Skuld - 29.01.1880, Blaðsíða 1

J J
"S C £ ** O
c g* Sh 5
^ cí .2 =
« -a fcc S
—. o —■
o o
« eð
5 >2 æ
ð S c«
r v: ,—i oo
I 8 8 0.
r- ^ cr.
^.cní —
»■5 p
^ p
3
p £
** P'
03 aq
p
c: bi 3
j=í te- ^crq
'l’ ►-«
O O
P 3
» U o
r - ? 3
£ í? o
lír. Í)ÍJ.
Eskifirfti, Fiiutudag. 25). janúar.
III, 33.
391
liIN BLÖÐIN.
[Framh. — ,, Lsafold'1]. í 23. nr.
er grein (eftir ritstj.?) uni visitazíur
byskupa. Er sagt, sem satt er, að
eins og nú á stendr er í þeim litið
scixi ekkert lið, par sem einn maðr,
og pað jafnaðarlega aldraðr, sem par
að auki venjulegast mun sitja verða
annaðhvort sulnar á alpingi og pess
á milli oft i ýmsum nefndum, l'ær
engan veginn yiir komizt að vísitera
svo oft sera jiarf.1) Greinin stingr
upp á, að þrír yfirprófastar sé slcip-
aðir, liver i sinu amti (amts-prófastar),
til að visitéra í nafni byskups og skýra
lionum frá árangrinum. — Yér vild-
um heldr liafa stungið upp á fjórum,
sínum í livern fjórðung (fjórðungs-pró-
fastar). — í lærða skólanum eru, eftir
skýrslu „ísaf.“, 106 lærisveinar; á
prestaskólanum ]2; á læknaskólanum
6; á kvennaskólanum í livík 23 læri-
meyjar. — í 28. hl. er „Bréf um vcrzl-
unina“ (frá isl. kaupmanni). Hann
sér pá sömu galla á verzlun vorri,
sem allir sjá. En ráðin til að bæta
úr þessuin göllum finst oss að hresti
höf. eins og aðra. Aðaleinkenni isl.
verzlunar i mótsetning við verzlanir
siðaðra pjóða, er pað, að öll isl. verzl-
un er cnn að eins vöruskipta-verzlun,
eins og hjá skrælingjum og villupjóð-
um. —■ Höf. telr pað fyrsta aðal-ann-
marka, að a 11 i r kaupm. verzli hér
með a 11 s k o n a r varning. Segir
hann petta eigi sér eigi stað hvorki í
stórbæjum né smákauptúnum erlendis.
En petta er e i g i r é 11. í smákaup-
túnum og á landsbygðinni á petta
sér stað viða erlendis, t. d. í Dan.
mörku, að vér eigi tölum umíNoregi
og Ameríku. Höf. vill að petta
breytist hér á landi, einn kauprn.
verzli t. d. með korn að eins, annar
með nýlenduvarning, priðji með járn-
vöru, ijórði með urtavöru. fimti með
dúkvöru. Eu eins og öllum er auð-
sætt, getr petta að oins átt sér- stað
í Reykjavík hér á landi (tæpl. enn á
Akreyri t. d.)i — Annan galla telr
höf. lánin; en sýnir engin þjóðráð
til að breyta peirri verzlunaraðferð.
— J>riðja er p e n i ng a e k 1 a n; en
liér fer eins; höf. sér gallann, en kann
par á enga bót. — Ejórða galla telr
I) Hér á Austrlancl liefir enginn byskup
fæti stigið nú í full 30 ár.
Hitsij. „Sk“.
höf. pað, sem vér liöfuni oft sagt í
„Skuld“ og jafnan hlotið andblástr
fyrir, að verzlun vorra í s 1 e n z k u
kaupmanna og félaga sé reyndar e k k i
i nnlend, par sem meginarðrinn lendir
út úr landinu. — Höf. vill að menn
byrji á pöntunar-félögum, sem sendi
peninga (ekki vörur) út með gufuskip-
unum, og hafi meðal-gangara erlendis,
til að kaupa fyrir félögin útlenda vöru
og semla þeim liana sömu leið upp
aftr með gufuskipum. jáetta ætlar
liöf. að sé in eina færandi verzlun,
er íslendingar geti enn rekið. — En
liér er á hængr nokkur, sem höfundi
liefir yfir sézt: í fyrsta lagi hafa
menn enga peninga fyrir að kaupa,
fyrst menn geta eigi fengið peninga
fyrir vöru sina; svo það yrðu að eins
peir embættismenn, er laun sín fá í
gulli og silfri, er gengið gætu i slílc
félög. í annan stað kemr „Pli0nix“
eigi nema til Reykjavíkr, svo aörir en
Reykvíkingar ga*tu ei notað liann.
„l)íönu“ ferðum hagar svo, að menn vita
eigi hvenær eða hvert hún á að koma,
fvrri en of seint er að liugsa til að
hafa liennar nein not, og svo munu
peir „priviligeruðu“ kaupmenn, sem
hún virðist helzt œtluð til vörutiutn-
inga, og sem geta sætt færinu í Khöfn,
panta ávalt upp rúm honnar fyrir
fram, og í priðja lagi eru komur henn-
ar á álla staði -liér á landi, noma
Reykjavik, svo óvísar, að enginn getr
átt undir lienni með flutning á neinu
pvi, er áriðandi er. Og ótal fleiri rök
mætti tina, ef pörf væri, til að sýna,
að pessa fyrirkomulags er eigi kostr,
oins og á stendr. — Vér œtlum að
pað purfi alt önnur, og ef til vill
stórfeldari breytinga-ráð til, að færa
islenzka verzlun í viðunanlegt liorf.
'þar mun til purfa öflug ný lög. er
vægðarlaust hrindi skrælingja-verzlun
vorri i skaplegt horf.
— í 29. bl. er grein frá millibils-
ritstj. (Dr. Gr. Th.) móti stjórnarmáls-
hugleiðingum E(inars) A(smundsson-
ar) í „Andvara11 (V. árg. 1879). Er
Dr. Th. pví mótfallinn, að aftekið
vorði að hafa konungkjörna menn á
pingi. Dr. Th. virðist í rauninni að
viðrkenna, að E. A. liati rétt fyrir sér,
en hann álítr áhuga og mentun lands-
manna svo skamt á vegi enn, að hann
álitr eigi kominn tima til þessarar
breytingar. — Vér getum eigi séð að
Dr. Th. færi nein fullnægjandi rök
fyrir sinni skoðun, og verðum vér pví
að vcra á máli hr. E. Á. — Anþess
vér leggjum neina sönnunar-þýðing í
pað, pykir oss pó vert að minna á
pað „faktum“, að svo merkr maðr sem
Pétr byskup, sem um fjölmörg ár hetir
setið á pingi sem konungkjörinn, hefir
fyrir löngu (í ,,þjóðólfl“ 1872—73)
látið í ljósi pá skoðun sína, að heppi-
legast væri að sinu áliti, að enginn
pingmaðrværi konungkjörinn. —Aðal-
ástæða Dr. Th. fyrir pví. að halda
pessum „kóngs-gersemum“, er sú, að
pjóðkjörnir pingmenn sé svo ópraktisk-
ir og óvanir að lita á málin frá al-
mennu sjónarmiði, að pörf sé, að pess-
ar lærðu og vel mentuðu kóngs-ger-
semar sé á pingi, til að leiðrétta af-
glöp hinna og umbæta vansmíði peirra.
Vér viljum vel gefa pað eftir, að marg-
ir peirra, sem síðast voru konung-
kjörnir á pingi, séu bæði vel mentir
menn og góðir drengir. en hver ábyrg-
ist að svo sé jafnan? Og hversu sem
er, pá eru peir ekki fulltrúar pjóð-
a r i n n a r. Ef Dr. Th. hefði rétt í
pvi, að þjóðkjörnir þingmenn standi
hinum svo mjög á baki, og pjóðin
hafi svo sára-lítið vit á að velja sér
fulltrúa, að konungrinn viti miklu betr,
livað til hennar friðar lieyrir, pá mundi
hann par með sanna miklu meira, en
vér vonum að hann hafi ætlað sér að
sanna, pað nefnilega, að þjúð vor v:cri
enn gjörsamlega óhæftil allrar sjálf-
stjórnar —• pví pað erhún sannar-
lcga, ef liún hefir ekki vit né áhuga
á að kjósa sér viðunanlega fulltrúa.
þá er stjórnarskrá Islands ótímabær
burðr, of snomma í heiminn borinn
og ot* f r j á 1 s 1 c g!! Slikar skoðanir
áttum vér sizt von á að lieyra frá
ritstjórn „Isafoldar“ —• ekki einu sinni
frá millibils-ritstjóranum, þjóðkjörn-
um þingmanni, sem „nesja-pjóðviljinn“
hefir veitt pann lieiðr að sitja ineðal
löggjafa vorra.— Oss virðist pað tjái
eigi að sctja fyrir sig, pótt áhugi við
kosningar sé e n n i daufara lagi s u m-
staðar, og að kosningar pví geti
hepnazt stundum miðr en skyldi. Bæði
er áhuginn að vaxa og mun vaxa
að miklum mun mcð tímanum undir
inum nýju kosningarlögum og eftir pvi,
sem menn venjast meir á að taka
pátt í almennum málum, og svo má
með endrbótum á kjörlögunum enn
gjöra rnikið til að bæta áhugann og
tryggja hvggilegar kosningar. En á-