Norðanfari - 09.08.1873, Síða 1

miAIMAIl.
'Iu-nr kaupetitíum kt>*1nnd-
• rcrd árg, 2í> arkir
48 .s/r,? einstök nr, 8 sk,
P7"Wi 7, hvert.
*5Tám. ”
MANNI j'f. J-JÓÐLÍF. þ j óðr jettindi.
Vjer fireyrum f>ab fu!I-opt frá vörum presta
| 1°rl’a, ab liin mesta gjöf er Gub liafi geíib
tl,anninum sje líffid, því ab í þeirri gjnf einni
'!6Rí fóignar allar abrar gótar gjaíir skajrarans,
sem stórar, þetta er dagsanna. Hitt
lle)'r.iun vjer sjnldnar ab prestar vorir færi Uenn-
lnÍU sína út frá lífi bins einstaka manns lil lífs
.'nua mörgu, frá lífi cinslaklingsins út í líf
^ióbarinnar. Enn svo satt sem þafe er, afe lííife
61 bin mesta gjöf er Gufe hefir gefife hveijum
t|n8tokiim manni, svo er og hiit eins satt, afe
^Jððíiflð, er hin mesta
Sjöf er Gufe hefir geíife þjófeunum; því þar í
jjggja fólgnar allar aferar gjafir er iiarin lætur
^e>tn falla í skaut, smáar og stórar.
Líf hvets einstaks rnanns er ávalt eitthvafe
aí fyrlr sig', svo afe því verfeur aldrei
j'bndafe saman vife neitt annafe. þafe hefir feng-
'ó EÍivoriÍK innsigii af skaparans fjölvizku
j'ónd, sem gefur því sjerstakiega ssst,
Pr sjónin greinir. Jrafe hufir fengife iiiEivort-
í® einkenniiegt eðll sem er þvf sjerstaklega
6>kapafe, og skynjanin greinir. Jrettu einkcnni-
jj-’ga innra efeli hvers einslaks mannlífs fyrir-
^vefeur afe þafe geti rtssíssíð íilll ieia skisi-
við nokkurt annafe líf, svo afe tilvera þess
fivo sem hverfi ; þafe má mefe mörgu móti breyta
fil sainbundi hvers cinstaks mannlífs vife þá hluti
*r niynda takmarkanir þess f tíina og rúmi,
enu lífsins innra efeli breytist ekki þar fyrir, þafe
ft óafmáanlegt, óumsklptanlcgt
'iilift — því mafeurinn yar skapafeur í Gufes
?>yndt
Öldungis eins er um líf þjófeanna. —• Líf
j'^errar einstaluar þjóiar er elÉthvöð ,lst
°í fyrip síg, svo afe því verfeur aldrel
þlandafe saman vife neitt annafe. Hver einstök
bjófe hefir síua ytrl dnkuitn, sem ekki
ír einkunn neinnar annarar þjóiar, svo sem
*r líkainaskapnafeur — mál, atbúnafeur búningur,
stvinmivegir o. s. frv. þafe köllum vjer jþfóð-
•tflti (í þrengri merkingu). Hver einstök þjób
kfcfir einkennilegt iunra andlegt eðli,
ífcm grcina iná frá hinu innra andlega efeli allra
innara þjófea — svo sem lundarlag, bjartalag,
Safnalag vísinda- og bókfræfeislega stefnu —
þetta, tekib saman vife þjófeerni í þrengii merk-
'ngu, er þafe sem menn alment kalla þjóð-
Otsii. þjófeernife, þessi sjerstaka einkunn hvers
einstaks þjófelífs, fyrirkvefeur afe eittþjófeiíf geti
fuimife iuu i efea saiuan vlð nokkurt ann-
nþ þjófeiff, svo afe tilveia þess svo sem hverfi.
Menn geta breytt til á ymsa vegu högum þjófe-
^iina, bieytt lijer og hvar snifeinu á stakk þjófe-
fifsins — inenn hafa reynt á ýmsa vegu afe
rýma út og ræta upp þjófeerni þeirra, og þafe
^efir mönnum einstöku sinnum tekizt en þó ufe
e>ns mefe því afe slíta þær sjálfar meb rótum
npp úr iífsins akri — enn mefean þjófein er sjer
b'efeviiandi um tilveru sína, er þjófeerni hennar
óafmáaulegt óuutskiftaulegt, ó-
hþprætanlegt.
þafe er sannleikur sem enginn efar, afe lífife
fiJe gefife manninum til þess afe ná æferi ákvörí-
en. Allir lífsins liæfilegleikar stefna í átt frain-
ar« og fullkomnunar ; Bákvörfeun“ er nafnife á
le>feinni sem liggur milli hæfilegleikanna og tak-
*narkshi8, en takmarkife er fullkomnun.
þafe er þyf lí fs-efe I i, lí f sn a ufe s y n mannsins
^ hann verfeur afe halda áfpani. þeila er
^Undvallar stefna alls lífs, er sjálfsmefeviiundar
S,18i hefir náfe, — alls lífs yfir höfufe —, því
l,'!'rinlffife sr ein kvísiin úr hinu eilífa lífs-út-
Auijhjsitigar eru feknar i bUid-
f d fyt’ir 4 sk. hver lina, Vid-
ank ahlod eru prentnd á kostn-
ad nlutadetgenda,
AKUREYRI 9. Á6ÓST 1873.
streymi og verfeur afe streyma áfpam sam-
kvæmt hinni innri óstöfevandi framhvöt eem er
þess gruiidvallarlögmál1 Iffiilr sömu iiæfileg.
leikar cr þannig mynda lífsnaufesyn mans-
ins, mynda og lífsnauðsyn þjóðaima.
J>jófeanna líf er frainför; þeim er lífife gffife
til þess afe ná lífsins augnaniiði sem er
fuiSkomuun og þó vjer getum mefe sanni
sagt, afe þetta mife sje f eiiiíri fjærfe frammi á
ákvörfeunar vegi þjófeanna, er þafe eigi afe sífeur
þafe mife er lífife knýr þær fram afc, sem þeim
öljuni er sett af skaparanum afe keppa afe. þessi
lífinu mefcfædda framhvöt er þafe seni menn
annarB nefna freisí , frelislöngun,
ðrcisisást. Hún er skaparans þvera nel
gegn allii ánaub og þrælkun.
Vjer iieyrum opt presta vora tala skorin-
ort um þær skyldur er hverjum einstökum manni
sje lagfear á herfcar mefe þessari miklu gjöf.
Hann skal fara mefc líf sitt eptir tiigangi skap-
arans; gæla þess, vernda þafe gcgn ölium á-
rásum óvina, gegn öllum skafesamsamlegum á-
hrifum innan afe og ulan afe; og þafe meb þeirri
trú ,og dyggfe, þeirri alvöru og manndáfe afe
hann horfi ekki í ab leggja þafe f daufcann licld-
ur en afe lifa því lömufeu, þvælkufeu efeur sife-
ferfeislega svíviriu. l*ó ,þafe lieyrist aldrei af
preslsins munni hverjar sky’dur þjöfcin hafi vife
sitt líf, þá er eigi afe sífeur deginum Ijósara, afe
þær eru hinar sömu sem einstaklingsins. llún
á afc vemda þessa gjafarans meslu gjöf sam-
kvæmt tilgangi skaparans. Ilún á ab vernda
lííife allt í daufeann gegn skafcvænlegu atferli
Tnnrí og ytri óvina , lutn á afe hlda ab því,
ala krapta þess og efia vif-gang þess á allar
lundir. Jiessi mefeferfe á þjófclííinu byggist á
hinu eilífa lögmáli, afe allt vepðup að
þjóna lífinu; þafe er tiife dýpsta grund-
vallar-lögmál f öllum Gufes verkum, í allii
stjórn heims og himins.
Nú liöfurn vjer sjeb hversu þýfingarmikil
Iffsins gjöf er, og ábyrgfear mikil, hversu há-
leit þess ákvörfeun er, og hvers hún krcfst af
oss til þess afe tilgangi lífsins verfei náfe.
f>á komum vjer afe þtíirti roiklu gjöf sem
öllu þjófclífi fylgir, sem allra þjófea tilvera hvíl-
ir á. þessi gjöf er sá reítuP sem hverri
þjófe er afmarkafcur á jarfearlinettinum. þessi
reitur inyndar hin jartnesku takmörk, innan
hverra þjófein á afe starfa afe sjálfs vetndan lífs
síns, afe fullkomnun hæfilegleika sinna, afe innri
og ytri velfarnan sinni. Sambandife miiii þjófe-
arlífsins og þess svæfeis sem skapatans forsjá
hefir markafe því er hife sama eins og milli ófe-
als og ófcalseiganda. þafe er þjóblifinu helgafe
svife afe æfinlegri eign af eiganda allra hluta
nefndra og ónefndra. þetta svib á þjófcin fyllsta
rjett til afe vernda fram í daufcann, og öll þau
rjettindi er því fylgja efeur og 'fólgin kunna afe
liggja f fráÍBum afnotum þess , efcur og fram
kuntia koma vib atorku- og starfsemi ófe-
als-eiganda afe hagsæld sinni. Hnattstafca þessa
svæfeis tæfeur mestu um hag þjóíar þeirrar er
byggir þafe.
Eptir almennum lögutn er gilda um heim
allan og hafa gilt frá þvf löngu fyrr enn skrá-
sett saga maiinkynsins hefzt, er Itver sá rjett
dræpur cr í fjandsamlegum huga leggur heipt-
uga efeur vjelráfea hönd á þetta sviö eía þan
rjettindi er þafe veitir ófealaeigatida; öldungis
eiti8 og sá er rjett dræpur — efeur hefir verife
1) þafe er aufevitafe afe hjer kemur ekki til
greina apturföriu, sem er þutrð lífsins, efeur
daufeiuu.
M SS9.-40.
rjettdræpur iengstnm — er í ránahuga ieggur
ltönd á eignir og líf hins einstaka manns. Sá
er og eptir allra menntafera þjófea lögum Pfett
dræinsp, og hefir aliajafnan verife, er mcfe
vjelræði efeur oflíelill leitast vife afe oíur-
seija óvininum annafchvort svæfei þafe er þjóh
hans byggir efeur og þau rjettindi er þar mefe
fara. Iiver þjófe er náfe liefir því menningnr
stigi, afe geta gjört sjer Ijósa hugtnynd utn þetta
samband miili sín og þess svæi'is er Gufe itefir
úthlutafe lienni afe jarfeneskum bústafe, hefir jafn-
an iátife þafe vera sitt fyrsta verk afe seija vissa
lölu bama sintia, afe vjer tökum svo til orfes, (
daufeann, fyrir verndan bústafear síns og þe»i
lifs er þar á og þar í þróast. þessa fórn tel-
ur hver þjófe naufesynlega, þann dag f dag, til
afe vernda líf sitt og varfeveita — því hofir
iiver þjófe í heimi her og herbúnafe úti viti ær-
inn kostnafe, opt meiri enn hæfir efnum og afli
hennar.
Snúum nú máli voru afe oss ajálfurr*, fs-
Ivndingar! I þúsund ár höfutn vjer nú búib
þar sem hinir frjálsu stórhugufeu flóttamenn,
forfefeur vorir, kusu sjer skýli, er öxi Haraidar
hátfagra reib afe róium hins blómlega frelsii-
vifear í hvers skjóli forfefcur þeirra höffeu alife
aldur sinn í Noregi frá ómuna tífe. í þúsund
ár hefir þjófclífi vort átt íslaiid afe ófcall, ísland
hife kalda og snjófga, hife harfea og hrjóstuga,
hife fagra og frifesæla. þar hafa fefcur vorir
lifafe og daife ; þar hafa þeir staríafe og hvílzt.
þar hafa þeir þróast saman , þjáfezt saman;
borife hátt frægfearfána frelsisins á þingl icm
vlfe þjdfclöfe, f hamingjulansum róstum og bar-
dögum sem í háværum biótveizium; enn einnig
borife lágt í þögular grafir fórnir ánaufcur og
erlendrar þrælsku — þúsundir hinna bungur-
dánu 1 þar hafa forfefeur vorir lifafe skofeandi
og ransakandi samlífi vife lög Gufes og náttúr-
unnar og dregib þar út af þá lagasetning er
hinir frægustu lögspekingar mentu'ustu þjófea
telja merkasta allra landa lagasetningar þá er
Ilómarjetti lífeur — þó þeir er nú ráfea löguin
og lofum vorum viti ekkert orfe í sinn háls af
þessum fornu og merku lögum vorum. — þar hafa
fefcur vorir ritafe sögu Noifeurálfunnar og unnife
landí sínu og lýfe þá frægfe er engin ánaufe,
harfestjórn nje yfirgangur fær oss rænda; þar
hafa þeir lifafe því bókmenta lífi er sífean hefir
verife unafearljós á vegum lýfesins til andlegrar
mentunar og allur hinn mentafei heimur dáist afe
þann dag í dag. Á þessum reit, mörg hundr-
ufe mílna út í hafi, hefir þjófelíf vort myndast
og þróast. þafe hefir mnnife lijer af sirini eigin
rót, er því íslenkzt, en hvorki norskt nje danskt
njo neitt annafe. Landife undir fóiuin vorum,
himininn ylir hðffci voru og hafið umhvorfis,
hafa ákvarfeafc líf vort og gjört þess ytri mynd
svo sem Iiún er. Vife brjóst þessarar þrfeiuu
fÓ8tru böfutn vjer alifc þjófclíf vort bingafe tii,
vife hife sama brjóst skal þafe alife um allar ó-
konmar aldir. þab liggur nú í hlutarins efcli —<
mefe öferum orfeum, þafe er Gufes eigife lögmál, ab
vjer verfeutn ab skofea þjófcófcal vort og þjófellf
eptir sömu grundvaliar hugsunarreglum eins og
sýnt er hjer afc framan afc allar aferar þjófeir skofei
sitt líf og þjófeófeal, mefe því og þessar grund-
vallarreglur byggjast á skaparans vilja og Kfs-
ins tiigangi — J>afe er aufcviiafe afe ti 1 þess afe
heilsusumlegur þroski og vifcgangur komist f
þjófclíf vort verfeur þafe afc ganga þá leib sem
þessi nýnefndu fóstrandi öíl benda þvf á. Fyist
og fremst veifeur þafe ab vera sjálfstætt og frjálst.
þafe verfcur afe leggja sitt eigife í llja-líf í
107 —