Skuld - 10.11.1882, Blaðsíða 3

103
skipum þögulir vottar um, að ekkert óáran eigi
sjer stað, en það er sauðfje «í góðu standi»,
er gengið hefir úti næstl. júlí og ágúst mánuði
á fjall-beitilöndum íslands (svo að gras hefir
þar sprottið verið um þær mundir) — og eru
þetta snjajlræm andmæli gegn inum fyrirhug-
uðu hallæris-samskotum. fá er böl-engill
hungursins stendur fyrir dyrum, mundi ekkert
land flytja út sauðfje í góðu standi, eða sauðfje
í neinu ástandi yfir höfuð. Jeg hefi alla tíð
verið inn tregasti að trúa því, að nokkurt harð-
rjetti hafi átt sjer stað, og fagna jeg því með
fölskvalausri gleði sjerhverjum órækum votti
þess, að þjóð mín sje ekki á heljarþröminni fyrir
skorts sakir. l»annig les jeg þakklátlega ið
nærfærna, einarðlega og rjettherma brjef herra
Pattersons1; hann sannar það Ijóslega, að engin
álvarleg bágindi2 eða hallæri hafa átt sjer stað
þetta sumar á íslandi. Hann ferðaðist þetta
ár um norðurhlut íslands, um þau in sömu hjer-
uð, sem menn í Kaupmannahöfn lýsa svo, sem
þar sje in mesta neyð, og hann varð hvergi var
við neinn skort venju fremur.
I síðast liðnum ágústmánuði var mjer rit-
að brjef frá Cambridge og á mig skorað, að ljá
nafn mitt [undir samskota-áskoranir?], og var
mjer skýrt frá að hungur og harðrjetti breidd-
ist óðum út um vesturhlut íslands. Jeg er
borinn og barnfæddur á Vesturlandi, svo að
hallœrið virðist vera hvert skiptið á sínu
landsliorninu,eftir því sem hezlþylcir við eiga2.
Jeg gaf áskoruninni engan gaum, með því mjer
fanst jeg vera viss um, að í þessu væri ekki
hæft, enda var jeg hræddur um, að þar byggi
einhver tálsnara undir. Jeg treysti því og, að
hallærisópinu mundi fljótt linna, en það virðist
hafa sorglega brugðizt mjer. pvert á móti heíir
gauragangurinn vaxið, unz svo mikið er um
orðið, sem nú er. Frá borgarstjóra-stofunni
heyrum vjer hljóma, «að allir landsbúar, alt
dýra-líf á íslandi, sje í hungurdauðateygjunum»;
1) Brjef þeirra Pattersona (Charles E. P. í
«Times» og «Daily News» og Thomas G. P. í
«Times») eru ómerkileg og óáreiðanleg í alla
staði, t. d. ályktar hr. Ch. E. P„ að ekki hafi
getað verið nein bágindi á íslandi, af því, að
hann á 4 eða 5 bæjum, sem hann kom á, er
hann reið milli Skagastrandar og Blönduóss,
hati fengið kaffi með mjólk út í og kökur með(!!)
og fólkið hafi varla viljað þiggja borgun fyrir.
pað er hvorttveggja, að hann þekkir ekki íslenzka
gestrisni, enda launar hann haua á sinn hátt.
með því að drótta því að þjóðinni að öll neyö
á norðurlandi sje tóm uppgjörð. Önnur ástæða
hans er sú, að honum hafi verið vel veitt á
Stóruborg (efna- og rausnar-heimili); og þriðja
ástæðan; að bakarinn á Sauðárkrók liafi getað
selt póstskipinu brauð(!!). Annars eru öll brjef
þeirra bræðra auðsjáanlega skrifuð að eins til
þess, að geta nefnt „bróðurtsinn, hennarhrezku
hátignar konsíd fyrir ísland“, „sem hæði i
embættisnafni og sem kaupmaður hefir við-
skipti við menn víðsvegar. um alt land“U
[Konsúllinn var þá fárra vikna gamall í tign-
inni, og helzta ef eigi einasta cmbættisstarl
hans mun hafa verið þá oröið, að greiða sektir
fyrir nokkra drukkna Englendinga, er gjört,
höfðu óspektir; hvað kaupmannsskapinn snertir,
mun liann hingað til hafa verið vörulaus kaup-
maður, og <■ viðskiftin út um alt land» munu
því að eins vera framtíðar-draumur]. — Ann-
ars er það merkilegt, að hr. konsúllínn, sem er
talinn vandaðasti maður, skuli ekki hafa fundið
hvöt hjá sjer til, að bera aftur slúður bræðra
sinna. Kitstj.
2) fetta höfum vjer einkcnt. Iíitstj.
«fimm þúsund pund (90,000 kr.) muni frelsa ís-
land»!! Og sjá! f>essi fimm þúsund pund koma
inn. Giníunum3 «úr öllum áttum, sem vindur-
inn getur blásið úr», rignir niður eins og hagli
frá auðugum og snauðum. f>etta fær mann til
að tárast af harmi eða emja af ílsku4. Og loks
bætist það á, að efst á blað er sett nafn þeirr-
ar, sem allir unna dýrstum hugástum, innar
hreinustu allra hreinna innan endimarka þessa
ríkis, það nafn, er varið skvldi og skjaldborg
um skotið!5 — f>að væri vert að vita, hver
frumkvöðull er að þessari óhæfu. Er þetta kom-
ið frá íslandi, eða er það vakið erlendis? Feg-
inn vildi jeg trúa því, að það væri erlendis upp
runnið, því að aldrei sá jeg í æsku minni bein-
inga-menn á Islandi6. Málið á jafnvel ekkert
orð til yfir þann ósóma7.
Gestrisni og vinsamlegri hjálp var nóg af.
Vel man jeg góðsemd manna við mig þá er
jögvar drengur á skólaárum mínum og ár eftir ár
fór til og frá skóla fleiri daga langar ferðir. f>á
voru þeir vanir að hýsa mig, gefa mjer mjólk í
vatns stað að drekka, gæta hests míns og
járna hann, er þess þurfti; bóndinn sjálfur
fylgdi mjer, ef nokkuð var vandratað, eða ferj-
aði mig yfir fjörðinn, og þág aldrei eyrisvirði
fyrir — þeir hefðu hugsað jeg væri ekki með
allan mjalla hefði jeg boðið borgun8. petta alt
gjörðum vjer hverir fyrir aðra, en betl var ó-
þekt. Og aldrei sá jeg hungraðan mann, þótt
allir værum vjer fullfátækir, eftir því sem á
Englandi er fátækt kölluð.
Og þessi þjóð með sínum einföldu og ó-
brotnu lifnaðarháttum er það, sem menn nú á
borgarstjóra-höllinni setja til sýnis í betli-tötr-
um, þar sem hallæris-skáld dregur upp eymd-
armyndir, er jeg ætla með öllu ósannar, af
bágindaástandi Islands. Ke'r eru að kenna
löndum mínum að betla og gjöra sjer upp ör-
birgð og týna allri sómatilfinning og að gleyma
að kunna að skammast sín. Englendingar
ættu í öllum bænum að láta vera að útbreiða
slíkan húsgangs-hugsunarhátt. Svo er og hitt,
að veröi það uppskátt, eins og jeg hugsa, að ekk-
ert hallæri eigi sjer reyndar stað, þá munu hjörtu
3) Ginía («guinea» frb.: giní) er gullpeningur
enskur (21 shillings = 18 kr. 90 au.). Kitstj.
4) «It makes one weep from grief, or cry out
with rage».
5) Höf. á hjer við Alexöndru Kristjánsdóttur,
kouungs vors, er gift er konungs-efni Engla;
hún hefir gengizt fyrir samskotunum í Eng-
landi ásamt borgarstjórauum í Lundúnum.
Ritstj.
6) Dr. «Vigfússoa» mun aldrei hafa heyrt
getið um « Vigfiis aumingja«?
7) Rað er hálf-undarlegt að heyra orðabókar-
hölund vera svona fáfróöan í málinu. Kannast
doktorinn ekki við orð eins og t. d.: beininga-
maður, betlari, bitlingamaður (lornt), bónbjarga-
rnaður, farandinaöur, förumaður, förukarl, flakk-
ari, flökkumaður, göngumaður, húsgangur, lands-
hornamaður (fornt), landeyða, reikunarmaður
(fornt), sníkjukind, stafkarl, umrenningur, ver-
gangsmaður, þurfamaður, ölmusumaður, allra
sveita kvikindi, o. s. frv. ? Líklega er ekkert
anuað mál í heimi, sem hafi yfir 20 orð yfir
betlara. — Ef doktor hefði lesið rit Hannesar
byskups, mundi hann vita, að betlarar og betl
er ekki óþekt á landinu, þótt það eigi ekkert
skilt við þetta mál. Ritstj.
8) Minnugir menn segja, svo hafi á þessu
staðið, að dr. «Gudbrand» hafi fluttur verið
sveita- eða gustuka-flutningi til skóla.
manna herðast í gegn oss, svo að ef oss eiu-
hvern tíma síðar hendir eitthvert óhapp (sem
drotfinn afstýri), þá munutri vjer árangurslaust
hjálpar biðja. Ef vinir vorir á Englandi leggja
nú fram gjafir, og komast að raun um að þær
hafi verið sviknar út hjá þeim, þá munu þeir
aldrei rjetta oss hjálparhönd framar1.
Jeg hygg að þessar tilhæfulausu sögur hafi
komið frá Kaupmannahöfn, Bæjarmenn þar eru
hjartagóð og hvatvís kynslóð, örir í tilfinning-
um hvort heldur er til gleði eður sorgar; en
þeir þekkja lítið til íslands. Ráðgjafinn fyrir
Island er danskur maður, og hafði hann ekki,
þá er jeg þekti hann, minsta snefil af kunnáttu
í tungu vorri. Aðalstörf hanns eru og alt
annars kyns, því að hann er einnig dómsmála-
ráðgjafi Danmerkur og getur ekki ísland þekt
nema fyrir meðalgöngu embættismanna, sem.
eins og orðtækið segir, eru ávalt «blindir á
báðum augum»2. J>að er mjög hætt við að
þetta íslenzka harðæri verði að Kaupmanna-
hafnar-skáldskap.
Og sje það sannfærandi, sem hr. Patter-
son segir, þá sannar þó enn meira það, sem
hr. Hjaltalín segir. Jeg þekki hann, og get
vitni borið um, að hann er sannsöglin einskær
gætinn maður og hygginn og inn gagnkunnug-
asti nú á íslandi. Hann á og heirna í sjálfu
því bygðarlagi, þar sem hallærið er sagt verst; og
þarhefirhann á fæði lærisveinana í nýstofnuðum
skóla Efnokkur ættiað finna til hallærispínunnar,
þá mundi það vera hr. Hjaltalín með þessa
mörgu munna, sem hann á að seðja3. Alt um
það, heyrum, hvað hann segir. — «Lítið er
orðið um ýmsa vöru hjer, svo sem kaffi og syk-
ur. Samt eru ekki nein veruleg vandræði eða
hungursneyð hjer um svæði. fó hart hafi viðr-
að, verð jeg að játa, að hjer er enginn meiri
uppskeru-brestur, en í mörgum öðrum löndum.
Aflabrögð hafa verið allviðunanleg». þetta eru
nú orð trúverðugs sjónarvotts, og vona jeg þau
vegi vel á móti þeim fráleitu ýkjum, að «allii
landsbúar, alt dýralff» — það er að segja, eftii
því sem jeg ætla, tjeð og hestarnir, sem skozkii
kaupmenn hafa verið að kaupa þar — «sje að
fram komið af bjargarskorti».
pó að Eiríkur Magnússon kæmi aftur
frá íslandi með fangið fult af eiðfestumhall-
æris-vottorðum, þá mundi jeg heldur kjósa að
trúa herra Hjaltalín*.
(Niðurlag í næsta bl.).
R a n s n a r-g j ö f.
Eftir því sem «Nat. Tid». hefir eftir «Berg'
1) Og doktorinn vill einmitt telja þeim trú
um, að vjer lslendingar höfum öllu logið nú
um harðærið! Ritstj.
2) í enskunni stendur: «always have their
eyes in their boots» o: hafa ávalt augun í
stígvjelunum.
3) £>ess má geta að brjef Hjaltalíns, sem bjer
er til vitnað, er ritað í sumarfríinu, þegar eng-
ir piltar eru á Möðruvöllum, og — það veit
doktor «Gudbrand» vel!
4) Hjer skín hatrið og fúlmenskan hvað ljós-
ast út úr höfundi þessa óþokka-brjefs, sem alt
mun ritað eingöngu til að rægja og svívirða
Eirík Magnússon, sem dr. «Gudbrand» er illa
við, af því að hr. Eiríkur hefir áður sýnt fram
á rógsnáttúru og varmensku doktórsins i biflíu-
málinu sæla.