Norðanfari - 12.02.1867, Blaðsíða 1

©. ÁR
AKUKEYHI 12. FEBHÚAR 1867.
M 5-«,
vil ncfna „rímnarollu8, og á þab aíi vcra svar
m<5ti grein minni í Norbanfara, nr. 14.—15,
5 ári. Er þaí af rollunni afe segja, aö
cr jeg las hana í fyrstu, sýndist rnjer liún svo
næsta vesöl, afe ílcsiu leyti, afe liún bifei eigi
svara. en þá datt mjer í luig þafe, sem síend-
ur í Lofe-Fáfnismálum, afe „allt er vant, ef þii
viþr þegir, þá ertu um bleyþi borinn, efear
sönnu sagþr“; og fyrir því ætla jeg, þ<5 leitt
sje verkife, afe svara bonum fám orfeum.
iiöfundurinn kve'ur grein mína lýsa „hje-
gúmlegnm sjerþútta, unggæfeidegum glanna-
skap, bjánalegu hugsunarleysi og
f r á b æ r u s k i 1 n i n g s I e y s i“. Slik afar- .
yrfei er bæfei hægt afe tala og rita, og færa
cigi ástæfeu fyrir Slæmt þykir mjer þafe, aö
hafa Idotife þafe iof hjá þessum höfundi, afe
grein mín sje „ritufe mefe fjöri“, en hann bætir
mjer þafe upp mefe því, afe hann drúttar því
afe mjer, afe sumar liugmyndir í grein minni
sje tekriar frá öferum, því ('eptir blænum á grein
hans) er ekkert öflugri sönnun fyrir því, afe
grein m'n sje frumhugsufe (-o-r-i-g-i-n-a-I-), /
en bcint þetía, enda æt’.a jeg, afe greinin sje
öll, í smáu og stáiu, frumhugsufe af mjer.
(þessi orfe, „afe tefeja búkmennta völl Islerid-
inga“, cru alkunn, etida heíi jeg aufekennt þau
mefe „ Jcg verfe því afe bifeja hann, afe
kjdsa ura, livort haíin vill heldur jeta þelta
oian f sig aptur, efea heita lygari afe öferum
kosti.
Enda þótt svo virfeisf, sem höf. hafi lekizt
upp á roilunni, þá ber hún þafe þó eigi
mefe sjer, afe hann hafi skilife betur orfe Jón-
asar Hallgrímssonar, en jeg Eigi þykist jeg
heldur þurfa afe bifeja þenna vesaling, afe setja
mig á hnje sjer og kenna mjer afe stafa, því
jeg mun sífear sýna í grein þessaii, afe höf.
mundi vart vcita af, afe hafa gler fyrir glyrn-
um, er hann ies sjáifur. Eptir þvi sem jeg
kemst næst af rugli höf. virfeist mjer, sem
liann leggi sönm þýfeii gu í orfeife „rfmur“ og
„söguijófe11 (e-p-o-s), enda þótt rímurnar sje
afe eins ein tegund af söguijófeum, en út af
slíkttm smámunum vil jeg nú eigi yrfeast vife
óvitran mann1.
Rímnahrókurinn scgir, afe jeg heimfæri
• orfe Jónasar upp á aliar rímur, og er þaft afe
því leyti satt, afe jeg leyti mjer afe heimfæra
þafe til þeirra rfmna, er þ >gar cru f Ijós komn-
ar á Islandi, mjer er óhætt afe segja undan-
tekningarlaust, því þótt svo sem einar efea
tvennar bærilegar rfmur sje til, t. a, m. Núraa
rímur — og er þó helzt til mörgu í þeim
slolift úr Floiians: Numa Pompilius—,
þá má þó iieimfæra þessi orfe til rímna yfir
höfufe. En hinu skrökvar hann, afe jeg heim-
færi þafe upp á rímur (o:e p o-s) í sjálfu sjer.
þafe er og auftsætt, afe öll grein mín mifear til
rímna þeirra. er ti! þessa hafa komife út á
íslandi Hvernig ætti nokkur mafeur afe gefa
dæmt um hinar, er ókomnar eru? þ>aft skiidi
heizt vera þessi r o 11 u höfundur efea rfmna-
hrókut! Afe skáldskapartegundin sje ill efea
ónýt, hefi jeg aldrei sagt; þar sem því höf.
lýgur mjer þessum ovfeum í munn, og reynir
svo til afe hrekja þau, þá virtist mjer eigi
betnr, en liann sje, sem menn segja, afe berj-
AFSKRIPT
af brjefi byskupsins yfir Isiandi íil amtmanns-
ins í Norfeur- og Austuramtiriu dagsettu 21.
desembcr 1866.
Til afe fuiluægja tiimæium y?ar, iiávci-
borni herra, í brjefi frá 27 f. m hefi jeg f
dag sUvifaft próföstunum í Norfenr- og Austur-
amtinu hverjum fyrir sig svoFtandi brjef:
„Amtmafeurinn í Norfur- og Aaustur-
amliiui liefir í brj< fi frá 27. f jafn-
framt því aö senda mjer eptiirit af
brjefi sínu til ailra prófasta í áminnslu
umdæmi titn stofnun Iicilbrygfeisnefnda
f lncrri kirkjusókn, dags. s. d, befeife
mig afe styfeja máie'ni þetta mcfe til-
iögum mínum, vife yfcur og prestana f
yfear prófastsdæmi.
|>ótt jeg nú sjái, afe málefni þafe,
sem lijer ræfeir um, sje svo mikiivægt
f sjálfti sjer, afe þafe sjálft geti vakife
fylbta áluiga yfear, og þurfi því alls
ekki lifesyrfis míns vife, og þafe því
sífeur, sem þaft er horife fram af þeim
pmbættismanni sem jafnan hefir sýnf,
hve annt lionum er um velferfe amts-
búa sinna, er þafe þó sönn giefei fyrir
míg, afe geta ávarpafe yfeur í þessu
skyni og bætt þeirri inniiegu bón
rninni vjfe áskorun herra amtmannsins,
afe þjer, herra prófastur viijife gjöra ailt
sem í yftar valdi stendur, til afe styfeja
þetta merkiiega fyrirtæki í yfear pró-
fastsdæmi á þann hátt, sem amtmaíur-
ir.n hefir stungife upp á, og scm afe
minni ætlun er heppilega valinn, mefe
því hann er einfaldur og óhrotinn, en
gctur þó mefe nanfesynlegu fvigi og sam-
tokum kornife miklu gófeu til leiftar
fyrir líf og heilhrigfei manna.
Jeg þarf þvf sífur afe fara hjer nm
fleiri orfenm, scm jeg fulilreysti þv(,
afe þjer munife sýna alúfe og framtaks-
semi í sjerhverju því, sem á einhvern
hátt, beinlínis efea óbeinlínis snertir
yfear verkahiing“.
Og óska jeg, afe fyrirtæki þetta megi fá
gótann framgang, eins og þafe á skilife.
Mefe því jeg hcfi fengife vitneskju um, afe
þcrra amtmafeur Ilavslein hafi í liyggju afe
stofna heilbrigfeisnefndir fyrir notfean og aust-
an, og bafi í því skyni nú þegar tilskrifafe
prófösiuiiiini í sínu amli þá vil jeg eigi láta
hjá lífea afe lýsa því yfir opinberlega, afe mjer
virfeist þetta mjög þarflegt og gagnsanilegt
fyrirtæki, og þykist jeg sannfærfeur um afe af
því iná mikife gott leifta fyrir land og lýfe.
Vona jeg því stafefastlega efe vifekomandi pró-
fSstar og prestar gcfi rnáli þessu gófcan róm.
Jeg get nú sem stcndur sökum annara
anua eigi íarifc mörgum orfeum um þetta mál
en vona bráfcum afe hreifa því í blöfeunum,
eins og jeg lika vil styfeja þafe aföiium mætti
Reykjavík 23 desember 1866.
Jón Hjalialín
lanchæknir.
*
» *
Vjer efumst nú eigi um, afe liinar mikil-
vægu tillögur lierra biskupsins og herralandlækn-
isins muni hafahin bertu áhrif á andlegrar stjett-
ar mcnn hjer í umdæminu, til afe sýna alla alúf og
framtakssemi, hvafe heiibrigfeisnefndirnar áhrærir;
envjerviljum líka leifea athygli alþýfeu og ailra
heldri manna afe þessu málefui, sem, eptir
sannfæiingu vorri, mun liafa hin hcillavænieg-
asfa árangur fyrir alda og óborra, ef því
verfeur framfylgt, sem vera ber. þ>ó nú lærfe-
ur læknir værj í hverri sýslu hjer norfeanlands,
og frekari vonir má vart gjöra sjer um lækna-
skipun vora, þá sjer samf hver skynugur niafe-
ur, afe læknirinn, hveisu vel sem harin væri
afe sjer og hversti fleygur og fær sem liann
reyndist til ferfealaga bæfei sumar og vetur,
mundi sem hingafe/ til Ktife geta afe dugafe til
þess afe lifesinna ölluin sjúklingtim í iæknis-
uuidæmi síuu; en allt öferu ináli væri afe gegna,
ef læknirinn, þó nú uinda.min yrfei hin sömu
og verifc hafa, væri f samverki mefe prestum
og öferum merkum mönnum f hverri kirkju-
sóltn; og svo vjer uö eius tökum eiit fram,
Iiversu áreiíanlegri yrfei eigi sjókdómslýsingar,
þegar þær kæmu Irá mefciimum lieilbrygfeis-
nefndanna, sem smámsaman iiuindu afla sjer
þekkingur, afe minnsta ltosli, á algenguiri sjúk-
diiinum.
Heilbrygfeisnefndir eru nú stofnafear vífea
eiiendis þar sem lieita má afe læknir sje á
hverju strái, og er höfufe ætlunarverk þeirra
afe híynna afe því, afe heilnæniisreglur eje vife-
haffear, og er sagt afe shkar nefndir hafi hin
beztu afdrif til þess afe lengja líf manna og
vaina sótlum.
{>arefe vjer liöfum sanjifrjett, afe bráfeum
verfei prentafear í Reykjavík tvær ritgjörfcir um
þrifnafc, lopt í húsum, matarliæfi, og svo frv.
sent Sharp kvekari sætndi verfeiaunum , þá
skorum vjer á amtmann vorn afe kaupa svo
sem 1000 expl, af þessum ritgjörfeum, er eiga
afe kosta 8 sk. hver, á kostnafe jafnafearsjófesins
til gefins útbýlingar af heilbrygfeisnefndunum
þegar þær komast á fót, sem óskandi væri afe
yrfei sem allra fyrst.
FYRIRSPURN.
Hvernig skyidi standa á því, afe frá Arna
Magnússonar ncfrdinni hefir ekkert heyrzt efea
sjest á Islandi, sfían aimar hluti Snorra-Eddu
kom út 1852? Skyldi þafe vera afe kenna
samskonar músum, er átu upp fyrir henni
Knitlingasögn, setn hún ljet prcnta árin 1740
— 42? efea skyldi þafe vera afe kenna mennsk-
um músum, er upp jeti árlegar tekjur stoln-
unarinnar, svo ekkert verfei afgangs til bóka-
útgáfna? efea skyldi forstöfeuneíndin vera btíin
afe gleyma 26. gieininni í stofminarbrjefinu
fyrir dánargjöf Arna, cr konungur stafefesti
18. jan. 1760, þar senr bofeife er afc gefa út
bækur Ba fe minnsta kosti a n n a fe -
h v o r t á r“ og konungsbrjefi 24 sept 1772,
cr lýsir vanþóknan yfir afegjörfealeysi nefndar-
innar? efea skyldi vera búife afe nema þá ákvarfe-
an, er afe bókaútgáfum lýlur, úr lögum?
Spmull.
RÍMNAROLLA SUNNLENÐINGS.
^lhad riláe han jtaa den Galej“?
Ordsfidltur daiislcitr*.
Kd er komift út f Reykjavík rit, er jeg
1) á íslenzkn: „Sá átti nú erinúife í ltínife".
— 9 -—
1) Ætli hann kunni \el vife, afe segja: „Ódyseifs-
riinur“, „Meásiarímur Kloph»tocks“ T