Skuld - 30.11.1882, Blaðsíða 1

Arg., 32 nr., kostar 3 kr.;
borgist í sumar - kauptíð til
Einars prentarapórbarsonar.
Eftir að 3/4 árgangs eru út
komnir, gilclir eigi uppsögn
á næsta árgangi.
18 82.
Afgreiðslustofa í prent-
smiðju Einars pórðarsonar.
Ritstjórnar-skrifstofa:
Aðalstræti Nr. 9, opin kl.
4—5 e.m. hvern virkan dag.
V. árg. Reykjavík, Fimtudagiim 80. Nóvember. Nr. 167.
í pjóðólfi er út kom 9. þ. m. og sömuleið-
is í Skuld, er út kom 10. þ. m., með yfirskrift:
„Um harðœrið vestra og ummœli ísafolclar“.
Fyrri hlutinn at ritgjörð þessari eru athuga-
semdir viövíkjandi harðærinu í Snæfellsnes- og
Dalasýslum og sumstaðar í Barðarstrandarsýslu.
par er sagt, að ritstjóri ísafoldar hali í ísafold
IX. árg., hls. 84, sagt, að það væri «hreint eigi
satt» sem sagt væri um hungursneyð á Vestur-
landi, en það er hreint eigi satt, ad jeg hafi
haft þessi ummæli, því það, sem jeg á nefndum
stað sagði að væri hreint eigi satt, var það, að
nokkursstaðar á Vesturlandi væri sú hungurs-
neyð að fólk mundi eigi geta þolað venjuleg-
an mat. þvínæst er í nefndum athugasemdum
sagt frá harðærinu, en að því leyti sem það
snertir ummæli ísafoldar því viðvíkjandi, þá vil eg
taka það fram, að það hefur aldrei í því blaði
verið með einu orði dregið úr neinu því, sem
um það hefir verið sagt, að því undanteknu, að
■eg sagði á nefndum stað, að þeir Vestfirðingar,
sem í sumar hefðu skrifað hr. Eiríki Magnús-
syni á þá leið, að það hefði gefið honum tilefni til
að tala um að þörf mundi vera á að kaupa frá
útlöndum (fyrir lán úr landssjóði) niðursoðið kjöt
og niðurílóaða mjólk, mundu án efa hafa gjört
meira úr þeim vandræðum, sem þar ættu sjer stað,
en ástæða væri til. Á hinn bóginn lagði
jeg einmitt í inni sömu grein áherzlu á að
nauðsyn bæri til, að sýslunefndir og aðrir, sem
lilut ættu að hjeraðsmálum, hefðu vakandi auga
á ásiandinu og leiddi eigi hjá sjer í tæka tíð að
gjöra það, sem þörf væri á til að afstýra hættu-
legum afleiðingum af því. þ>að er því öldungis út, i
lrött, að vera í sarabandi við ummæli «Ísafold-
ar» að færa rök fyrir því, að ástæða hafi verið
til bráðra aðgjörða til að bæta úr vandræðun-
um o. s. frv. Jafnframt því sem jeg hafði um
getin ummæli, þá sýndi jeg að jeg vissi vel að
á Vesturlandi var mikil neyð, eu neyðin var
eigi í því fólgin, að eigi væri neinn fyrirsjáan-
legur vegur til að fyrirbyggja mannfelli úr hor
og hungri í votur, heldur í því, að óttast mátti
að til þcss að gjöra það, mundi verða nauð-
synlegt að grípa til þeirra óyndisúrræða, sem
mundu hafa í för með sjer eymd og volæði
framvegis. Einœitt það, sem sagt er í nefndum
athugasemdum sjálfum, sannar þetta til hlítar,
því það, að talað er um hversu mikil vandræði
sjeu að heyskaparbrestinum, getur eigi bygzt á
öðru, en að skepnur sjeu til sem hey þurfi fyrir,
og svo lengi sem skepnurnar eru til, þá er þó
vegur til að seðja hungur sitt í bráð. pví er
rniður, að aíleiðingum harðærisins er eigi lokið
með því, þó vissulega hafi verið vegur til að
forða mannfelli úr hungri í vetur, ef þeir, sem
hlut eiga að máli, gæta skyldu sinnar þar að
lútandi.
Nefndar athugasemdir, segir svo enn frem-
ur frá að á frjálsum fundi, í Stykkishólmi 22. f.
m. hafi verið álitnar sannleikanum samkvæmar;
því næst er sagt að lagt hafi verið fram brjef
er tveir menn þar skrifuðu hr. E. Magnússgni
í sumar og lýstu fundarmenn yfir því, að þeir álitu
það sannleikanum samkvæmt. Menn geta oft haft
misjafnar skoðanir um, hvað sje sannleikanum
samkvæmt, en hver sem gætir sín, verður þó
að viðurkenna, að það er eigi sannleikanum
samkvæmt, að segja að einnhafi sagt það, sem
hann eigi hefir sagt; það er og, aö eigi getur
það, sem sannleikanum er samkvæmt, verið í
mótsögn við sjálft sig; nú getur það, sem segir
í nefndu brjefi um óumfiýjanlegan mannfelli
í vetur, eins og áður er bent á, ómögulega sam-
rýmzt því, sem stendur í athugasemdunum og
þarf þá eigi einusinni minnsta kunnugleika til
að sjá, að það er eitthvað málum blandað.
pað er annars undarlegt, hvernig umrædd
grein mín viðvíkjandi nauðsyn á hallærisláni úr
landssjóði hefur oftar en einusinni gefið tilefni
til misskilnings og mótmæla; að það sje bein-
línis því að kenna, hvernig jeg hafi hagað orð-
um mínum, get jeg eigi kannazt við, enda má
sjá að orsökin er önnur, á því að orðum mín-
um hefir eigi verið mótmælt, nema með því að
rangherma eða rangfæra þau eða með því að
lenda í mótsagnir við sjálfa sig.
pegar haldinn verður í næsta sinn frjáls
fundur í Stykkishólmi, þá vil jeg sannarlega
óska þess, að hann taki sjer eitthvað þarfara
fyrir fundarefni en að vera að búa til slíkar
sannleiksyfirlýsingar sem þær er áður er getið
Jeg vil til dæmis benda á, að ef svo væri að
það væri nokkursstaðar þar í nánd, að mönnum
væri settir líkir leiguskilmálar eins og þeir,
sem getið er um í ísafold nr. 27, þá væri
full þörf á að íhuga, hver ráð væru til að bæta
úr því. Annað þarflegt fundarefni væri það, að
gjöra sjálfum sjer ljóst, hve skynsamlegur ásetn-
ingur ernauðsynlegur, ogað brýnaþað fyrir raönn-
um í bjeruðunum þar í kriug, svo að menn fari
eigi oftar að eins og næstliðið haust, þegar
Coghill kom þar og falaði að þeim fje fyrir
fullt verð tmun meira ení Húnavatnssýslu) í pen-
íngum eða kornvöru handa mönnum eða skepn-
um með övanalega góðum kjörum; Coghill varð
svo frá að hverfa, að hann vantaði þriðjunginn
af því fje, sem hann ætlaði að fá þar, en fyrir
það að þeir höfnuðu kaupuuum, lentu þeir í
mesta bjargarskorti fyrir sjálfa sig og fóð-
urskorti fyrir skepnur sínar, sem hefir haft inar
hörmulegustu afleiðingar fyrir þá.
Eiríkur Briem.
Uppgjörðar-hallærið á íslandi.
(Niðurlag).
Og víst er um það, að bjartara virðist nú
útlitið fyrir ísland einnig í öðrum efnum. Nú
síðustu árin hefir ný auðsuppsretta fundizt, þar
sem síldarveiðarnar eru. pað eru ekki nema fá
ár síðan norskir fiskimenn rákust á síldvöður
miklar þar undan landi fram, og hefir veiðin
vaxandi farið jafnan síðan. Yið norðurströnd
105
landsins hefir ekki verið reynt nema í fyrra1 og
hepnaðist það ágætlega. par fengust 20,000
tunna og hefði veiða mátt miklu meira, ef eigi
hefði þrotið salt. Islendingar eru sjálfir að læra
veiðiaðferðina, enda gjöra þeir sjer og von um
að geta lagt toll á fiskiveiðar fyrir utan land-
helgi2. Fregnin um þessa ljómandi hagsbót
landa minna fylti hjarta mitt gleði. Hins veg-
ar koma nú og árlega skozkir kaupmenn til Is-
lands að kaupa hross og sauðíje og láta þeir
fyrir koma beinharða peninga. pannig koma
margar þúsundir punda árlega í veltuna; þetta
var alveg óþekt þá er jeg var barn. Ferðamenn
eyða þar og fje sínu og hjálpa þeir að því leyti
til, að dreifa auði meðal almennings. ísland
hefir nú sjálfstætt löggjafarþing, og er mjer
sagt að fjárstjórn þess sje svo hagsýnleg, að
talsvert fje sje lagt upp árlega. Svo að á marga
vegu er eyjan nú betur fær en áður til að þola
þá raun, að heyskapur bregðist.
Einn af þeim, er ræður hefir haldið í borg-
arastjóra-höllinni, tók til þess, hve vesaldarlegt
og harðrjettislegt útlit hefði verið á mörgum,
er hann sá í líeykjavík í júnímánuði í vor, er
leið; en í júní var als ekkert harðrjetti, og það
sem ræðumaðuriun hefir sjeð, hefir að eins ver-
ið útlit íslendinga eins og það alment gjörist3.
Vjer erum megrðar-þjóð; sjálfur var jeg ávalt
skarpleitur og fölur í æsku minni. «Útlitið á
þjer er mjer til skammar* var matmóðir mín
vön að segja við mig þegar hún leit framan í
hor-smettið á mjer. pó kvaldi hún mig ekki og
jeg var ávalt heilbrigður. Má vera að ið inni-
byrgða köfnunarloft í húsinu hafi haft áhrif á
líkama minn, sem ávalt var heldur veikbygður,
því að húsin á íslandi eru in aumlegustu. Jeg
skyldi blessa Englendinga ef þeir gætu hjálpað
oss til að endurnýja loftið í húsum vorum og
gefið oss nóg af hreinu lofti innanhúss, er sam-
svaraði þeim styrkjandi blæ, er vjer áttum að
fagna utanhúss, Og þá er öllu er á botninn
hvolft, þá er fæðan ekki alt og sumt; Englend-
ingar gjöra ef til vill of mikið af miðdegisverð-
inum. «Orð eru góð», segir Cfoethe, «en ekki
þó bezt af öllu»; og svo er og um miðdegis-
verði, að þeir eru góðir, en þó er annað betra,
og það er heilbrigður líkami og ánægð sál. í
ungdæmi mínu lifðum vjer sparlega og heilnæm-
lega. Aldregi bergði jeg víni fyrri en jeg hafði
tvo um tvitugt, og eigi bjór fyrri en jeg var
1) «Laugstu fyrr og laugstunú!» sagði kölsk1
við poka-prestinn.
2) «The fishery off their own waters» stend-
ur í enskunni; en reyndar er þetta hrein botn-
leysa. Annað hvort ætti líkl. að standa «ofF
their own coats» eða «of [ekki: off] their own
waters» þ. e. í landhelgi.
3) Dr. jfudbrand’ gleymir því, að bæði var
þetta um lestatírqunn, og mun þá hafa mátt sjá
margan holdgratinan aðkomaudi hjer í Keykjavík
eftir veturinn ; enda bættist það á, að um þetta
leyti var nálega hver maður hjer annaðhvort
veikur eða ný-staðinn upp úr sótt (mislingum
eða afleiðingarsóttum þeirra).