Íslendingur - 12.08.1861, Síða 2

70
til keisarans, er komift var til umrœSu <á ríkisþingi Ung-
verja. Var ab mestn fallizt á frumvarpií), eins og Dealc
haf&i búií) þaí) til, en sunm þó inn skotif), er harbar þótti
ab kve&a nm rjett landsins. Mestu þótti varf)a um þær
greinir í ávarpinu, er heimtu. ab keisarinn skyldi eptir
landslögnm láta krýnast konungskrýningu í Pestiiarborg o.
s. frv. Iljer var inn skotib, ab veldisafsala Ferdínands
keisara 5. væri ósamþykkt af ríkisþingi Ungverja, og þess
vegna ólö^piæt. Meb þessu skyldi tákna, ab Jósepli keis-
ari væri ab reynd (de factoj en eigi rjetti (de jure) kon-
ungur llngverjalands, og eptir þessu var breytt fyrirsagnar-
ávarpinu: „Hátignaði lceisari oglconungur“ í: „llátignaði
herra“. Dealc og hans flokkur reyndu af alefli til ab sporna
vib þessu, en urbu ofurlibi bornir. þó mönnum í efri þing-
deildinni líkubu eigi slík atkvæbi ávarpsins, Ijetu þeir þó standa
vib þab, sem komib var, og fóru nú forsetar þingdeildanna
til Vínarborgar á fund keisara, Apponyi greifi og Ghiczy.
Keisarinn kvabst eigi geta veitt ávarpinu vibtöku meb þeim
atkvæbum, ernefnd voru, og urbu þeir ab hverfa aptur til
Pestliarborgar vib svo biíib. þeir sögbu þingmönnum er-
indisleysu sína, og kvábnst ineb sjer hafa brjef frá keisaranum,
en á því stœbi, ab þingib hafi sýnt sig í beru hlýönisbroti
vib erfbakonnng sinn, og engin andsvör skyldu goldin á-
varpinu, uns atkvæbunum væri breytt í sœmilegt forrii, ella
mundi og þinginu upp hleypt. Vib þetta urbu menn all-
œfir í fulltrúadeildinni og heimtu, ab brjefib skyldi senda
um hæl aptur óopnab. En bæbi Deak og Ghiczy fengu þá
stillta. Lendra-mannadeildin tók öllu spaklegar, og þær
urbu lyktirnar á, ab merin samþykktu, ab ávarpinu skyldi
þverfa aptur í þab form, er þab hafbi í öndverbu. Nú er
ávarpib á nýja leik sent keisaranum og hefur liann vib
tekib, en enginn veit enn, hvar lendir, því þótt Ungverjar hafi
látib til slaka um einstök atkvæbi þess, þá er þó efni og
innihald meb því rnóti, ab lítil líkindi eru til, ab stjórn keis-
arans veiti þau andsvör, er Ungverjum líki. Svo finnst
mönnum, sem keisarinn treystist nú betur um sinn hag en
ábnr, enda hefur hann drjúgum eflt her sirin á Ungverja-
Jandij kastalaborgirnar Comorn og Peterwardein fullskip-
abar setulibi, eri, ab því sagt er, 50 þús. hermanna liggja í
grennd vib Pestharborg. Oss þykir anbsætt, ab keisarinn
sjer sjer nú traust ab fleiru en lierlibinu einu, því þó menn
í fyrstu tœkju meÖ tortryggb vib stjórnarbótinni, þá má nú
sjá af rœbum manna bæöi á landaþinginu og á alríkisþing-
inu, ab hún hefur aflab bonunr allmikilla vinsæida. Enda
hefur vib hana inikib ágjörzt tinr þ ib, er til frelsis kemur
og þjóörjettinda. Vjer viljnm hjer ab eins nefna trúar-
frclsiö. Fyrir nokkrum árum Ijet stjórn Austurríkis
ínctjast samningi vib páfann unt óskoraö vald klerka í
öllum andlegum málum, og aÖrar frumtignir, er katólskir
biskupar og kennimenn þykjast eiga heimting til. Til lík-
inda um, aö samningur þessi Itafi lifab sitt fegursta, er dreg-
in umrœöa sú, er hófst á alríkisþinginu út af því, ab kat-
ólskir klerkar í Týról höföu oröib berir ab því, aÖ þeir
hefbu espab fólk til mótspyrnu og mótþróa nióti lögum um
jafnrjetti prótestanta. Biskup nokkur, Jasik ab nafni, hjelt
svörum uppi af hendi klerkdómsins. Hann sagöi, mebal
annara orba, ab kirkjan væri ímynd ltins sanna frelsis, en
pátinn sá stjórnari, er hjeldi og miblabi til mundanga valdi
sínu. Miirgum þótti þetta kynleg kennirtg, og var henni
svarab á þessa leib, af manni þeint, er Múhlfeld heitir:
vKenning Krist.s cr meb frelsinu, en Icirkjan er á móti því. ’
Kirkjan rís eigi móti einokun til aö gjöra þjóbirnar frjálsar,
heldur til þess sjálf ab ná einokunarvaldinu. Ilver þýzkra
manna niá robna af blygbun, er hann minnist á fund keis-
arans og páfans foröum í Canassa. Krists orb eru: mitt
ríki er ckki af þessunt heinti, en kirkjan hefur rangþýtt
kenningu hans; hún heimtar óskoraÖ sjálfræbi fyrir sig
sjálfa, en befur hvergi unnt vísinduniim frelsis ebur vís-
indalegri rannsókn". Var gjörbur mikill róitittr ab þessum
orbum, og þykir slíkt meb meiri nýlundu í Austurríki.
Fraklcland. Einn af þeim rithöfiindnm, er meir
hafa taliö löstu en kosti Nap. keisara 3., segir um hann,
ab hann aldrei hopi fótniál nenta til þess ab komast tveim
fetum lengra fram í næstu atreiö. AÖ því reynzt hefur
hingab til, rnitn hjer ntikib hœft í. Allir vita, hve ntikib
hann hefiir úr býtunt borib meb áræÖinn, en hitt liefur cigi
orbib ódrjúgara til árangursins, ab hann hefur látib í tíma
stabar nema, sjeb svo hverju l'rant yndi, og bebib betri byrj-
ar. Hefbi hann eigi ljett styrjöldinni á Italíu í Villa-franca,
er mjög' óvíst, ab svo mikib væri þar nú unnib til samein-
ingar og frelsis ítöisku landanna. þá er hann var aptur
horfinn, stóbu ftalir eigi lengur sem Björn ab baki Kára.
Síöan hafa þeir af eigin rantmleik rekib frá völdum hinn
leibasta og óvinsælasta höföingja, tekib lönd hans ásamt
lönditm hinna, er eigi voru annab en ttmboÖsmenn Austur-
ríkis, og lagt í þau lög vib frjálst og siölega stjórnab ríki,
en í þegnskyldu vib þann konttng, er optlega, eins og hann
sjálfur hefur aÖ oröi kvebiö, hefur lagt. lífiö og konung-
dóminn í hættu fyrir frelsi Ítalíu'. Til skamms tíma hefur
Ítalía verib nafn Iands, er vjer allir könnumst vib; nú er
þab nal'n konungsríkis, er konungar verba ab kannast vib,
þótt margir enn sjeu tregir. Bretar og Anteríkunienn (fríveld-
in) ribit fyrst á vaöib og játubu ríkishelgi Ítalíu; þá komu
Svisslendingar, þá Tyrkir, þá Portúgalsmenn. Mikib var
eptir gengib vib Napóleon keisara, ab hann skyldi fylgja
góbu eptirdœmi bandamanna sinna, en hann sýndi sig á-
vallt tregan. Ab honiint hafi þótt. ýms biind liggja á sjer,
má vei skilja, og ab hann hafi bebiö eptirfœri, til aÖ.siíta
þau svo af sjer, ab abrir hneykslubust sent minnst. Slíkt fceri
sá hann sjer viö lát Cavours greifa. Hann sá, ab mönnum
nutndi þykja miöur kynlegt, ab hann nú ynni þab til styrkt-
ar Ítalíu, ab vibiirkenna Viktor sem konung liennar, er
lnín hafbi rnisst slíkan forustumann og rábvitring, ab fáar
þjóbir hafa átt hans maka, en sjálfur hann santvinnara sinn
ab þeint rábum, er eigi ab eins reistu Italíu úr ánaub og
volaöi, en drógu til gagns og frægbar fyrir Frakkland og
keisaradœmiö. Nærri má geta, nieÖ hve miklnm fagnabi
Italir tóku viöurkenningarboöum keisarans, og á hinn bóg-
inn, hve illa sú fregn hefttr látib í eyrunt þeirra, er ávallt
hafa treyst því, ab Napól. því ab eins hafi dregib þetta
mál, ab liann bibi eptir, ab sundrung ebttr stjórnleysi á
Ítalíu fœri í þann vöxt, ab hann og aÖrir niættu þrífa
frjálsitnt liöndum til þess, er ferigizt gæti, en þeint greidd-
ist a|)tur vegur þangab, er burtu ertt flœmdir. Enda er nú
mikiö urii illgetur og hróp þýzkra blabamanna um hann.
Hann hefur einnig skorab á Rússa og Prússa, ab viburkenna
konungsvald Viktors konttngs yfir Italíu, en þeir fœrast
itndan. Segja menn, ab fæö hafi á lagzt nteb Rússunt og
Frökkum, þá er Nap. kvaddi lier sinn lieim frá Sýrlandi;
en Rússum mun lielzt bafa verib í h}’ggju, ab búa Tyrkjunr
sem ilest vandræÖi úr því máli. þ>ó opt hafi því verib
fleygt, ab Napóleon keisari mundi vera í launráöabrotunr
meb Rússum um þab, aÖ steypa valdi Tyrkja o. s. frv., og
ltann þá niinnst varbi mundi skipta um bandantenn, þá er
þó eigi annab ab sjá af abferb ltans í sýrlenzka reálinu,
en honum liggi vinátta og samband vib Englendinga í niestu
rúmi. þetta halda menn til þess bera, ab Rússar hafa
daufheyrzt vib tilkvaÖningu hans unt ab viÖurkenna Viktor
konung; og hver mundi vænta, ab Prússar fœru meir ab
annara dœmi en þeirra. Napóleon keisari hefitr lengi veriö
góbur í bibunum; hann veit vel, ab þessari skuld verÖur
lokib þó seinna verbi. Nýlega skorubu þeir á hann, sendi-