Norðanfari - 18.12.1868, Blaðsíða 1

MMPARI.
ÁK.
AKDREYRI 18. DESEMBEIl 1868.
M 35.^86.
FRÁ FUNDINUM Á KROSSUM Á ÁRSKÓGS-
STRÖND OG UM STEFNU HANS.
í haust 28. október áttu flestir eigendur
byríiingsins rEmilie“ og fáir menn aírir fund
nieb sjer á Krossum á Árskdgsströnd, til þess
ab ræba um livah vib byrbing þenna skyldi
gjöra. Öllum fundarmönnum kom saman um
ab rjett \ært og naubsynlegt a& skip þetta væri
eigi riflb í sundur, fyrst byrfingurinn sjálfur
væri gó&ur, heldur reynt til a& bæta þab svo
og búa ab þaí. yr&i seglfart. Menn sáu a&
vísu a& til þessa þyifti -miki& fje, því bæ&i
var búi& a& ska&skennna e&ur únyta gjorsam-
lega miki& af rei&a skipsins svo sem dragreipi
og ekegglur, á&ur en þa& var teki& til uppbo&s,
og svo keyptu hinir og a&rir þa& er eptir var
nytilegt, en úvíst yr&i hvert þa& fengist aptur.
Nú var ætlazt á a& þurfa mundi frá 2000 til
2500 rd tii a& út búa skipií me& rá og rei&a,
svo þa& yr&i vel haffært. En hvorki höf&u
eigendur byr&ingsins fje til þessa kostna&ar,
og eigi þútti heldur rjett a& svo fáir menn œtti
skipi&, ef þa& settl a& ver&a almenningi a& full-
um nótnm, Var því afrá&il a& eigendur byr&-
ingsins by&i mönnum til fjárframiags og sam-
eignar vi& sig í skipinu, og svo skyldi jafn-
framt reynt a& útvega þa& aptur erenn kynni
a& vera eptir af rám og reita skipsins. Til
þessa starfa kusu skipseigendur þá sjera Arn-
Ijút Ólafsson og skipasmit herra Fri&rik Júns-
son á Bakka. þeir skipta aptur svo verkum
me& sjer, a& herra Fri&rik útvegar þa& sem
hjer er a& fá til skipsins.
Flestir þeir menn cr sækja verzlun til
Akureyrar munu nú eiga kost á a& sjá „bo&s-
brjefiö“, því nú er búib S& senda þa& helztu
mönnum í þeim bjern&um. Er svo til ætlazt
a& hlutafjelag eigi skipi&. og sje hverr hluti
100 rd. þess má geta a& þa& eitt er einkenni-
legt vi& hlutafjelög, a& öllum tilkostnafc til fyr-
irtækis þess e?ur ver& hiutar þess, er fjelagi&
er stofna& til, er skipt í j a f n a h I u t i.
Hjer er ver&i skipsins skipt f 100 dala hluti,
og mun þa& hæfilegt, þá er liti& er á upphæ&
kostna&arins og skipulag fjelagsins. því ef
hluteigendur eru margir, þa er ör&ugt a& kve&ja
þá til fundar og úliægt fyrir þá a& sækja fundi
fjelagsins. Fjelagi& ver&ur þunglammalegt og
stirt í snúningum, og áhugi fjelagsmanna minnk-
ar a& því skapi sem þeir hafa minni afskipti
af fjelagsmálefnum og minna cptirlit me& for-
Btö&umönnum fjelagsins. En aptur á mút munu
fáir svo efnum búnir nú á þessum tímum a&
þeir geti sjer a& mcinalausu snara& út 100 rd.
En hjer liggur gott rá& til. Kunnugir menn
og samhentir geta sem bezt tala& sig saman
um a& taka einn hluta í skipinu, og leggja
þeir þá til eptir efnum, t. a. m. einn leggur
til 20 rd., annar 10 rd. og hinn þri&ji 5 rd., er
vjer ætlum a& vera ætti hi& minnsta tillag,
Dar til komnir eru 100 rd., og kjúsa þeir þá
;inn úr sínum flokki tii hlutarmanns. Á þenna
íátt myndast smáfjelög kringum hiuteigendurna,
jr hafa sömu rjettindi og skyidur í sínum húp,
lem hatin hefir í fjelaginu. þetta fyrirkomu-
ag ver&ur í marga sta&i hægra og hentugra,
iptir því sem hjer liagar til hjá oss. Hverr
ilutarma&ur er sem fulltrúi sinna fjelaga og
tjúrnari þeirra, en stjórn hiutafjelagsins hcfir
inungis málutn a& skipta vi& hlutarmennina
Jeg vona a& menn hljúti a& vera sannfær&-
ir tim þa& tvennt í þessu máli: fyrst þa& a&
miklu rneiri sje ábatavon cn áhætta a& kaupa
í skipinu, því bæ&i ver&ur skipi& svo údýrt,
a& nieira ver& rnun eílaust fást fyrir þa&, þútt
selt yr&i ; en yr&i þa& haft til a& ganga landa
á milli, þá ver&ur sjálfsagt keypt ábyrgö á því,
og er þa& hæg&arleikur, í annan stafi mun
flestum finnast hin brýnasta nau&syn fyrir oss,
a& eiga haffært skip, ef vjer ætlum einhvern
tíma a& komast úr kútnnm, er menn svo kalla.
En nú er menn eru sannfær&ir um þetta tvennt:
ábatavon og nau&syn, þá ertt flestir svo Iyntir,
a& þeir vilja styrkja eptir megni svo gott og
nytsamt fyrirtæki sjáifum sjer og ötrum til
gagns og sæindar. Eri cfsem flestir láta þetta
ásannast í verkinu, þá þarf enginn a& taka
nær sjer en svo, a& hann standi jafnrjettur ept-
ir, enda hvernig sem fer. Menn ætti jafnan a&
hafa sjer liugföst þessi sannmæli: „raargar
hendur vinna ljett verk“ og flniiki& má ef vei
vill“. Au&sætt er a& tuttugu 5 dala menn,
e&ur tíu lOdala menn áorka jafnmiklu sem
einn 100 dala ma&ur, eins tíu lOOdaia menn
sem 1000 dala ma&ur og o. s. frv. Ef vjer
höldum svona áfram, þá munnm vjer finna, a&
væri gú&ur fjelagsskapur miili allra þeirra, er
haft geta gagn af skipi þcssu, þá geta þeir
me& lagi og gú&um vilja skotið vir&i margra
1000 dala saman, þá geta menn í einu or&i
komifi því fram er þeir vilja í þessu máli.
En fyrst um sinn er nú eigi a& ræ&a um ann-
a& e&ur meira cn að skjóía sainan rúmum
2000 rd , eöiir frá einum til tveggja skipsblula
úr hverjum hrepp þeirra er sækja verzlun á
Akureyri, því ætla má a& nokkrir einstakir
menn ver&i sjer utn heilan hlut.
En ná geta menn sagt, þá& er eigi núg
a& þetta fje fáist, því hvernig getum vjer út-
búi& skipifi, þar setn svo margt vantar til þess,
er eigi er fáanlegt hjer á iandi og naumast er
a& ætlasl tii a& kaupmenn hjer flytji oss þær
nau&synjar; og svo ef vjer hugsum til a& láta
þa& fara til útlanda, me£ uvörnr frá oss þá
vantar oss mann, hús til a& láta vöru í, tunn-
ur undir lýsi, poka undir ull og skipstjúra út-
lendan, til þess a& geta fengifi ábyrg& á skip-
inu; svo mtinu menn og ætia, er eigi þekkja
til, a& skipinu sje eigi úhætt þar sem þa& nú
Iiggur. Jeg get eigi a& svo stöddu svarað ö&ru
hjer til en því, a& skipinu er alveg úhætt þar
sem þa& nú er a& vitni þeirra manna er vel
hafa vit á, því getur ekki grandað nema rek
af lagna&arís, og má hægicga gjöra vi& því.
Jeg hefi gjört tilraun til a& fá allt þa& er þarf
til skipsins beinlínis frá útlöndum, eptir því
sem vjer nákvæmar bi&iuin um í vetur, svo
og tunnur og pokaefni, og a& þa& ver&i kom-
ið hingað í tækan tíma. Einnig heíi jeg hugs-
a& mjer manninn, er geti sta&ifi fyrir kaupum
og sölum fjeiagsins. En eigi getjeg sagt me&
vissu fyrr en pústur kemur a& sunnan hvernig
þetta gengur. Uús munum vjer geta fengið
til brá&abyrg&a; en skipstjúra og svo sem tvo
háseta frá útlöndum er eigi ör&ugt a& fá, til
þess a& ábyrgfe fáist á skipinu; en að ö&ru
leyti höfum vjer næga og gú&a sjúmenn til.
f>að ernú undir y&ur sjálfum komið, lands-
nienn gú&ir, hvort c&ur a& iive miklu leyti fyr-
irtæki þessu ver&ur framgöngu au&i&, Enginn
þaif að leggja meir í söturnar en hann er fær
_ fið —
um. Áhættan er Iítii, en ábatavonin mikil og
þú enn meiri framavon og framfara, Vjer þurf-
um a& hreifa oss, hreifinginn er líf og freisi,
en „heimskt er heiniali& barn“. Höfum gú&an
vilja og stö&ugan, þá mun allt vei takast, því
að „sigursæll er gú&ur vilji“, því a& „Gu& hjálp-
ar þeim er hjálpa viil sjer sjálfur".
Arnljútur (Jlafsson.
(ASsont).
LANÐSDÓMURINN OG þ.JÓDÓLFUR.
Jeg les ætíð me& ánægju alla þá lands-
yfirrjettardúma sem standa í þjú&úlfi, því jeg
hefi gaman af málum, og a& sjá hver úrslit
þau fá hjá þessum æ&sta innlenda dúmstúl
lands vors. þar á mút les jeg me& allra
mesta úge&i og úlund þessar útásetningar, sem
málaðutningsnia&ur Jún Gu&mundsson stand-
ura lætur fylgja dúmum þessum, og sem aliar
ugglaust eru eptir hann sjálfan. Orsakir til
þessa úge&s míns eru þessar einkanlega:
1, dtásetningar þessar eru sem optast eiukis
virti, e&ur gefa enga upplýsingu, Jivorkl
um málin nje lagasta&i fyrir dúmunum..
2, þær kasta skugga á lagaþeklangu mála-
flutningsmannins sjálfs í augum allra hygg-
inna manira, svo jeg veit ekki nema þetta
aptri suinum frá ,a& sk'júta málttm sínum
fyrir yfirdúminn, þegar þeir eru ekki vissir
um a& ver&a fyrri af brag&i til a& fá hinn
málaflutningsmanninn fyrir sig. þetta „legg-^
ur sig sjálfi“, eins og þjú&úlfur a& or&i
keaist, því enginn skynugur ma&ur ætlast
tii þess af Jðni Gu&mundssyni, a& hann
viti betur hva& Ing og rjetfur er í landi
voru en dúmendurnir gjálíir; og engum
rjettsýnum manni getur heldur til hugar
komi&, a& Júni Gu&níundssyni sje annara
um það en dúmendunum, að málin fái þar
sem rjettust úrslit.
3, ættú menn, e&ur þú a& minnsta kosti allir
sannir ættjar&arvinir, að stu&Ia til þess, a&
yfirdúmur landsins fengi sem mest álit á
sig, því það væri í alia sta&i hið e&Iileg-
asta a& engum málum væri stefnt út úr
iandinu. „Utanstefnur viljum vjer engar
hafa“ sög&u forfe&ur vorir me&an þeir höf&u
fulla me&vitund um frelsi landsins, og liið
sama hijúfum vjer að segja undir eins og
frelsisme&vitundin er vöknuð hjá oss. Á-
8tæ&umar eru Ijúsar. þa& væri heimsku-
legt a& hugea sjer að felja oss trú um, a&
vjer getuin betur ná& s ö n n u m rjetti vor-
um, í ö&ru landi eptir lögum vorum,
rjettarvenju og si&venjum, þar sem lög
vor eru a& svo miklu leyti úkunn, en
rjettarvenja og si&venjur með öilu <5-
þekktar, í þessu cfni ver&um vjer a&
varast a& draga nokkra ályktun hinum út-
lenda dúmstúl í hag afþví, að einhver uni
betur vi& úrslit hans, því ætla má,a&marg-
ur sje svo gjör&ur a& hann uni bezt dúms-
úrslitum, þcgar liann vinnur, hvab svo sem
landstögum og rjetti Jí&ur í sjálfu sjer. En
af þessu lei&ir rjettarúvissu í dúmum. Svo
er þa& og í ö&ru lagi optast úkljúfandi
kostna&ur a& láta málin sigla.
4, þa& er í mesta máta úe&lilegt og úvi&ur-
kvæmilcgt a& málaflutningsma&ur vi& yfir_
dúminn sjálfan, sje a& sperra sig og spenua