Norðanfari - 27.02.1871, Qupperneq 3

Frakka voru nú í dvina vörzkun. Bazaine
sat í Metz. En sama daginn og hin skæfca
orusta stófe viö Sedan ætlaíii hann aö brjótast
gegnum herkví Prússa og svarabi þab einmitt
þvi sem undir Viefir hlotib af) vera í lannmál-
um þeirra, ab Mac Mahon mundi ver&a komin
austur undir Metz þann sama dag, og Bazaine
sem ekki gat vitab neitt hverju Iei& um ferfcir
Mac Mahons eptir þab ab Prússar komust fyr-
ir hann iiefir treyst því, sem þeir keisari og
Mae Mahon töldu víst, og því rjebst hann
þenna dag á Prússa af þvf kann trcysti
því ab Mac Mahon mundi rábast á þá ab baka
til samdægurs. Hann barbist liraustlega til :
kvölds og er svo ab sjá ab Prússar haíi haft j
fullt í fangi meb hann. En ab kvöldi var ;
honum hrundib aptur upp inn undir fallbyssu j
skýlib hjá víggörbunum vib Metz; og situr i
hann þar enn, svo jeg fari stutt ytirþá sögu. i
■— Menn bjuggust vib ab hinar næstu fregn- j
•ir eptir þenria bardaga mundu verba fribvæn- j
legar. En þab hefir farist fyrir. Keisarinn j
var spurbur hvort hann væri því vibbúinn ab i
semja frib vib Prússa. En hann bab sig und- j
an þeginn meb því ab hann væri ófrjáls mab- j
ur er hann væri bandingi ab herlögum. En í i
París urbu nú þeir vibburbir er vib öllu öbru
xnátti búast af en fribarsamningum vib Prússa.
þegar frcgnir um þessar ófarir komu til
Farísarborgar, var fólkib ekkert látib af vita
fyrst í stab heldur en fyrr því aldrei hafa
rábgjafar keisarans þorab ab láta Parfs vita
hib sanna um ófarir hersins. Palikao rába-
Ueytisforingi hefir nú efiaust fengib fregnina um
óhappib svo snemma ab tími gæfist nægur
keisaradrottningu ab komast á broltu ; því
sendiherrar erlendra stjórna vissu alla söguna
ttm dagmálabil liinn 3. sept., en hann flutti
sorgarfregnina rábgjafaþinginu fyrst kl. 1. um
Uiorguninn hinn 4. sept., og bætti þar vib því,
ab sökum þcss sjer hefbi borizt hún svoseint,
hefbi liann ekki getab rábfært sig vib fjelaga
sfna í rábaneytinu um þab hvab til úrræba
skyldi taka. þegar er Palikao hafbi talab, stób
Jules Favre upp, einn hinna fáu mdtstöbu-
nianna keisaradæmisins í þinginu mælskur
niabur og stjórnhagur, og lýsti því yfir, ab
því keisarinn og ætt hans hefbi fyrirgjört öll-
nm þeim rjettindum er stjdrnarskipun Frakk-
lands heimilabi þeim og krafbist þess ab þing-
jb setti nibur nefnd er falin væri stjórn lands-
ins á hendur og reka skyldi hinn erlenda ó-
vin út úr endiinörkum Frakklarids, en sjá um ab
Trochu hershöfbingi hjeldi embætti sínu, her-
stjórninniyfir Parísarborg. Núvoru hinirháværu
keisaramenn lágraustabir orbnir og fúr stein-
þögn eptir þessari uppástungu. En þingib ákvab
fund til næsta dags, á nóni,
Þegar borgarmenn sáu af blabi stjórnar-
innar sjálfrar í hversu óvænt efni hag Frakka
var komib varb ys og þys í bænum, hinn mesti.
Blabib tilkynnti ab 140,000 manns liefbi ver-
ib teknir hernámi vib Sedan, en sagbi jafn-
framt ab enn væri hugur þjóbarinnar óbeygb-
Uri enn væri Frakkland albúib ab verjaet eg
París væri vei fær ab mæta óvina umsátri.
Menn og konur, meyjar og börn flykktust út
á göturnar, er urbu trobfullar á fáum tímum.
Þingfundur var haldinn kl. 12; kom Palikao
þá meb þá nppástungu ab kjósa skyldi fimm
*fianna nefnd af þingmönnum sjálfum til ab
stjórna landinu og verja þab, og skydi Palikao
Bjálfur vera forseti og framkvæmdarstjóri
nefndarinnar. Jules Favre beimtabi ab fyrr
en þessi uppástunga kæmi til ræbu skyldi sú
lædd er hann hafbi borib fram kl. 1. um morgun-
inn. þá kom Thiers meb eina svo hljúbandi:
»Naubsyn krefur ab þingib kjósi nefnd manna
til landstjórnar og þjóbvarnar. þing, er skipi
á um uýja stjórn, skal koma saman er vib
verbur komist“. Allar uppástungurnar þóttu
athugaverbar, Og voru fengnar þingnefnd til
fhiigunar, er sjóba skyldi saman ór þeirn eina
abalgrundvailarreglu til sátta fyrir þingib er
ræba skyldi uppástunguna á fundi þenna sama
dag. En er þingsalurinn var opnabur rudd-
ist bæjarfólkib inn í þeim grúa ab loptsvalir
allar og gólf nibii, þingmanna sæti og hver
skonsa, allt var fullt. Æpti lýburinn efsetn-
ingu keisarans og heimtabi ab þingib skyldi
Betja iiann af opinberlega þegar I stab. Keis-
aransmenn sem Frakkar kalla optast les Arca-
diens*, ebur iiinir stjórnkeyptu þingmenn gengu
*) Uppruni þessa viburnefnis er sá ab
Arkus, sonur Juppiters og Kallitó gat kyn-
kvísl þá er Arkadiu bygbi í Grikklandi. þess-
ir Arkadiumfinn þóttust allra manna elztir og
Bvo sem góbkunnugur fruniburbur mannkyns-
ins, og þykir opt kenna áþekkrar metnabar-
nú sem hijóbast af þingi, og iæddnst. jþjúb-
freisismennirnir sátu kyrrir og bibu hljóbs.
Einn þeirra, ab nafni Gambetta beiddi múg-
inn ab bera hæfiicga virbingu fyrir þinginu og
ofbjóba ekki frelsi þess er þab sæti vib ab
ræba löggjöf landsins. En æ því hærra fóru
hljób margsins, þó hann hlustati á áskoran-
ina fribsamlega. Utan hallar var alit á tjái
og tundri, loptib titrabi af liáværu ,ópi. þeirra
er öskrubu „vive la republique, lifi lýbstjóm-
in“ 1 og fólkit á götunum og þjóbvörbuiinn,
hinn vopnabi borgaralýbur, slógust á eitt band
í hróberni og mikilli ásisemi þ>egar ekki
vaib undan komizt, ab friba fólkib, tóku þeir
Gambetta og hans fjelagar, hib svo nefnda
„vinstra* þing ab sjer ab lýsa yfir, liátíMega
afsetningu keisarans. Fóru þeir síban í flokki
meb mörgum þúsundum öskrenda upp frá
þinghúsinu til rábhússins og lýstu yfir frá lopt-
svölum þess ab lýbveldisstjórn hefbi tekib ab
sjer umsjá ríkisins og væri keisaradætnib á
enda. Fólkib ljet eins og af því hefbi ijett
álögum. þab var sem borgin væri öll ab
veizlu, Vise !a republiqae iiljómabi ekki ein-
ungis í hinum latínska borgar fjórbungi Qu-
artier latin) vestan ár, þar scm óvibrábanlegir
stúdentar og íþróttamenn búa; ekki einungis í
La Vilette þar sem „blúsurnar“ — eba, setn
sumir segja, „peysurnar“ — búa, hinir harb-
hendu daglaunamenn, í mjófum og marghlykkj-
óttum götum, heldur í keisarahöllinni, sjálfri því
kl. hálf fjögurbrutu menn hlibib á hallargarbin-
um rifu nibur keisaraflaggib, og óbu upp í höll
til ab venja sali keisarans vib ný hljób og nýtt
mál. Hundrab manns fóru inn f höllina en
gjörbu engan miska af sjer— mirabile dictu.
þjóbvörburinn tók ;iú undir vernd sína höll
keisarans tóma, en hermennirnir fóru um göt-
urnar, og hjeldu byssuskjeptum sínum í lopt
upp til tákns nm þab, ab sjer væri fribur í
huga, og hrópubu hinni nýju stjórn heill og
hamingju og rifu nibnr arnir keisarans meb
hinu fólkinu. Brjóstmyndum keisarans og
korut hans var fleygt ýmist í ána Sygnu, eba
á göturnar og rigndi þeim, eins og hrapanda
grjóti, út um glugga Og búbardyr borgarinnar
í öllum áttum Rocliefort er ritab hafbi margt
óþvegib um keisarann í blabi er hann gaf út,
og nefndi La Lanterne ebur Skribbyttuna, og
hafbi verib settur í varbhald fyrir þab og margt
annab óvirbulegt athæfi vib keisarann, var nú
dreginn út úr dyílissu sinni og borinn í grenj-
andi sigurhrósi til rábhússins, þar sem Gam-
betta tók móti honum og fabmabi rekninginn
aptur heimtan úr helju keisaradæmisins.
Skömmu síbar voru opnabir gluggar á ráb-
húsinu og komu út kostuligar olíumyndir af
keisaranum og drottningunni í logagyltum um-
gjörbum. Hinn gapandi múgur er beib fyrir
utan, túk gestum þessuin bábum höndum og
dansabi á myndunum f forinni. — Svo er
þessi þjób barnæbisieg ! Hefbi Napoleon unn-
ib annan eins sigur eins og hann beib ósigur
þá hefbi lýburinn ab öllum llkum heimt likn-
eski þessa Molocks ab dansa frami fyrir. —
þegar menn nú þóttust finna til þess fnll
glögglega ab snöru keisaradæmisins væri afljett
var sem allur nýr bragur iiefbi koinib yfir lifib
í borginni. Allir voru hýrir og glabir, þrátt
fyrir hina miklo þjóbar hörmung ; fólk tók
hvab í hönd á öbru þaut hvab í fabm á öbru,
kysstist, grjet og hló, andvarpabi, lofabi Gub,
heitabist háblótandi vib keisaraættina og sór
henni eilífa útlegb úr Frakklandi, en dauba ef
hún næbist.
(Framh. síbar).
— Úr brjefi úr Múlasýslu. Vert er jeg
minnist ársins, sem leib og á hag manna hjer
um sveitir á þeim tíma. Og þú er jeg ragur
ab skrifa þjer nokkub, sem nær til einstakra
sveita eba manna, því þeir telja þab sumir
ranghermt, sem jeg veit ekki betur en rjett
sje hermt. Svo hefir verib til ab mynda um
þab, sem jeg skrifabi þjer í fyrra, um bág-
indi í Reybarfirjíii, sem jeg hafbi beint eptir
2 mönnum þar í sveit. — þab hefir 1 Reyb-
firbinga tekib ilia upp fyrir mjer og borib til
baka, þeim gott, ab minna var um skortinn
þar en orb fór af.
Arib, sem nú er nýlibib, var eitt hib bezta,
sem lengi hefir komib yfir okkur hjer á aust-
fíflsku og drambs hjá þeim er Arkadiu kon-
ungiegrar og keisaralegrar útvalningar byggja.
nrlandi í flestum svcifum. Frá því batinn
kom um og eptir þrettándan í fyrra vetur,
var jafnan aub jörb eba nógar jarbir í fiestum
sveitum hjer og vetrarvebrátta haria gób allan
veturinn þab cptir var — fór snemma ab
gróa og skepnur gengu furbu vel undan, svo
bágur sem undirbúningurinn var í fyrra haust
— fjeb margt og heyin iítil og skemmd. Um
sumarmálin komu bieytu snjóvebur og fraus
krap, og snjódriptir, einmitt þegar gróbrarlíf
var komib í rætur Af þessu kól tún býsna-
mikib og eins þurrlendi í úthaga einkum í
sumum fjarbasveitum og töluvert í hjerabi.
Eptir þab var vorib eitt hib bezta og lánab-
ist saubbnrbur vel.
Var kominn mikill gróbur um hvíta-
sunnu. — En þá gerbi kuidakast meb snjú-
hreitu og næturfrostum. þetta kyrkti gras-
vöxtinn og sýndist iítib spretta einar 3 vik-
ur á eptir, þó tíb væri hin biíbasta. Fyrir
þetta varb grasvöxtur lítill víbast hvar nema
á vatns» og flæbiengjum, sem vatn lá yfir í
frostunum. Sumartíbin var og hin allrabczta
í hjerabi, en þokur og muggur víba í fjörb-
um, svo töbur liröktust meinlega. I hjerabi
varb heyjanýting hin ailrabezta, en beyin lítii.
Um Höfubdag kom illvibrakast meb snjó í
byggb á sumum stoíum. Mátti þó víbast
vera vib heyskap nema 1 tii 3 daga og ios-
abist víba töluvert af heyi. Eptir þab komu
heztu þurkar og blíbu tíb fram eptir haustinu.
Hirtust heyin vcl. Um haustverzlunartímann
var og lengst af bezta tíb. Undir vetur komu
rigningar einkum í fjörbum, en síban öndveg-
is tíb og hjelzt iiún lengst af þab sem eptir
var ársins — og var varla neinstabar gelib
fje ncma lömbum, fram ab nýári. Ljeít þykja
mönnum heyin.
Verzlun var hjer þoiandi í sumar, eptir
því sem hún hefir verib þessi bágu ár — uil-
in varb 36 sk. tólg 16 sk, rúgur 9 rd , grjón
11 rd, í 8umarkauptíb. En í haust ástla jeg
ullin væri 24 sk. tólg 16 sk., rúgur 10 rd.
grjón 13 rd. Víbast voru hjer slæm grjón
eba skemmd í sumar meira og minna og Ijett
í vigt, nema frá Lund spekúiant. Hans grjón
voru taiin hjer hezt. Sláturfje reyndist vei í
haust, einkum á hold. Kaupstabarskuidir
borgubust mikib. enda er fjeb harla fátt eptir
hjá flestum. En skuldirnar vaxa brátt apttir,
þegar út á líbur og vorar, svo vörur manna
verba mestallar bundnar þegar áuniarkauptíb
byrjar, ef kornmatur og annab, sem kallab er
naubsynjar, yrbu til f kaupstöbnnum. Nú
strax er lítib orbib eptir af þessu nema á
Ðjúpavogi. Verbur hjer iíklega mikill skort-
ur og bágindi þegar út á líbur, einkum í
hjerabssveitum. Aflinn hjálpar mikib meíra í
fjörbum en hin fyrri árin.
því sjávarafli hefir verib meb jafnasta
og bezta móti kring Austurland síban í vor
eb var. þó hann hafi snmstabar verib held-
ur lítill þá hefir þó aflast til mikils dráttar í
flestöllum fjörbum.
Hjeizt aflinn sumstabar fram ab nýári
þegar gæftir leyffcu ab leita hans og gób
beita var tii, t. a. m. í Reybarfirbi, Berufirbi
Fáskrúbsfirbi og víbar. þetta bjargar stór—
mikib í hinum bágstöddu fjarbasveitum og
hjerabsveitir njóta töluverbs góbs af. Má
gjöia ráb fyrir þegar kornib fæst eigi í kaup-
stöbunum ab afli reitist úr fjörbum til niargra,
sem ekki geta lifab ab öbrum kosíi.
Nokkur iiöpp bafa viljab til af hvalrek-
um, Snemma í sumar rak þrítugan hval á
norburhjerabsanda (ogátti hann Hall-
ormsstaba kirkja). Varb nærsveitun-
um töiuverb hjörg ab þeim reka. Eptir vet-
urnætur (8. nóvember) hlupu á land á aust-