Norðanfari - 13.01.1881, Page 3

23 —
minnsta kosti 3 expl. af hverju blaði, og
mundi pó varla nokkurt af pessum 3 expl.
verða hœfilegt til frambúðar, pegar pauværu
buin að gauga «eins og sveitanaut* manna á
milli um allann hreppinn, pví blöð slitna og
rifna ótrúlega fljótt á slíkum hrakningi. |>að
fer varla hjá pví að svipuð verði raun á livar
annarsstaðar með Iestrarfjelög að peim nægi
eklci 1 expl. af hverri bók og hverju blaði, og
pað jafnvel pó pau sjeu umfangsminni en
svo að pau yfirgrípi öll bóka og blaðakaup
hvert í sínum hrepp, pví fyrir slíku parf
reyndar aldrei ráð að gjöra. J>að er svo sem
auðvitað að peir verða ætíð margir (mun fleiri
en 30 á öllu landinu) sem ekki láta sjer
nægja að eiga aðgang að bókum og blöðum
í lestrarfjelagi, heldur vílja ciga ritin út af
fyrir sig. pað er alls ekki víst »ð lestrarfje-
lög spilli yfir höfuð útaölu og útbreiðslu
góðra bóka og blaða. pví pótt slíkt kunni
máske að eiga sjer stað í grend við prent-
smiðjur og bókaverslnnir. pá nuka pau ef til
vill eins mikið útsöluna á öðrum stöðum,
hæði með pví að liafa framkvæmd til að
panta og út.vega ritin, og líka með pví að
vekja lestrarfýsn og fróðleikslöngun hjá mörg-
um peim sem annars mundu ekki líta við
neinu pessliáttar. En pó svo væri að sökum
lestrarfjelaganna seldist minna af miður nyt-
sömum ritum, mun rjettara að telja fjelög-
unum pað til gildis en ókosta, að pau afstýra
pví að margir fáráðlingar kasti fje sínu út
fyrir littnýt eða sjer alveg gagnslaus rit, er
peir síðan hirða ekkert um, en láta ræjlast
og eyðileggjast eins og verkast vill, sem
annars á sjer svo almennt stað. Sömuleiðis má
og telja pað góðan kost við lestrarfjelög, að
pau muni betur en hver einstakur almennt,
vaka yfir pvi að ritin níðist ekki eða ræflist
að parflausu, heldur kosti knpps um að geyma
sem bezt bókaeign sína og verja hana eyð-
ingu og glötun, pó par af geti leitt að sjaldnar
purfi að halda á pví að prenta upp aptur
sömu bókina.
];>að er með lestrarfjelög eins og margar
aðrar fjelagsstofnanir að allt er erfiðast í
fyrstu, b_yrja parf með litlum efnum, en par
sem pau geta náð nokkrum verulegum proska,
mynda pau með tímanum dálítil bókasöfn,
sem geta orðið til mikillar nytsemdar fyrir
eptirkomandi tíð. J>að væri pví pakkarvert
ef ritst. «Skuldar» vildi ganga á undan öðrum-
blaðamönnum mcð svo góðu eptirdæmi, að
gefa fátækum lestrarfjelögum, sitt exemplar j
liverju af blaði sínn, eklri til að svala lestrar- j
fýsn manna í bráðina, pví til pess dugar ekki 1
hverju fjelagi eitt expl. — svo sem áður er
bent á — ef menn hvort eð er fýsir að lesa
blaðið jafnótt og pnð kemur út, og svo kynni
pað máske að spilla fyrir honum útsölunni,
sem lionum mun nú koma illa; lieldur til
geymslu fyrir framtíðina, pví sú óregla mun
allt of víða eiga sjer stað lijer á landi, að ein-
stakir menn er kaupa blöð hirða lítið um að
halda peim saman, svo ef efnhver kynni að
líta í pau pá stundir líða, eru pau varla
nokkursstaðar til, nema ef til vill, öll í
molum og á sundrungu, og úr pví ættu
bókasöfn lestrarfjelaga að geta bætt.
G. J.
A ð s e n t.
Nú er pá búið alpingishúsið í Jleykja-
vik að utan, og eins og pað er traust bygg-
ing, er snildarsraíði á öllu verki og frá-
gangi. og sýnir mikla kunnáttu og iprótt,
sem hinir útlendn: bvggíngarmeistarinn,
múrarar og grjóthöggvaTjir hafa til að bera.
Einn peirra steinköggvari Skau hefur boð-
ist til að höggva legsteina og pví um líkt,
og væri liklegt að menn ekki einungis sættu
pví færi að panta bjá honum legsteina eða
minnisvarða ýfir legstaði ættingja sinna og
annara merkismanna sem áður hafa verið
uppáhald pjóðarinnar, lieldur og að innlend-
ir lærðu pessa nytsömu ipróttt af lionum.
Nú hefur pá Reykjavíkingum gefist tæki-
færi til að fá hjá nefndum steinhöggvara
minnisvarða yfir hinn fyrsta dómkirkjuprest
peirra, og fyrsta biskup yfir öllu fandinu
Geir „hinn góða“, og má ganga að pvi vísu
að biskup vor Dr. Pjetur Pjeturson — sem
er hinn priðji biskup landsins síðar — muni
styðja og mæla með pví fyrirtæki, svo að
pessi einí biskup verði ekki útundan, að
yfir gröf hans sjáist einhver minnisvarði
með nafni hans og konu kans, sem hvilir
við hhð hans í peim garala kirkjugarði;
jeg veit lika að hinir göfugu ættingjar
hennar í Reykjavik myndu vilja hlynna að
pessu sem sje: Landshöfðínginn og póst-
meistari Ó. Einsen (feður peirra og bisk-
upsfrúin voru bræðrabörn.)
Menn hafa einnig getið pess til að
landlæknir vor Dr. J. Hjaltalin muni ætla
sjer uppá sinn kostnað að láta höggva
bautastein yfir legstað liins fyrsta nafnfræga
landlæknirs landsins Bjarna Pálssonar í
Nesi — Dr. Hjaltalín er hinn 4 landlækn-
ir vor síðan — en Bjarni Pálsson var á
fyrri tímnm orðlagður læknir og spekíngur
að viti.
f í hóp lærisveina hins lærða skólahefir
orðið skarð fyrir skildi, pvf 27. dag októ-
bermán. andaðist skólapiltur Ólafiii’ Ein-
a r s s o n frá Hvítanesi í ísafjarðarsýslu,
bróðurson síra Iíelga Hálfdánarsonar og syst-
urson Bergs Thorbergs amtmanns. Ólafur
lieitinn var fæddur, 5. d. febr. 1858. Hann
liefði útskrifast að vori komanda, ef lionum
liefði enzt aldur til pess. Hrmn var meðal-
maður að atgjörvi á sál og líkama, en allra
manna samvizkusamastur, siðprúðastur og
iðjusamastur. Jarðarför hans framfór með
fjölmenni 5. d. nóv. Síra Hallgrímur hjelt
ræðu fagra og síra Helgi aðra lijartnæma
mjög. Kistuna báru bekkjarbræður hans,
en aðrir skólabræður hans gengu fyrir kist-
unni með fylktu liði og með merki sitt á
stöng. Við gröfina sungu peir skilnaðar-
kveðju eptir Einar Hjörleifsson og á kistuna
höfðu peir lagt mikinn blómsveig og fagran
með svörtu silkibandi, sem prentað var á
gullnu letri:
„Ólafur Einarsson
fæddur 5. d. febr. 1858; dáinn
37. dag októfoer 1880.
Engan of snemnta
liinn alvitri kallar:
sá ungur andast
er ungnr fullorðinn“.
f 0g 19. dag nóvembermán. andaðist úr
brjóstveiki Jakoi) Sigurðarson frá
Botnastöðum í Húnavatnssýslu. Hann var
fæddur 7. dag janúarmán. 1860; átti eptir
2 vetur í lærða skólanum. Hann var vel að
sjer gjörr bæði á sái og líkama, eflaust með
efnilegustu piltum skóláns, t. a. m. peirra
færastur í latínu. Hann var allra manna
fjörmestur og gamansamastur. Hann átti
fátæka móður á lífí, sem er ekkja og býr á
Botnastöðum. í Reykjavík átti hann enga
nákomnari sjer en skólabræður sína. J>eir
sáu pví um og kostuðu útför hans, sem
fór fram 26. d. nóvembermáu. Fagra hús-
kveðju hjelt sjera Matthías, en á undan henni
sungu skólabræður hans kvæði eptir Valtýr
Guðmundsson og á eptir kvæði eptir Jón
J>orkelsson. í kirkjunni talaði sjera Hall-
grímur. Iíistuna báru bekkjarbræður hans
og fyrir henni gengu aðrir skólapiltar í
fylkingu undir merki sinu. Við gröfina sungu
peir skilnaðarkveðju eptir J>orstein Erlingsson.
þegar vefarinn vildi nú ekki meðganga, i
var farið að beita pintingum við hann, og !
pað mátti hann pola optar, enn einusinni I
pví ætíð pegar hann var kominn í böðuls- !
hendurnar, játaði hann af kvölunum allt i
uppá sig, sem hann var spurður um, enn
jafnskjótt og hætt var að pína hann, pá
synjaði hann aptur fyrir allt, og var fastur
á pví, að hann væri saklaus.
Dómendurnir lijeldu pó að lokunum, i
að hann væri sekur. og lögðu pann dóm á j
að hengja skyldi vefarann, en hjólmerja
mangarann.
Vefarakonan fjekk með naumindum
leyfi til, að mega tvívegis vitja hans i
fangelsinu. Hún hafði sjeð, hvað hann tók
út, pegar farið var með hann úr pintíngar-
húsinu í fangelsið, og pað var furða, að
hörmung hennar skyldi ekki gjöra útaf við
hana. En pegar aftökudagurinn var kom-
inn, og hún sá að pað átti að leiða hann
til lífláts, kom eitthvert örvæntingar ofboð
á hana, svo hún sleit sig frá liontim. og æddi
til hallarinnar, og bað að lofa sjer til höfð-
ingjans. markgreifans i Baýreut. Lífvörður-
inn Iijelt hún væri óð og vildi ekki lofa
henni inn. En einhver, sem kendi í brjóst-
um hana sagði lienni, að Markgreifakonan
væri nú í hallargarðinum. Hún flýtti sjer
pangað með barnahóp sinn, fjell til fóta
Markgreifakonunni, og hað hana grátandi
um ásjá; lntn særði hana við barnaungana
sína og einkum við pað sem var aumast
peirra og hún bar undir hjarta sjer, að
frelsa mann sinn frá lífláti. Markgreifa-
konan komst mjög við af hörmungarástandi
móðurinnar, og grátnum í börnunum. Hún
hljóp til manns síns og bað hann að gefa
veiaranum líf: Hann Ijet petta að orðum
liennar. Einum hirðsveininum var svo sagt,
að fara á fljótasta hestinuin sem til var og
færa vefaranum pann !>oðskap, að haun
væri náðaður.
Margir af peim, sem við voru staddir
hjeldu hann raundi saklaus vera, og voru
mjög stúrnir að smá líta heim til staðarins
til að vita hvort ekki mundi eiga að náða
hann.
En pegar vefarinn var rjett kominn
uppi stigan og böðullinn ætlaði að fara að
hregða snörunni um hálsinn á honum, sáu
menn skyndilega eittkvað hvítt bregða fyrir
í loptinu. Menn kölluðu til böðulsins, að
hann skyldi bíða við, og í sömu andránni
var riddarinn kominn pangað og kallaði
liátt: Náð! vefarinn hefir feingið náð! Snjer-
ist pá dauðansangist pessa raunabjílfa í
fögnuð og feginleik, og peir, sem á horfðu
urðu harla glaðir. En pó komst enginn
meir við af pví, en mangarinn, pessi gall-
harði húðarselur, eem áður trúði á eingann
Guð og einga eilífð.
(Niðurlag siðar).