Skuld - 13.11.1878, Page 1

k u I d.
iröi, Miðvikudag, 13. növcmker 1878 >l*. 33. (53.)
TIL HYEItS OG EINS.
J>ví verðr eigi neitað, að „Skuld“
á pessu öðru ári sínu (1878) hefir
verið ið ritgjörða-ríkasta hlað lands
vors og fjölbreyttust að efni. — En
])ött henni pannig hafi talsvert fram
farið á svo stuttu skeiði, er pó fjarri
pví, að hún sé enn svo úr garði gjörð,
sem vér vildum óska. En eins og pað
verðr að viðrkennast, að vér höfum
látið henni fara fram en eigi aftr
hingaðtil, pannig er pað og einlæg og
alvarleg ósk vor og ásetningr, að reyna
að láta hana taka talsverðum fram-
förum á komandi ári.
En til pess parf meira en vilja
og viðleitni ritstjórans og eigandans;
til pess parf og öfluga stoð alpýðu.
Að vísu höfum vér nú fengið all-
álitlega kaupenda-tölu að nafninu (á
áttunda liundrað); en peir kaupendr,
sem seint eða aldrei b o r g a, eru arð-
litlir; en peir eru, pví miðr, alt of
margir. En jafnvel sú kaupenda-tala,
sem vér höfum, er als ekki svo sæmi-
log, sem við ætti að mega búast, og
als eklci nóg, pótt allir borguðu skil-
víslega, til pess, að vér getum lagt
nokkuð verulegt í sölurnar til endr-
bóta blaðinu.
Nú höfum vér heyrt pær raddir
svo margra merkustu manna víða um
land, er telja „Skuld“ einna parfast
blað pjóð vorri og álíta grundvallar-
skoðanir hennar heilsusamlegar og
parfar, og álíta pað fulla pörf al-
mennings að hún geti haldið áfram
stefnu sinni með heldr auknum kröft-
um en veiktum.
KYiEÐI
kftir
f»ORSTEIN „T Ó L“
Margir hafa heyrt nefndan „porstein
T ó 1“; en fáir niunu þeir nú fyrir utan ná-
grannasveitir þœr á suðrhorni landsins, er nœst
liggja œfistöðvum hans, er þokki annað en
nafnið.
Yér erum líka, því miðr, of ófróðir til
þess, að geta lýst porsteini eða sagt æfisögu
hans; en þar á er tvenn bót: fyrst sú, að
hann hefir sjálfr lýst sér og æfi sinni í kveðl-
ingum sínum; sú öhnur, að um æfina mun
fátt að segja morkilegt. Æfi har.s iítr út fyrir
að hafa verið in alt. of almenna raunasaga
Ef vér litum eingöngu eðr mest-
megnis á peningalegan liag vorn, pá
gætum vér fyllt blaðið með óáreiðan-
legum skrumsögum um ómerkilega at-
burði, skemtisögum og pvílíku, eða
skjalli um einstaka útsölumenn vora
og aðra, sem vér væntum styrks frá,
eins og sum blöð gjöra; en vér höf-
um meira metið, að tala um parf-
lega hluti, hvort sein skemtunin
varð meiri eðr minni (án pess vér pó
útilykjum skemtunar-efni með köflum).
-— Að vér pannig lítum meira á al-
pýðu-gagn, en eigin hag, ætti að vera
alpýðu hvöt til að meta slikt við blað
vort, eigi í orði, heldr á borði, með
pví að taka sig samanum að kaupa
blaðið sem almennast og efla pað
og styðja á allan hátt.
Alpýðan ætti að sjá pað, að
vér vinnum henni, og meta oss pví
verðan verkalaunanna. ]?að veit
pó pjóðin nú, að livar sem lög og réttr
er aflaga borið, pá er „Skuld“ liróp-
andi rödd á móti; hvar semréttr ein-
staklings eða alpýðu er aflaga borinn
af embættisvaldi, stjórn oða pingi, par
á alpýða ætíð frjálsa forsvars-rödd í
blaði voru, ef hún vill pað nota; og
hvenær sem andvaraleysi eða deyfð
eða svefnmók sígr á brá sjálfrar al-
pýðu, pá ýtir „Skuld“ við henni, livort
sem hún fær pökk eða ópökk fyrir.
Yér skorum pví fastlega á pá
alla, æðri og lægri, sem unna blaði
voru og stefnu pess, að láta sér eigi
nægja purrar og pýðingarlausar pakk-
ir og komplíment í bréfum til vor,
pví pó slíkt sé hvetjandi, pá er pað
ofr-magrtí askinn að láta fyrir „Skuld“;
her á landi — sagan um um uppvöxt í fátækt
og haráttu, um líf manns, sem náttúran hafói að
ýmsu leyti búið ríkulega úr garði, en forlög-
in svipt öllu færi á, að menta gáfu%ína og
neyta kraftanna, er náttúran hafði útbúið hann
með. Saga þessi er ekki saga porsteins eins,
heldr margra annaraávoru fátæka landi með
vorum þröngu kjörum. — Hún er svo oft
lifuð, en svo sjaldan sögð, af því liúnersvo
tíð.
Og þó það sé sorglegt jafnan, aðsjágáfu,
sem til betra er hæf, verða að engu í lifsins
baráttu og mótkasti óblíðra forlaga, þá er það
þó hinsvegar fagrt um leið, að sjá þegar þessir
menn geta liafið anda sinn yfir óblíðu forlag-
anna og tapa eigi í lífaina baráttu lífsfjöri
sínvx og góðgleði. —- Og einmitt þetta átti
sér stað um porstein (rizurarson Tól. Og það
387 __
pessir ættu heldr allir að gjöra alt til
liver í sínu bygðarlagi, að efla út-
breiðslu „Skuldar“.
Ef vér hefðum svo sem 1200 á-
skrifendr eða par yfir (og pað eigum
vér að hafa, og vouum að fá), pá
pyrfti ritstjóri „Skuldar“ eigi að eyða
tíð og kröftum til að stunda annað
meðfram blaðamenskunni, til lifsupp-
eldis sér og sínum, og ætti blaðið að
hafa liaginn allan af pví, efhanngæti
varið sem mestu af lcröftum sínum og
tíma í p e s s pjónustu.
J>ú, sem pví lest pessar linur og
pykir „Skuld“ nokkurs verð, láttu
pér eigi nægja að kaupa „Skuld“
sjálfr, heldr tala pú um fyrir sveitung-
um og kunningjum og teldu pá til að
kaupa ,,Skuld“ líka; og hafi hún áðr
engan útsölumann í sveit pinni, pá
skrifa pú oss og bjóddu oss að selja
hana eða bentu á annan, ef pú ætlar
annan betri eða fúsari til pess, en
pig-
Hverjum peim, sem sendir oss
nöfn 7 nýrra áskrifeiula og lofar
oss að heimta saman fyrir oss and-
virðið á sínum tíma, viljum vér g'cfa
eitt exemplar'af „Söngvimi og' Kvæð-
um eftir Jójn Ólafsson“, 200 blað-
síður í 8 bl. broti, og auk pess áttunda
exemplarið af „Skuld“ í sölulaun. Allir
inir nýu áskrifendr fá alt, sem út or
komið af „Nönnu“ (tvö hefti), ók e y p is.
Ollum, sem vilja kaupa að oss og
senda oss peninga (14 Kr) fyrir 7
exemp. af „Söngvum og kvæðum“,
viljum vér í ómakslaun gef'si 8. ezempl.
af bókinni og einn árgang af „Skuld“.
Látið nú sjá, að pessi grein færi
er oinmitt þetta, som varðvcitir manneskj-
una í manninum, ef vér mættum svo segja.
Vér höfum nokkur fá kvæði eftir por-
stein, sem vér leyfum oss að bera á borð til
skemtuuar fyrir lesarann.
pað er auðvitað, að það rná eigi dæma skáld-
skaparlegt gildi þeirra eftir þeim kröfum, er
gjöra má til montaðra skálda þessara tima.
Vér verðum að minnast þess, að höf. var
mentunarlaus aiþýðumaðr, sem fæddr var á af-
síðis útskaga landsins fyrir; réttum hundraö
árum (17/^8). — Oss þykir þessi látlausu
kvæði lýsa talsveröri hagyrðis-gáfu, furöan
lega óskemdum smekk og heilsusamlegu lífs-
fjöri og kýmni.