrir laungu undir lok
libib, en ekkert upplýst um, ab prentsmibjufje-
lagsins, þá hún ab því undir lok libnu varb eign í
landsins eba stiptisins og kom undir opinbera
stjúrn, hafi verib áskilinn einkarjettur sá er hjer
ræbir um, meb því sú ályktun, ab af þvf ab sú
núverandi stiptsprentsmibja í Reykjavík hafi ábur
verib Landsuppfræbíngarfjelagsins rjettileg eign,
þá hljúti henni enn ab fylgja tjebur einkarjettur
og forlagsrjettindi fjelagsins yfir höfub — virb-
ist ekki geta stabizt, rjetturinn fær ekki heldur
sjeb ab leyfisbrjefib 14. apríl 1852 geti álitist ab
áskilja henni þenna rjett eba yfir höfub einka-
rjettindi Ilúlaprentsmibjunnar eptir leyfibrjefi 4.
júní 1772, þú þab ákvebi ab norblenzka prent-
smibjan geti ekki vænst ab fá þau (enda voru
þau ab nokkru upp hafin meb kúngsbrjefi 28.
apríl 1797). Hvab hefbarhaldi stiptsprentsmibj-
unnar á forlagsrjetti optnefndrar búkar vibvík-
ur, þá getur þab út af fyrir sig ekki haft neina
rjettarverkun, þar eb útilokandi forlagsrjettur
verbur eptir tilskipun 7.januar 1741 annabhvort
ab vera byggbur á sjerstakri heimild eba afhend-
fngu rithöfundarins ellegar þá konúnglegu einka-
leyfi. Rjettinum virbist þannig ekki vera fram
komnar nægar eba löglegar ástæbur fyrir því,
ab prentsmibjan í Reykjavík hafi löggildann einka-
rjett til prentunar hinnar íslenzku barnalærdúms-
búkar, og flýtur þar af ab forstöbunefnd prent- 1
smibjnnnar á Akureyri, hlýtur ab vera sýkn af
kærum og kröfum sækjandanna, en eptir því 6em
á stendur verbur einnig hennar krafa um máls-
kostnab ab nibur falla og því hver málspartur
fyrir sig ab hafa kostnab sinn svobúinn eba ú-
bættann af hinum, en sá skipabi súknari hlýtur
ab fá laun sín úr jafnabarsjúbi Norbur- og Aust-
uramtsins, og ákvebast þau meb tilliti til örbug- !
leikans vib mút hans fyrir rjettinum, samkræmt
kröfu hans til 15 dala.
Ab því leyti verjandi hefur krafizt dauba-
dúms á því orbatiltæki súknarans, ab hann hef-
ur nefnt nokkra fram lagba vitnisburbi frá and- !
legrar stjettar mönnum „bekkjarsebla", þá,finnur
rjetturinn ekki ástæbu til þess, meb því líka
súknari hefur lýst því yfir, ab hann þar meb á.
engann hátt hafi viljab meiba prestastjettina, beld-
ur einúngis baft tillit til þeirrar rjettarverkunar,
er tjebum brjefum ab bans áliti gæti borib.
Hinn skipabi súknari hefur frara fylgt œál-
i inu löglega.