Fróði - 18.05.1880, Blaðsíða 2

12. bl.
F R 6 D
1880.
' 3G
137
138
lægru
leigumála, enn liaun yrði fyrir bráðabyrgð-
ariinuoina, eins eg iaodshöfðingifln belir
tefeið fram. J>ar sem svona steudor á,
er allt oðru máli að gegna, enn þar sem
er að gera um aðra eins eptirgjöf, eins
og landskuldaruppgjöf á tómthúsinu Hóls-
húsum í Vestrnannaeyjum, er yfirskoð-
lögu halda þeir fast fram í hinum síðari ar tíl ábúðar á ný, ueina með enn
lillögum sínum, en bæta þó að lyktum
við: «Ef svo brýna nauðsyn ber til að
veita slika linun, að ekki verði þeðið
eptir því, að samþykki fjárveitingarvalds-
ins sje fyrirfram útvegað, þá má sjálf-
sagt veita hana til bráðabyrgða með bráða-
byrgðarlögum, en á annan hátt ekki».
í svörum sinum heflr landshöfðiuginn
tekið ymislegt frain, sem sýnir hversu
óhagkvæmt það gæti verið fyrir ábúend-
urna, og endajafnvel landsjóðnuin í óhag,
efslík linun í þjóðjarða-afgjöldunum yrði
að biða eptir samþykki löggjafarvaldsins.
Jeg fæ eigi betur sjeð, enn að þessi skoð-
un landshöfðingjans sje að vísu á mikl-
um rökum byggð, og það því fremur,
sem hjer er optast nær eigi nema nm
lítilræði eitt að gera, og það einmitt þeg-
ar svo heflr staðið á, að þær skemmdir
hafa orðið á jörðinni af náttúrunnar völd-
um, að ábúandinn hefði yfirgeflð jörðina,
nema hann hefði fengið bráðabyrgðalinun
í eptirgjaldinu o. s. frv. Með þessum
srná linunum og eptirgjöfum á landskuld-
unum heör mjög opt verið komið í veg
fyrir að þjóðjarðir í Skaptafellssýslu hafi
lagzrt í eyði, vegna sands- og vatna-
ágangs — og sumpart hafa þær orðið til
þess, að ábúendurnir hafa unnið margfalt
meira, enn linuninni heflr numið, að því
að bæta skemmdirnar, og til að afstýra
þeim. Jeg vil taka til dæmis eptirgjöflua
sem veitt var með landshöfðingjabrjefurn
19. des. 1S76. J>ar er einum ábúanda
veitt 20 aurar fyrir hvert dagsverk af 100,
tveim öðrum 25 aurar hvorum lyrir hvert
unarmennirnir vitna til, að ráðherrann
hafi ekki viljað veita, uema með fjárlög-
um, því þar áttu engar ófyrirsjáanleg-
ar skemmdir af völdum náttúrunnar sjer
stað
Öðru máli er að gegna, þegar svo
stendur á að Ijöldi þjóðjarða verða undir
eins lyrir svo rniklum skemmdum, að
linunin, eða eptirgjöíiri í eptirgjaldinu þyrfti
að nema mjög miklu, eins og átti sjer slað
áSkriðukiausturs- og Suðurmúlasýslu-jörð-
um í öskufallinu 1875. það virðist rnjög
ísjárvert, þegar svo stendur á, að láta
umboðsvaldið hafa rjett á að gefa svo og
svo mikið eptir af afgjöldum þjóðjarðanna
eptir eigin vild. þegar um svo miklar og
almennar skemrndir er að ræða, virði.-ts'ú
tillaga yfirskoðunarmannanna eiga mjög
vel við, að linunin verði veitt með bráða-
byrgðaiögum, ef eigi verður beðið eptir
samþykki fjárveitingavaldsiris fyrir fram.
þar sem um mikið tje er að tefla á það
sjállsagt að vera aðalreglan, að löggjaf-
arvaldið eitt veiti linuniria. Til þess þar
á móti að greiða úr hinu, þegar svo
stendur á, að er að ræða um lítilfjörleg-
ar skemmdir eða endurbætur á eiustöku
jörðum, er koma upp á það og það ár-
ið, svo að hvorki verði með öllu bundn-
dagsverk af 20, allt í sandmokstri af|ar hendur umboðsvaldsins með að veita
túnum ábýlisjarða sinna, sem án efa er
ein hin erfiðasta vinna, og hinum fjórða
25 kr. fyrir 25 dagsverk í sandrnokslri
og að auki fyrir 900 faðma langan tún-
og traðargarð þessar og aðrar eins
eptirgjafir virðast miklu fremur vera laud-
sjóði í hag enn óhag, því hver yrði af-
rakstur siíkra jarða, ef þær legðust al-
gjörlega í eyði? það virðist auðsætt, að
hinn fyrsttaldi, hinn bláfátæki ábúandi á
Sauðhúsnesi, sem er eitt hið Ijelegasta
býli í Alptaveri, auk þess sem það árlega
gengur af sjer fyrir sandfok, helði getað
haft meiri arð af því að vinna huudrað
dagsverk (nærfelt 17 vikur!) á annan
linun eða eptirgjöf til bráðabyrgðar á
eptirgjaldinu eptir þjóðjarðirnar, — og
til þess jafriframt að koma í veg fyrir
að umboðsvaldið hafi alveg óbundnar
hendur, og geti veitt meiri linun eun góðu
hófi gegnir, þá hefir mjer komið til hug-
ar, hvort eigi mundi tiltækilegt eptirleiðis
að ætla í fjárlögunum einhverja vissa upp-
hæð, t. d 200--oOO kr., um fjárhags-
tímabilið, sem umboðsvaldinu væri heim-
ilt að verja, sumpart til bráðabyrgðar
eptirgjaldslinunar á þjóðjörðum þar sem
sjerstök þörf væri á, sumpart til þókn-
uriar eptir rnálavöxtnm til peirra ábúanda,
sern gerðu einliverjar þær endurbætur, ei
væru til verulegra bóta ábýlurn þeirra.
Að öðru leyti ætti löggjalarvaldið að kveða
á um eptirgjatirnar, þar sem þær þyrftu
að nema rneiru, enn þeirri npphæð, sem
ákveðin væri til þess í fjárlögunum.
hátt, heldur enn að vinna þau á ábýlis-
jörð sinui gegn 20 kr. eptirgjöf í afgjald-
inu. það verður líka að gæta þess, að
þóit löggjafarvaldið veitti slíkar linanir og
eptirgjaflr í hvert skipti, þá kæmi það
svo löngu seinna fram við hlutaðeigend-
ur, sem optast eru fátækliogar, er eiga
fullt í fangi með að standa í skilurn með
eptirgjaldið eptir ábýlisjarðir sínar það 1 c, . e , 0T ~ ,
/ .!* • -x » . ■ í. .... ... Sýslunefnd Skagfirðinga átti fund
og það anð, að þeim vrði biðm mjog o- i - ... • » , >
. , . .. * ■ . , . ; ,neö sJer a Reynistað 18. febr. næstl.
hentug ef ekki obærileg. Auk þess væri . ... . , ..
og voru tekin til umræðu þessi mál:
þa loku fyrir það skotið, að umboðsrnenn- I b/.i„
J ' ’ loyslureiknigar voru yfirlitmr
irnir gætu samið við ábúandann og feng- ; 0g samþybþtir-
ið hann til að vera kyrran við jörðina j
8ý*»liiiieín<larfiiiiriair.
Hreppsreikningar, Odd-
með því móti, að honum yrði veitt bráða- | viti fram lagði endurrit af fundagjörðum
byrgðaliuun í eptirgjaldinu. þessi drátt- j hrcppsnefnda árið lö79, áætlanir um
ur muudi því eiualt verða til þess, að ; tekjur og gjöid sveitarsjóðanna, skrár
ágangsjarðirnar legðust algjörlega í eyði j um niðurjöfnun útsvara, sveitarsjóðs-
svo árum skjpti, og yrðu svo eigi tekn- ) reikninga og vegasjóðsreikninga hvers j ráðgjafa og landshöiðingja utn 1500
hrepps mcð fyigiskjöluin. enn framar
reikning kiáfdráttar á Hjeraðsvötnum.
Oddviti haíði rannsakað reikninga þessa
og yíirfór nfi sýslnefndin þá og sam-
þykkti allar athugasemdir, er oddviti
hafði gert.
Kvennaskólamál. Reikn-
ingur kvennaskólans í Skagafirði fyr-
ir 1878- 79 var endurskoðaðui og
álitinn rjettur. Skipulagsskrá og reglu-
gjörð fyrir skólann var samþykkt, og á-
lyktað að senda þa:r landshöfðingja til
staðlestingar. þá var sókt um styrk
til skólans af jafnaðarsjóði amtsins, allt
að 200'kr. og ákvað nefndin að veita
skólanum svo mikið af sýslusjóði að
það yrði, :ið meðtöldu því er aíntsráðið
kynni að veita. 350 kr. svo skólinn
gæti fengið þær 700 kr. úr landsjóði
er hann á kost að fá. Sýsiunefndin
áleit nauðsynlegt að byggja sem fyrst
hús iianda skólanum, og virtist henni
vel til fallið að Skagafjarðar og Húua-
vatnssýsla sameinuðu sig um einn kvenna-
skóla; ályktaði nefndin því að lei,ta
sainkomulags um þetta við sýslunefnd
Húnvetiiinga.
Hrossamarkaður. Ráö-
stöfun var gerð til þess að hrossa-
ntarkaður yrði haldinn í vor. einkum
til að kotna betra skipulagi á hrossa-
sölu til Englendinga. Nefndin vildi
ábyrgast aö Englendingar fengi 130
hross, 2—3 — 4 vetra, ef verðið yrði
eigi minna enn 45—55—65 krónur.
Y firsetukvenna skipun.
Yfirsetukona var sett með ráði hjeraðs-
læknis í einu umdænti sýslunnar.
Pó s t nt á 1. Nefndin vildi íara þess
á leit, að póstur sá sem nú gengur frá
Víðimýri að Ilofsósi yrði látinn ganga
að Ilaganesi í Fijótuin og þar stofnað-
ur brjefhiröingastaður.
B ú n a ð a r f j e I a g. Eptir til-
lögnm sýslunefr.darmannsins í Lýting-
staðahrepp var samþykkt. að nefndar-
menn íækju að sjer að hvetja menn,
hver í sínum hrepp, til að ganga í bfin -
aðaríjelag fyrir sýsluna og styrkja það
nieð hæfilegum fjártillögurn. t. a. m,
2 króna árstillagi eða 20 króna tiilagi
í eitt skipti. Ef almenningur viidi sinnart
þessu var ætlast til að haldinn yrði al-
mennur hjeraðsfundur til að ráðgast um
skipulag fjelagsins og samþykkja lög
fyrir það.
Fjallv egabætur. Nefndin
vildi fara þess á leit við landshöfð-
ingja að hann veitti 1000 kr. til
að leggja veg á Vatnsskarði og aðrar
j 1000 kr. til vegagjörðar á Siglufjarð-
! arskarði.
Bróagjörði r. Oddviti skýrði
j frá, að hann hefði jafnað niður og
innheiint brfiargjald á næstliðnu vori
sömuleiðis sýndi hann skýteini fyrir
aðgjörðum sínum til undirbónings brfi-
argjörðar á Kolbeinsdalsá og Hjalta-
daisá. Brfiin á Kolbeinsdalsá er að
mestu fullsmföuð og verður sett á ána
í vt,r. Trje haía verið keypt í bróna
á Hjaltadalsá, en auk þess sem hón
er ósntíðuð, verður að kosta miklu fje
til að gera færan veg að henni.
Enn fremur var til sýnis brjef