Víkverji - 28.02.1874, Qupperneq 2

32
láta Jiað koma fram á lciksviði sem athöfn, pannig,
að par sjáist ijiis mynd af lífinu, skapferli manna
og háttsemi. Efni leiksins, atburðrinn, sem leikr-
inn sýnir, verðr jafnan að vera eðlilega tekið eptir
fví, sem er í raun og veru, og má framsetja fiað á
marga vegu eptir skoðim og hugsmíða-afli skálds-
ins. Sjónarleikrinn verðr pví eins konar speg-
ill lífsins. í leiknum verða að vera tvær stefnur,
sem eiga í baráttu sín á milli; annað tveggja verðr
ofan á, og leikrinn fær farsællegan eða ólánsaman
enda; eptir pví er hann gleðileikr eða sorgarleikr.
Alt þetta verðr að falla fram náttúrlega, pannig,
að pað taki sig út fyrir augum áhorfandanna sem
virkilegr atburðr; fyrir pví ríðr á, að efnið sé tekið
eptirpví, sem i raun og veru er, og að leikendmir
leiki eins ogvið á. Allir, sem vit hafa á, hljóta að
sjá, hve mikill fróðleikr og lærdómr er fólginn í
fögmm sjónarleik. par má sjá og pekkja hugsun-
arhátt manna, eins og hann er breyttr á marga
vegu; sumir eru látnir koma fram sem ágætismenn,
veglyirdir í oröum og gjörðum, aptr eru aðrir pvert
á móti og hugr peirra stefnir að illræðum, og at-
höfnin miðar að pví að fremja eitthvað sh'kt; geðs-
lag og háttsemi peiiTa manna, sem koma fram í
leiknum, samanstendr af illu og góðu og er pannig
lagað á marga vegu, að ýmist verðr yfirgnæfandi;
sumstaðar ræðr t. d. staðfesta, aptr annarstaðar í-
stöðuleysi, göfuglyndi, prælmenska, hreinskilni, ó-
hreinlyndi o. s. frv. eins og vér sjáum einatt i
mannlífinu. pað er snertir efnið er skáldið ekki
bundinn viðneitt, hanngetr tekið pað hvervetna og
framsett, eptir pví sem andinn skapar í brjósti
hans, en optast nær velr skáldið sér einhvern
merkilegan atburð til að gjöra sjónarleik um, pví
par hefir andinn nokkuð að starfa svo leikrinn vekr
áhuga og verðr áhrifameiri. Sumir taka efni frá
fornöldinni og láta fornaldarsiði og hagi koma par
fram. Til pess heyrir, að búningar, vopn og allr
útbúnaðr sé samkvæmr pví, sem pá var, en fyrst
og fremst er, að persónumar, sem skáldið leiðir fram,
hafi réttan hugsunarhátt og öll framganga peirra
sé samsvarandi, svo að sannr fornaldarblær sé yfir
öllu. pað getr engum dulizt hvtlíkr fróðleikr er
fólginn í pessu. Hvergi er hægra að pekkja sögu
mentunarinnar en í sjónarleiknm, par er tækifæri
til að sjá og kynna sér búninga og vopn frá peim
tíma, sem um er aö ræða, húsakynni bæði utan og
innan, húsbúnað, búsgögn o. s. frv., en vér gjörum
pá ráð fyrir, að alt sé sýnt rétt og nákvæmlega eins
og verið hefir. Áhorfendrnir sjá fornöldina rísa upp
fyrir eigin augum peirra i fagurri eptirmynd. pað,
sem peir áðr hafa heyrt eða lesið um, sjá peir nú
berlega. pað sem áðr vakti óljósar hugmyndir,
verðr nú ljóst fyrir peim, svo peir fá glöggari skiln-
ing á ýmsu einkennilegu og eptirtektaverðu í fom-
öldinni, sem peir áðr eigi hafa skilið. Aptr taka
aðrir efnið frá peim tíma, sem nú er að líða, og taka
fyrir hugsunarhátt, og háttsemi manna í ýmsum
myndum. peir taka fram bæði ið góða og fagra, og
einnig ið illa og svívirðilega, og í góðum sjónarleik
stefnir skáldið að pví, að laga og bæta í siðferðis-
legu tilliti. Skáldið lætr ið fagra og góða í mann-
legu eðli koma fram í fegrstu mynd, og sýnir pannig
hversu skaplyndið getr verið frábært og fagrt, hins
vegar tekr hann pað sem gagnstætt er, ið illa og
svívirðilega, sem viðgengst, sýnir með ljósum litum
hvernig lundarlag sumra gengr í pá átt, og fram-
ferðið eptir pví, og pannig dregr hann ópyrmilega
dár að pví, svo að pví verðr ekki stætt. í pess
konar sjónarleik, sem vel er saminn, er ómetanlega
mikill lærdómr innifalinn. Ið fagra og góða hugar-
far eru ápreifanleg dæmi tíl að líkja eptir, við pað
að horfa á pað vaknar" ósjálfrátt hjá manni lifandi
áhugi, áhorfandinn verðr hrifinn og gagntekinn af
inu fagra og háleita hugarfari, svo pað hefir áhrif
á hans eigið líf til að laga pað og b i-ta. par á móti
er ið illa og svivirðilega til að sýna hvað eigi að
forðast. pað kemr pannig fram, að hjá áhorfend-
imum vaknar megnasti viðbjóðr á pví, peir sjá
hversu pað er auðvirðilegt, og enginn maðr með
sóma tilfinningu getr verið pektur tyrir að vita pað
í fari sínu, enda er óræk reynsla fyrir pví, að ýms-
ir ósiðir hafa lagzt niðr við pað að vera dregnir
fram í leikritum, og hafa leikskáldin pannig einatt
reynst inir beztu siðameistarar og má nefna t. d.
Moliere, jð fræga leikskáld Frakka er uppi var á
17. öld, og Holberg í Danmörku.
Sjónarleikjaskáldskapr er enn skamt kominn á-
leiðis hjá oss íslendingum; á seinni árum hafa stú-
dentar í Reykjavík gert tilraunir til aö veita hon-
um viðgang og eflingu, hafa peir varið peim tíma,
sem peir hafa afgangs frá námsstörfum, til að sýna
mönnum leiki eptir pví sem kostr er á. En efnin
eru lítil fyrir hendi til að sýna leiki svo fullkomið
sé og kostnaðr mikill að útvega alt, sem til parf.
pó hefir verið reynt að sigrast á peim erfiðleikum,
og sér í lagi hafa stúdentar nú í vetr lagt mikið í
kostnað vib sjónarleikina sem leiknir voru. peir
hafa látið gjöra 5 máluð tjöld (coulisser) sem purftu
til „Hellismanna“, til að sýna fjöll og jökla eptir
landslaginu, Surtshelli, Yopnalá, bæinní Iíalmanns-
tungu o. s. frv., sem alt er snildarlega af hendi
leyst af Sigurði málara Guðmundssyni, par að auki
vopn og búninga, og önnur áhöld, er alt varð að
samsvara tímanum, er atburðrinn gjörist á.
pannig hafa stúdentar nú í vetr eins og í fyrra
varið peim tíma, sem peir höfðu aigangs frá nám-
störfum, til að efla framfarir, hvað dramatiskan
skáldskap snertir, og gjört tilraun til að stytta
mönnum stundir með peim skemtunum, sem lífga
og glæða andlegar mentir1, en pví fer fjarri að peir
1) Nú er svo kornið, að vúr úölom lengið íslenskar
þýbingar af sjfinleiknm eptir frægskíld, sem óskaudi
væri að kæmi fjrir almenningssjónir.