Suðri - 23.10.1886, Blaðsíða 1

Af „Suðra'1 koma 3-4 blöð
út á mánuði. Uppsögn með
3ja mánaða fyrirvara frá
áramótum.
Argangurinn (40 blöð alls)
kostar 3 kr. (erlendis 4kr.)’
sem borgist fyrir júlilok ár
hvert.
~4r. ár*g.
Reykjavík, 23. október 1886.
28. blaö.
Frá Hornströiidum.
Eptir
þorvalil Thoroditsen.
[Niðurl.]. Byggðin á Hornströnd-
um (frá Trðkyllisvík norður á Horn)
telst undir 3 kirkjusóknir; Árnessókn
nær norður að Geirólfsgnúpi, pá tekur
við Grunnavíkursókn að Hornbjargi,
en bæirnir par tyrir norðan og vestan
eru í Aðalvíkursókn. í»ví má geta
nærri, að pað er enginn hægðarleik-
ur að sækja kirkjur á pessum út-
kjálka, par sein jafn langt er á milli
bæja og vegir ákaflega torsóttir, og
pó par se nú ekki eins illt og munn-
mælin segja «að börnin á Hornströnd-
um verði að fara sjálf gangandi til
kirkju til pess að láta skírast», pá er
prestpjónusta öll pó mjög örðug bæði
fyrir bændur og presta. Yíðast geta
menn eigi farið til kirkju nema einu
sinni á ári í blíðasta sumarveðri, og
eru pá sumstaðar 4—5 daga á kirkju-
ferðinni og jafnvel lengur, ef illa
viðrar. Erfiðast af öllu er að koma
líkum til kirkju, og á vetrum er pað
opt alveg ómögulegt, svo menn verða
að láta líkin liggja í snjó pangað til
veðrið og færðin verður betri. I fyrra
vetur dó maður í Bjarnanesi og var
færður að Stað í Grunnavík, en ferðin
gekk æði skrykkjótt. Fyrst varð að
fara um sveitina til pess að fá lík-
menn, en pað er nú ekki svo sem
hlaupið að pví í jafn strjálbyggðu
héraði. jj>egar líkmennirnir voru
komnir að Bjarnanesi, urðu peir veð-
urtepptir í viku, en svo var haldið á
stað með kistuna á sleða; setluðu peir
að draga hana yfir fjöllin, sem eru
2000 feta há, niður í botninn á
Lónafirði. Á fjallinu gerði á pá öskr-
andi bylog var eigi hægt að komast á-
fram fyrir ófærð og illviðri. Skildu
peir pá kistuna eptir á fjallinu og
komust við illan leik heim aptur.
Á fjallinu lá kistan í 3 vikur, pá dó
annar rnaður í Smiðjuvík. Var nú
efnt til nýrrar ferðar og fengnir 6
röskustu mennirnir í sveitinni til far-
arinnar. Komust peir upp á fjallið
og fundu eptir nokkra leit kistuna í
fönninni og klöngruðust stórslysalítið
með báðar kisturnar niður í botninn
á Lónafirði; pað er einn af Jökul-
fjörðum. ís lá á firðinum og gekk
greitt að draga sleðana út eptir, en
pá praut ísinn og var autt fyrir fram-
au. Urðu menn nú á nvjan leik að
skilja eptir kisturnar á ísnum, fóru
peir síðan norður og vestur fyrir Lóna-
fjörð að Kvíum, fengu par bát og
fluttu kisturnar fyrir framan mynnið
á Hrafnfirði og Leirufirði, og kom-
ust pær svo loks eptir langa mæðu á
kirkjustaðinn. Ekki voru menn of
heimtufrekir fyrir vinnu sína, og pó
kostaði flutningurinn á líkinu frá
Bjarnanesi að Stað 142 krónur. |>að
er mesta nauðsyn á pví, að gerð
væri kirkja eða bænahús á Horn-
ströndum; pað hefur komið til orða,
að gjöra bænahús í Eurufirði, en ekki
hefur pað orðið meir eu umtalið enn
pá, veldur pví mest ósampykki sveit-
armanna;\ peir geta ekki orðið á eitt
sáttir, pó petta sé mesta nauðsynja-
mál fyrir pá. Furufjörður liggur vel
við fyrir alla pá, er búa norðarlega á
Hornströndum, og pangað er hægt að
komast fyrir prestinn, enginn fjall-
vegur á milli neina Skorarheiði, og
er pað lægsti 'og greiðfærasti heiðar-
vegur á Hornströndum. Áður á dög-
um var kirkja í Reykjarfirði hinuin
nyrðri og á öldinni sem leið var
grafreitur vígður í Höfn við Hafnar-
bás. j>að er ekki pægilegt fyrir
prestana að fara um sóknir sínar
hér nyrðra; peir verða víðast hvar að
fara gangandi, og eru margar liættur
og torfærur á leiðinni. Fyrir fáum
árum var snjóflóð nærri pví búið að
gera út af við prestinn í Grunnavík
og 3 menn, sem með honum voru;
pcir voru pá á ferð fram með Bol-
ungarvíkurbjargi.
Mannfundir eru fágætir á Horn-
ströndum, pó eru brúðkaupsveizlur
all-fjölmennar; er pá veitt sem bezt
eru föng til, og stendur veizlan stund-
uin í 2—3 daga. Eins og alkunn-
ugt er, pá er liér á landi allstaðar
siður að veizlan byrjar undir eins og
brúðhjónin eru komin lir kirkjunni
sama daginn, en af pví svo hagar til
um kirkjuvegina hér á Ströndum,
sem fyr er sagt, pá leiðir af pví, að
brúðhjónin eru stundum búin að vera
gipt í nokkra daga — á ferðinni yfir
fjöll og klungur — áður en pau eru
komin heim til sín eða pangað sem
veizlan er haldin. Brúðkaupið stend-
ur pá stundum yfir í viku með öllu
ferðalagi brúðhjóna 0g boðsmanna.
109
Veizlukosturinn er náttúrlega hinn
gamalklassiski íslenzki, grauturinn,
steikin og lummurnar, nema hvað
röðin á réttunum getur verið mis-
munandi, og að hver réttur er stund-
um eins og sérstök máltíð. Borðgest-
irnir borga fyrir sig pegar peir fara,
2—10 krónur, eptir efnum og á-
stæðum.
Bókleg menntun er eigi mikil á
Hornströndum enda verður varla við
pví búizt, par sem hvorki eru sam-
göngur manna á milli né póstferðir ;
pó kann allt yngra fólk að lesa og
flest að skrifa, en til er gamalt fólk
ólesandi pó ekki sé pað margt. Hvergi
er fréttablað keypt par sem eg fór
um nema 1 Bjarnanesi, bækur pjóð-
vinafélagsins eru til í Smiðjuvík, en
af öðrum bókum er varla nokkuð til
nema hvað guðsorðabækur eru á hverj-
um bæ og rímur sumstaðar. Menn
Vita sáralítið um pað, sem gerist í
heiminum og ekki varð eg var við
pólitiskt líf eða hugsanir í pá átt. I
skammdeginu skemmta rnenn sér með
pví að kveða rímur; rímurnar eru par
enn pá í svo miklum metum, að
börnin eru látin heita rímnanöfnum
t. d. Bæringur, Reimar, Falur og Ang-
antýr. Ekki hafa rímurnar verið
miður metnar á öldinui sem leið;
Olavius getur pess, að bóndi nokkur
hafi látið grafa með sér bænabók og
Úlfarsrímur; bóndi pessi var jarðaður
í grafreitinum í Höfn og mælti svo
fyrir, að leiði sitt skyldi snúa frá suðri
til norðurs og svo var gert. j>að er
opt til pess tekið, að málið sé ein-
kennilegt á Hornströnduin, og að par
heyrist bæði orðskrípi og hjákátlegir
talshættir; eg varð pess ekki var, að
málið væri í neinu verulegu frábrugð-
ið vanalegri íslenzku; eg heyrði par
að eins fáein orð, sem eg ekki hafói
heyrt áður; eg hefi heyrt mildu fleiri
einkennileg orð í ýmsum öðrum af-
skekktum héruðum. Garnli karlmanna-
búningurinn, stuttbuxurnar, úlpan
(stutthempan) og skotthúfan hefur víst
haldist lengur á Ströndum en annars-
staðar; fyrir fáum árum dó kaíl í
Skjaldbjarnarvík, sem allt af var í
stuttbuxum.
j>egar Eggert Ólafsson fór um
Strandir, var par fullt af hjátrú og
hindurvitnum, nú er slíkt að mestu
leyti um garð gengið; pað sögðu mér