Suðri - 20.04.1886, Blaðsíða 1

Af „Suðrd'1 koma 3-4 blöð
út á mánuði. Uppsögn með
3ja mánaða fyrirvara frá
áramótum.
Árgangurinn (40 blöð alls)
kostar 3 Ur. (erlendis 4kr.)
sem borgist fyrir júlílok ár
hvert.
4. ái*g.
Reykjavik, ^O. april 1B80.
11. blaó.
Vesturfarir frá íslandi 1873—80
(aðalefni úr fyrirlestri i stúdentafélaginu)
eptir
Indriða Einarsson.
Mannflutningar til Yesturheims,
eru nú orðnir svo almennir, að hvert
land vestan og norðan til í Evrópu
sendir fólk púsundum saman á ári
liverju til Vesturbeims. pegar fólk
seinast var talið í Bandaríkjunum 1.
júní 1880 voru íbúar ríkjanna samtals
50 millj. 1 hundrað pús., par af voru
6—7 — — fæddir utan
Bandaríkjanna og bendir slíkt til pess,
að pangað muni liafa flutzt um 10
milljónir manna síðan 1850, pegar
tekið er tillit til dáinna vesturfara. I
pessum 6 milljónum 7 hundrað pús-
undum eru ekki talin börn vesturfara,
pau sem fædd eru í Bandaríkjunum.
J>ví miður hef eg ekki skýrslur um
mannflutningana úr hinum ýmsu
löndum, en langmestur hlutinn, eg
vil segja allt að 8 milljónum af pess-
um 10 eru úr Norðurálfunni, hitt er
einkum frá Kína og lítið eitt frá
Kanada. Eptir pví liefur Norðurálfan
misst um 8 milljónir manna á árun-
um frá 1850—80. En par sér ekki
högg á vatni, pvi eptir skýrslunum
um fædda og dána, pá fjölgar fólki í
Norðurálfunni um 3 milljónir á ári,
svo hún gæti polað að missa allt að 2
milljónir á ári eða 20 milljónir á 10
árum; pað gæti allt farið með felldu
í Evrópu fyrir pað, styrjaldir eins og
vant væri og landfarsóttir og par fram
eptir götunum. |>annig eru mjög lítil
líkindi til, að pessi pjóðaflutningur
vestur um haf verði nokkurntíma svo
mikill, að sá íólksfjöldi, sem nú er í
Evrópu, minnki. Aptur á móti getur
fólki eðlilega fækkað í einstökum lönd-
um vegna vesturflutninga af ýmsum
ástæðum. pannig fækkaði fólki ekki
svo lítið á J>ýzkalandi 1880—82, vegna
pess að margir menn par kusu heldur
að leita hamingjunnar fyrirvestan haf
en að sveitast árum saman í her |>jóð-
verja, pví pjóðverjar eru lengur bundn-
ir við herinn en vopnfærir menn 1
öðrum löndum. Sömuleiðis fækkaði
fólki í Noregi 1881 og einkum 1882
sökum vesturfara. Enn hefur fólki á
Irlandi fækkað mjög sökum mann-
flutninga vestur síðan um 1850.
|>egar vér nú snúum oss til íslands,
pá hafa vesturfarir eigi byrjað hér svo
nokkru nemi, fyr en 1870. Reyndar
liefur fólk ávallt flutzt héðan burtu,
til Danmerkur, einkum vinnukonur
og iðnaðarmenn, sem opt hafa ekki
komið aptur, en pessir mannflutningar
eru pó allir í smáum stíl. Eptir pví
sem prófessor Scharling segir í Na-
tionalökonomisk Tidsskrift 1883, 3.
hepti, bls. 242, voru af íbúum Dan-
merkur fæddir i «de nordiske Bilande»
(íslandi, Færeyjum og Grænlandi):
1850: 991 maður; 1870: 1070manns;
1880: 1081 maður. |>að er ekki gott
að segja, hvað margir af pessum mönn-
um hafi verið frá íslandi, en óhætt
mun að fullyrða, að pað hafi að
minnsta kosti verið s/4.
Aðalmannflutningarnir héðan hafa
gengið til Yesturheims, til Bandaríkj-
anna og Kanada:
árið 1873 samtals 291
— 1874 — 389
— 1875 — 35
— 1876 — 1115
— 1877 — 44
— 1878 — 432
— 1879 — 341
— 1880 — 66
Samtals árin 1873—80 "27137
pað má nú gera ráð fyrir að pessi
tala hafi verið lítið eitt liærri, og að
til Danmerkur hafi árin 1871—80
flutzt um 250 manns að minnsta kosti,
og að pannig hafi öll árin 1871—80
flutzt héðan úr landi um 3000 manns.
En pó hefur fólki fjölgað hér á landi
einmitt pessi ár um 2700 manns.
|>egar vér pví höfum pessa 10 ára
reynslu fyrir augunum, lítur ekki út
fyrir, að hér verði hætt við fólksfækk-
un af mannflutningum úr landi. öll
árin 1871—80 fæddust hér árlega að
meðaltali 580 manns fleiri en dóu,
par sem tala peirra, sem flutzt hafa
af landi burt árin 1871—80 hefur
verið að meðaltali að eins 300 manns.
Eitt einasta ár hefur fólki fækkað hér
sökum flutninga úr landi; pað var
árið 1876. Árin 1881 og 1882 var
lítið um vesturfarir.
J>egar nú litið er til hinna ýmsu
41
landsfjórðunga, pá hafa af pessum
ofannefndu 2700 vesturforum 2127
verið úr norður- og austuraintinu, og
prátt fyrir pað, hefur sá landshluti
fullkomlega haldið tölu sinni frá 1870
—80; par hefur fjölgað um 17 manns.
Hafi allt ísland sama mannfjölgunar-
krapt sem norður- og austuramtið, pá
polir pað að missa 5000 manns á hverj-
um 10 árum, án pess að fólkinu fækki
fyrir pað, eða liér um bil 500 manns
á ári, og er pá gengið að pví vísu, að
engar drepsóttir eða óranalegur mann-
dauði komi fyrir jafnframt. í ein-
stöku sýslum hefur fólkinu fækkað frá
1870—50: í Yestmannaeyjasýslu um
2,b af hundraði, í Snæfellsness- og
Hnappadalssýslu um 3,7, í Júngeyjar-
sýslu um 7,i og 1 Norðurmúlasýslu
um 1,6; 1 tveimur hinum fyrst töldu
kemur fækkunin ekki af burtflutningi,
en aptur mun sú vera ástæðan í J>ing-
eyjarsýslu, sem hefur misst 395
manns og í Norðurmúlasýslu, sem hef-
ur misst 664.
Áður ferðuðust útflutnings-agentar
hér um til að tæla fólk burtu tij
Vesturheims; hin síðari árin hefur lít-
ið eða ekkert verið um slíkt, enda
mundu slíkar tilraunir miklu síður
borga sig nú en fyr. Nú fær mesti
fjöldi manna bréf frá Vesturheimi frá
ættingjum og kunningjum, sem pang-
að eru fiuttir, svo mönnum er orðið
nokkurn veginn Ijóst hvernig par er
að vera, svo allar gyllingar frá fé-
gjörnum og samvizkurúmgóðum agent-
um mundu litlu sem engu koma til
leiðar. Vesturfarir hafa í vesturamt-
inu og norður- og austuramtinu feng-
ið fasta rás, en aptur er suðuramtið
ekki komið inn í strauminn enn pá.
V esturfarir manna munu fram vegis verða
líkar og verið hefur árin 1877—82,
að undanteknum peim áhrifum, sem
hörð ár kunna að hafa, pangað til
suðuramtið kemst með inn 1 straum-
inn, pá er hætt við að vesturförum fjölgi
mjög um nokkur ár, t. d. 3—5 ár,
pangað til allt jafnar sig aptur og
vesturflutningar verða reglulegir, eins
og heita má að verið hafi árin 1877
—82.
Nú er eptir að reyna að vega hvað
á móti öðru tjóniö og ábatann, sem