Baldur - 30.10.1869, Page 1

Iteykjavík,
30. dag október-mánaðar.
Annað ár, 1869.
X *o.
Verí> árgangs or 4 mrk 8 sk., og borgist fjrir íok september-
máDaifear. Kanpendnr borga engan burlbareyri.
TUi ÍUTSTJUIU «l»JOÐOLFS».
[Háttvirti herra ritstjóri Baldurs!
Af því að ritstjóri Þjóðólfs hefur ekki rúm fyrir með-
fylgjandi grein, leyfi jeg mjer að senda yður hana, ef þjer
kynnið að vilja veita henni viðtöku. Mjer þykir nefnilega
nauðsyn, að það mál, sem um er talað í greininni, verði
Öllum Jjóst. lieykjavík, l‘J. október 1869.
Með virðingu Jón Sigurðsson].
Jeg hafði hálfvegis gjört mjer í hugarlund, að þjer, herra
ritstjóri, hefðuð einhvern tíma haft tíma til að glöggvavð-
ur betur á því, sem þjer og nokkrir aðrir hafa sagt um
atkvæðagreiðsluna í fjárhagsmálinu 1865, svo að þjer hefðið
getað sannfærzt um, að hún var í alla staði rjett. En jeg
sje á viðaukablaði yðar seinasta (11. september, bls. 183),
að þessi von mín heíir brugðizt, og verð jeg því að leit-
ast við með yðar góða leyfi að sýna lesendum yðar, sem
ekki er ætlanda til að hafi svo greinilega hugmynd um
þetta mál, eins og þjer ættið að hafa sjálfur, hvernig því
er varið í raun og rjettri veru.
tjer segið um atkvæðagreiðsluna í stjórnarmálinu 6.
þ. m.: «svo var þetta neitandi niðurlagsatriði nefndarinnar
(o: að ráða frá frumvarpinu) sett fremst til atkvæða — (at-
Ixugagr.: «alveg eins og sami forseti gjörði við hina al-
ræmdu neitandi og fellandi uppástungu, sem var eignuð
E. Iíúld, í fjárskilnaðarmálinu 1865«)— með þeirri útlistun
frá frá forsetastólnum . . . . að yrði þetta neitandi niður-
lagsatriði nefndarinnar samþykkt, þá væri frumvarpið fallið
allt, eins og það væri, og gæti eigi til atkvæða komið,
hvorki einstakar greinir nje í heilu lagi» o. s. frv.
Jeg skal nú geta þess, að það er ekki rjett að kalla
frumvarpið frá 1865 fjárs/cj/naðarmál, því það var einmitt
inóthverft; það segir sjálft, að tilgangurinn sje að haga
ljárhagssamðímdimí milli íslands og Danmerkur öðruvísi, en
áður (um 12 ár), en alls ekhi að aðskilia fjárhaginn að
svo komnu. l’ar næst er það nokkuð undarlegt, að gjöra
sjera Eiríki Kúld þær gersakir, eins og hann hafi ekki
sjálfur átt uppástungu sína um að fella frumvarpið 1854,
þar sem alþingislíðindin sjálf sýna (I, 823), að hann hefur
borið þessa uppástungu fram þegar við undirbúningsum-
ræðuna í málinu. En það er of lijegómlegt, að fara lengra
út í þetta, og skal jeg þess vegna sleppa því.
En hitt er aðalatriðið, hvort það er rangt form, sem
forseti (þ. e. að segja jeg í þessu tilfelli) hefi haft á at-
kvæðagreiðslunni bæði í fjárhagsmálinu 1865, og nú í
stjórnarmálunum. Það hefir verið sagt í almennum orða-
tiltækjúm af minni hlutanum í þessu máli á alþingi 1865,
að það hafi verið svo sem óheppni, að fyrsti töluliður á
atkvæðaskránni hafi verið þar sem hann var, og stjórnin
skildi þetta svo, sem þó reyndar ekki var berlega sagt, að
Borgun fyrir auglýsiugar er 1 sk. fyrir hverja 15 smáietursstafl
eíiur jafnstórt rúm. Kaupendur fá helmings-afslátt.
þeir hefði kvartað yíir, að málið heföi verið borið rangt
undir atkvæði; hinu sama var og hreift af einum íslenzk-
um mótstöðpmanni í dönsku blaði, en jeg sýndi með rök-
ura, að í þessu efni gat minni hlutinn yfir engu kvartað,
nema því, að hann var minni liluti, og hver gat gjört að
því nema hann sjálfur? —
Nú má jeg þó þakka yður fyrir það, að þjer liafið sagt
nokkru Ijósara en hinir, hvað það er, sem á að vera rangt
í þessu efni bæði 1865 og nú. Það lítur svo út, sem það
eigi að vera þetta, eptir yðar áliti, að neitandi uppástunga
er sett freinst á atkvæðaskrána. Eptir þessu sýnist mjer
þjer ætlast til, að forseti ætti aldrei að setja þær uppá-
stungur fyrir framan, sem eru neitanda eðlis, eða með
öðrum orðum: þær uppástungur, sem vilja vísa frumvörp-
um alveg frá, gæti annaðhvort ekki orðið teknar til atkvæða,
eða þær yrði að koma seinast á alkvæðaskránni. Hið fyrra
getur varla verið meiningin, því sú uppástunga er eins
lögmæt og þinglega rjett, eins og hver önnur; hið síðara
væri öfugt, því þar með yrði annaðhvort að vísa frumvarp-
inu frá eptir að búið væri að greiða atkvæði um það allt
saman — það er eins og að skjóta til æðri rjettar dóm,
eptir að búið er að framkvæma hann, — eða þá, að meiri
hluti þingmanna yrði að neita að greiða atkvæði um allar
greinir frumvarpsins og öll breytingaratkvæði, nema það
eina, að ráða frá öllusaman; en þettaværi mjög undarleg
atkvæðagreiðsla, og að minni ætlun öldungis ótæk, efþing-
menn gæti ekki fengið forseta til að haga henni öðruvísi.
Jeg bið skynsama menn að hugleiða, hvort þeir eru
ekki samdóma mjer um, að það sje helzt ætlandi til af for-
seta, að hann seti allar uppástungur, sem fram koma í
hverju máli, svo skýrlega fram og i svo greinilegri röð á
atkvæðaskránni, að hver sú meining þingmanna, sem kemur
í Ijós, geti fengið skilmerkilega úrgreiðslu með atkvæðum.
Sje nú þetta rjett, og falli nú svo, að meiri hluti þingmanna
vilji ekki eyða atkvæðum sínum að einstökum greinum ein-
hvers frumvarps, heldur vísa frumvarpinu frá í heild sinni,
þá virðist mjer auðsætt, að þessi spurning verður fyrst að
koma til atkvæða, og þingmenn að skera úr henni; verði
hún samþykkt af meira hluta, þá er augljóst, að ekki er
til neins að bera greinir frumvarpsins upp til atkvæða á
eptir, þegar meiri hlutinn hefur einmitt neitað að takaþær
til atkvæða; en falli slík uppástunga, þá koma frumvarps-
greinirnar og breytingarnar þar við til atkvæða.
í*að er vist flestum ljóst, sem hugleiða þetta mál, að
það getur í einstökum tilfellum komið rjett upp á sama,
hvort maður setur neitandi uppástungu fyr eður síðar, svo
sem t. d. um grein í einhverju frumvarpi, hvort maður þá
setur greinina sjálfa til atkvæða og tengir þar við uppá-
stungu um, að greinin verði felld úr; eða að maðnr setur
-OCV<«;(g)xx>-