Fróði - 31.05.1880, Síða 3

1880.
F R Ó Ð I.
13. bl.
‘51
152
153
1‘íið liuggun peim í haritíi
er hvarf leiðtogans við,
sem bar pau blítt á armi
og bauð peim staðfast lið,
að mjukurn móður faðmi
hami mega fahnn sjá,
og fallna björk með baðmi
hvort blunda öðru hjá.
|>eim hjónabeð af hjarta
vjer helgum pakkar-tár,
og hðna braut um bjarta
par blessum frægðar-ár
í mörgu mikils njóta
er munum íjær og nær,
pó æfin yrði’ að prjóta
sem öhum var svo kær.
Fyrst enginn er sá dagur
að eigi hafi kvöld,
pó sje hann sumarfagur
og sendi geisla fjöld,
svo látum ljósið vonar
oss lýsa störfum í,
að verk Jóns Sigurðssonar
æ sjeu hjá oss ný.
Br. Oddsson.
Kangárvallasýslu, 22. marz.
Fyrri helmingur góunnar var harð-
asti kallinn sem af er vetrinum. íá
voru lijer yfir allt harðindi og bjarg-
arleysi, en í miðgóu kom bati, sem
síðan hefir haldizt. Mundi og annars
ráð margra farið að óvænkast er löng
gjafatíð var undan farin, hey víða
gölluð, en þungt uppróðra lijá mörg-
um þegar hross eru öll komin á gjöf.
í*á sjezt allra bezt hvað ónauðsynleg
hrossaeign heíir að þýða. Fví var
spáð, þegar hrossverzlun Englendinga
var að blómgast hjer, að menn myndu
selja svo ógætilega aö þeir yrði ó-
byrgir eptir,og mundi það valda hrossa-
skorti í landinu. Flestir voru samt á
Öðru máli: þeir treystu mönnum til
svo mikillar hagsýni að þeir myndi
hugsa um að koina upp því ineira
stóði, sem meira seldist. Kessi spá
hefir ræzt. En hjer lieíir farið sem
optar að mönnum liafa orðið inislagðar
hendur með hagsýnina. Pá komst sú
venja á að lóga engu íolaidi. og henni
halda allt of margir enn, þó farið
sje að draga úr hrossaverzluidnni;
viðkoinan vex því árlega, svo kalla
má að stóðið sje vaxið mönnum yfirhöfuð
og er það til ósegjanlegs niðurdreps
fyrir annan fjenað. það er ekki ein-
göngu í því, sein mest ber á, fóður-
eyðslu þegar harðindi eru, það er
einnig í beitinui, bæði vetur og sum-
ar; arðineira mundi þó að setja sauði
á vetrarhagana enn stóð, og víða mætti
það takast, ef ekki allstaðar. f*á
mundi og mega fóðra nokkrum lömb-
um lleira á heyinu af engjunum ef
þær bitist ekki svo mjög sem þær
gera, þar sem stóð er heiina á suinr-
um. JÞar er tíma og fyrirhöfn varið
til varnar, sem þó nær ekki tiJgangi
síijuin; og þó engið yrði varið, gerir
stóðið ómetanlegan skaða í högum
með því að rýra málnytu og spilla
vetrarbeit. Auk þess er ómögulegt,
þó vilji væri tíl, að geyma svo slíkan
skríl að ekki gangi öðrnm til ineins;
svo að þeir, sem skynsandegar fara
að ráði sínu, og fegnir vildu hala
önnur arðmeiri not al landi sínu enn
fylla það óþarfahrossuin, missa gagn
sitt engu að síður, þrátt fyrir þreyt-
andi varnarstríð. Nú er ekki annað
hægt enn liafa stóðið heimaí þeiin sveit-
um sein annaðhvort eiga engan afrjett,
eða ónógan og ófallinn til hrossabeit-
ar, en víðast hjer í sýslu er þannig
ástatt, og því tilfinnanlegra verður
þetta óráð. En á hinn bóginn er auð-
vitað að fje verður rýrara, jafnvel af
góðum afrjettum þegar mikið stóð geng-
ur þar líka. Svo að undir ölluin kring
umstæðum verður óþarfastóð til nið-
urdreps fyrir annan fjenað. lJað eru
sjálísagt álitlegir peningar sem koma
fyrir hin seldu hross, og þeir koma
óneytanlega í góðar þarfir. En með
þessari tilhögun gera menn sjer þá
langt um of dýrkeypta. Víðast hvar
inundu menn með þvf að hafa eigi
fleiri hross enn þörf gerist, geta aptur
í staðinn, aukið og bætt svo annan
fjenað, að þeir græddi ineira og jafn-
ar enn þcir græða á hrossasöluuni ; og
peningar færi án efa að koma í verzl-
anir ef skuldir liyrfi. Enn lirossaverzl-
unin þarf ekki að hætta þó stóð fækki;
þó hver bóndi seldi 1 hross á ári,
3 vetra gamalt, þyrlti hann ekki að
eiga nema 3 trippi fram yfir það sem
þarf til að við halda nauðsynjahrossum,
og væri slíkt viðráðanlegt. Og þó
þarf ekki að ætla svo mikið til, því
mikið vantar á að hver bóndi selji
hross árlega. Allir hinir greindari
menn liijóta nú að sjá þetta, og margir
mundu fúsir á að taka upp annað
betra búskaparlag, ef það yrði almennt
gert, annais sjá nieiiii sjer það ekki
til neins. En að koma á almennum
samtökum, sem engir skerist úr, þó
ekki sje nema í einni sveit, það er
sjaldan hægt, og víst ekki hægara í
þessu enn öðru. Ketta þarf þó lögun-
ar við. Og þegar ekki er hægt að
laga í hendi sjer það sem í ólestri
fer, þá verður löggjöfin að koma til
hjálpar. Sjerstök log um hrossahald
verða nú ekki gefin (þó það væri gert
uin hundahald!) ; en vel mætti gefa
iög um búnaðarháttasamþykktir í sveita-
plázuin eins, að sínu leyti, og uin iiski-
veiðasamþykktir í sjóplázuin. Með
þeim mætti án alls efa koma mörgum
umbótum til leiðar, bæði í þessn og
ymsu öðru, sem miklu gæti varðað fyrir
búnaðinn, þar til heyra markaðir, hey-
ásetningar, o 11. og yíir liöfuð flest,
eða jafnvel allt, það, sein eptir eðli
sínu heyrir undir landbúnaðarlögin, en J
er þó ekki fæit að gefa almenn Iög j
um; vegna mismunanda ásigkkmulags j
hinna ymsu hjeraða. Tillaga um þetta (
ætti að koina íyrir næsta þing.
þórsnessþingi, 10. april.
T í ð a r f a r. Allan janúar og
febrúar mánuð og til 7. marz voru
að heita mátti sífeldir umhleypingar
frá landsuðri til vesturs; ofviðri og
illviðri með köflum; norðan með frosti
nokkra daga. Fannþyngzli urðu að
mun í stöku stað. Síðan 8. marz
og til þessa dags hefir verið hin blíð-
asta og hagíeldasta vorveðrátta; tún
og útbagi farin að litka.
II e i 1 s u f a r hefir vcrið hið
bezta þessa næstl. 3 mánuði og engir
nafnkenndir hjer næríndis dáið. Tveir
skiptapar kafa orðið: skip úr fiski-
róðri í lendingu á Gufuskálum undir
Jökli með 7 inönnum á; drukknuðu
allir; bátur með 1 ungum manni á
frá Arnarbæli á Fellströnd. Maður-
inn var á kynnisferð í lieimleið frá
foreldrum sínuin í Garðey á Hvamms-
firði.
Fjenaðarhöld liafa mátt
heita góð, þó hefir á nokkrum bæj-
ura hjer og þar borið á lungnabólgu
og hefir hún sjálfsagt orsakast af vos-
búð fjár, innkulsi í illviðruin, blautri
húsavist og súlduðu fóðri. Engin þök
stóðust hinar miklu og langvinnu rign-
ingar, og spilltust því bæði hús og
hey. Sumt fje bráðdrapst úr veikinni,
á þyí voru lungnablaðkurnir mjög
bólgnir og svartir, og vatn fyrir fram-
an þind. Gæfist ráðrúm batnaði sumu
af duglegri blóðtöku, helzt í miðsnes-
inu, hönkum í bringuna framan, inn-
gjöl af góðu þorskalýsi, 2 maískeiðar
á dag, ljettu og vel orðnu heyi, og
volgu ísöltu vatni að drekka. Bóndi
í nágrenni við mig læknaði höfuðsótt
í kind moð því að hann boraði gat
á hornið, þumlung frá hausnum þeiin
megin, sem kindin hallaði undir , og
ljet í gatið digran hanka, sem dróg
mæta vel.
Uin verzlun er það að segja, að
aðalnauðsynjar hafa fengist í vetur
með sama verði að meiru lcyti sem
almennt var næstliöið sumar; en eptir
að skip koinu núna um páskana hækk-
aði verð á sumu: 100 pd. rúg 11 kr.,
1 pd. kaffi 1 kr., 1 pd kandis 50
a., 1 pottur brenniv. 90 a. Meðal-
hrísgrjón og bankabygg 100 pd. 15
krónur.
F i s k i a fl i á vetrarvertíðinni
varð einn hinn minnsti undir Jökli
seni jeg man eptir, 2 hndr og þaðan
af minna niður í 80 fiska hlut, mest
sökum ógæfta um bezta tímann. Flestir
salta fiskinn til mesta skaða fyrir vel-
megun landsins, þegar alls er gætt;
í staðinn kemur útlend inatvara að
muii lakari til manneldis og, því n ið-
ur, ymsar skaðlegar eða óþarfar mun-
aðarvörur og glysvarningur. Langt-
ura hollara yrði að menn hefðu sann-
gjörn skipti á sveitavöru og sjávar-
vöru eptir gömlu lagi. Sagan segir
að Olafsvíkur-verzlunin hafi í haust
er var geffð að eins hálfan þriðja
eyrir fyrir hvert pund f blautum þorski
nema það væri málsfiskur (20 þuml),